Giải KHTN 8 sách VNEN bài 34: Biến đổi khí hậu, nguyên nhân và biểu hiện

A. Hoạt động khởi động

Nêu những hiểu biết của em về biến đổi khí hậu. Tại sao biến đổi khí hậu hiện nay lại là vấn đề được cả thế giới quan tâm? Em cần làm gì để gớp phần thích ứng với biến đổi khí hậu?

Trả lời:

+ Hiện nay biến đổi khí hậu thể hiện ở việc: Trái Đất nóng lên, nhiều thiên tai,... gây ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe, đời sống của con người và các sinh vật khác.

=> Vì vậy, đây là vấn đề được cả thế giới quan tâm

+ Theo em, để thích ứng với biến đổi khí hậu cần:

• Sử dụng các thiết bị công nghệ hỗ trợ
• Sử dụng các nguồn năng lượng sạch
• Giảm ô nhiễm môi trường

B. Hoạt động hình thành kiến thức

1. Tìm hiểu sự khác nhau giữa thời tiết và khí hậu

+ Thảo luận và lấy ví dụ về thời tiết và khí hậu.

+ Phân biết sự khác nhau giữa khí hậu và thời tiết. Sự khác nhau đó diễn ra như thế nào?

Trả lời:

VD:

• Thời tiết: hôm nay Hà Nội nhiều mây, có thể có mưa
• Khí hậu: Hà Nội thuộc vùng khí hậu nóng ẩm nhiệt đới gió mùa

- Khác nhau:

• Thời tiết là trạng thái của bầu khí quyển tại 1 thời điểm trong thời gian nhất định. Thời tiết luôn thay đổi.
• Khí hậu là trạng thái thời tiết tại một không gian nhất định và trong khoảng thời gian nhất định. Khí hậu mang tính ổn định tương đối.

2. Tìm hiểu về biến đổi khí hậu và nguyên nhân gây biến đổi khí hậu

a. Thế nào là biến đổi khí hậu

- Quan sát hình 34.2 và chú thích dưới các hình ảnh

- Hãy thảo luận và cho biết: những hình ảnh trên nói lên điều gì về hiện tượng biến đổi khí hậu.

- Nêu những biến đổi khí hậu ở 1 vùng của Việt Nam trong những năm vừa qua.

Trả lời:

Thế nào là biến đổi khí hậu

- Hình 34.2

1. Trái Đất nóng lên

2. hạn hán

3. băng tan

4. thiên tai (sóng thần)

=> Dây là các biểu hiện của biến đổi khí hậu, ảnh hưởng trực tiệp tới sức khỏe, đời sống của con người và các sinh vật khác.

b. Nguyên nhân gây biến đổi khí hậu

- Dựa vào hình 34.3, hãy nêu một số nguyên nhân gây biến đổi khí hậu.

- Phân tích vai trò của con người trong việc biến đổi khí hậu. Nêu một số ví dụ cụ thể.

* Hiệu ứng nhà kính

- Quan sát hình 34.4 và giải thích thuật ngữ "Hiệu ứng nhà kính". Hãy nêu một số loại khí nhà kính.

- Quan sát hình 34.5 và giải thích sự tăng nồng độ khí CO2 trong khí quyển tại Manua -Loa từ năm 1960-2010.

- Tại sao nói sự tăng nồng độ các khí nhà kính làm nhiệt độ toàn cầu tăng lên và làm biến đổi khí hậu?

- Nêu một số biện pháp làm giảm hiệu ứng nhà kính.

Trả lời:

- Nguyên nhân gây biến đổi khí hậu: hoạt động núi lửa, thay đổi cường độ sáng của Mặt Trời, thay đổi chuyển động của Mặt Trời, hoạt động sinh hoạt và sản xuất của con người gây ô nhiễm môi trường, ....

Trong đó, hoạt động của con người là nguyên nhân chính.

VD: con người khai khác rừng quá mức gây mất cân bằng sinh thái => giảm khả năng hấp thụ khí nhà kính trong bầu khí quyển

- Hiệu ứng nhà kính

• Hiệu ứng nhà kính là hiệu ứng làm cho không khí của Trái đất nóng lên do bức xạ sóng ngắn của Mặt trời có thể xuyên qua tầng khí quyển chiếu xuống mặt đất; mặt đất hấp thu nóng lên lại bức xạ sóng dài vào khí quyển bị hơi nước, khí nhà kính,.. giữ lại làm cho không khí nóng lên.
• Một số khí nhà kính: $CO_2$, $N_2O$, $CH_4$, $O_3$

- Hình 35.5

+ Nhìn chung nồng độ khí $CO_2$ tăng lên nhanh chóng ở Manua -Loa từ năm 1960 -2010

+ Tăng nồng độ khí nhà kính sẽ làm cho nhiệt phát ra từ bề mặt Trái Đất bị giữ lại => trái đất nóng lên => gây biến đổi khí hậu

- Một số biện pháp làm giảm hiệu ứng nhà kính:

+ Sử dụng các nhiên liệu sạch thay thế các nhiên liệu cũ tạo ra khí nhà kính như: năng lượng gió, nước, Mặt trời,..

+ Xây dựng hệ thống xử lí khí thải nhà máy

+ Trồng nhiều cây xanh

c. Tìm hiểu một số biểu hiện của biến đổi khí hậu

- Hãy quan sát hình 34.6 -34.9, phân tích biến đổi khí hậu

+ Nêu một số biểu hiện của thiên tai và thời tiết/khí hậu bất thường xảy ra trong những năm gần đây trên thế giới và ở Việt Nam.

+ Hãy nêu một số biểu hiện của biến đổi khí hậu ở Việt Nam.

Trả lời:

* Biến đổi khí hậu:

- Nhiệt độ: Nhiệt độ thay đổi thất thường trong 1 năm và nhiệt độ Tb năm tăng lên liên tục từ 1980-2010

- Nguyên nhân: do hiệu ứng nhà kính

- Biểu hiện của thiên tai và khí hậu: trái đất nóng lên, nhiều thiên tai (vòi rồng, bão, lũ, sóng thần, động đất,..)

C. Hoạt động luyện tập

Bài 1. Xem phim về nguyên nhân và biểu hiện của biến đổi khí hậu trên thế giới và Việt Nam.

Phân tích nguyên nhân và biểu hiện của biến đổi khí hậu trong đoạn phim.

Bài 2. Trả lời câu hỏi

- Hãy nêu các biểu hiện biến đổi khí hậu ở Việt Nam trong những năm qua và dự bào mức độ trong những năm tới.

- Dự bóa những hậu quả sẽ xảy ra do nhiệt độ tăng và mực nước biển dâng ở Việt Nam.

Trả lời:

Với trên 3.000km bờ biển, Việt Nam được coi là quốc gia có mức độ dễ bị tổn thương cao hơn trước sự biến đổi khí hậu. Sự tác động của biến đổi khí hậu mà cụ thể là sự gia tăng của mực nước biển đang có xu hướng làm thu hẹp dần diện tích đất nông nghiệp của nước ta, đặc biệt là các vùng đất ven biển. Như ở Nam Định, từ 2005 đến nay, mực nước biển tại huyện Giao Thủy đã dâng cao thêm 20 cm. Số liệu quan trắc tại các trạm hải văn dọc bờ biển Việt Nam, trong giai đoạn từ 1998 – 2008, tốc độ dâng lên của mực nước biển ở Việt Nam là khoảng 3 mm/năm. Trong khoảng 50 năm qua, mực nước biển tại Trạm hải văn Hòn Dấu dâng lên khoảng 20 cm. 

Dự báo đến năm 2100, nhiệt độ trung bình ở Việt Nam sẽ tăng lên 30C và mực nước biển sẽ tăng lên khoảng 1m. Nếu mực nước biển dâng 1m sẽ có khoảng 10% dân số bị ảnh hưởng trực tiếp, khoảng 90% diện tích trồng lúa đồng bằng sông Cửu Long bị ngập hoàn toàn, 4,4% lãnh thổ Việt Nam bị ngập vĩnh viễn, đồng nghĩa với khoảng 20% xã trên cả nước, 9.200 km đường bộ bị xóa sổ...Tại vùng đồng bằng duyên hải Bắc Trung Bộ và Nam Trung Bộ, mực nước biển dâng sẽ thu hẹp diện tích rừng ngập mặn, tạo điều kiện xói lở bờ biển, gây khó khăn cho nghề cá do những thay đổi theo hướng xấu đi của phần lớn nguồn lợi thủy sản. Diện tích sinh sống của các khu dân cư ven biển bị thu hẹp, khả năng xói lở bờ biển tăng lên, trực tiếp đe dọa các công trình giao thông, xây dựng, công nghiệp và một số đô thị trên nhiều tuyến bờ biển. Riêng đồng bằng sông Cửu Long, dự báo vào năm 2030, khoảng 45% diện tích của khu vực này sẽ bị nhiễm mặn cục độ và gây thiệt hại mùa màng nghiêm trọng do lũ lụt và ngập úng. Nếu không có kế hoạch đối phó, phần lớn diện tích của đồng bằng sông Cửu Long sẽ ngập trắng nhiều thời gian trong năm và thiệt hại ước tính sẽ là 17 tỷ USD. Gần 6 triệu người – chiếm 7,3% dân số Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp do hiện tượng ngập lụt khi nước biển dâng, 82,5% hệ thống cấp nước ở các vùng trũng Nam Bộ trong đó 71,7% là ở đồng bằng Sông Cửu Long và 10,8% ở Đông Nam bộ sẽ bị ảnh hưởng. Hiện tượng ngập lụt này sẽ dẫn tới sự thay đổi độ mặn của nước, thay đổi điều kiện sinh sống, sản xuất và đa dạng sinh học. Khu vực vùng núi tuy không chịu tác động trực tiếp của nước biển dâng nhưng chúng chịu những ảnh hưởng gián tiếp như: gia tăng các hiện tượng lũ ống, lũ quét, vấn đề về nước sạch và đất ở. Còn đối với khu vực miền núi, tuy không chịu ảnh hưởng trực tiếp của nước biển dâng nhưng lại chịu không ít các tác động gián tiếp như về an ninh lương thực, vấn đề nước sạch, vấn đề về chỗ ở và đất sản xuất….

D. Hoạt động vận dụng

Sưu tầm một số tranh, ảnh về nguyên nhân gây biến đổi khí hậu trên thế giới và Việt Nam. Viết một bài báo cáo ngắn khoảng 300 từ.

Tìm hiểu một số hiện tượng thiên tai và thời tiết cực đoan trên thế giới và Việt Nam như: biểu hiện của biến đổi khí hậu. Viết báo cáo khoảng 500 từ.

E. Hoạt động tìm tò mở rộng

Đọc và tìm hiểu thêm về hiện tượng mưa axit, thủng tầng ozon, hiện tượng sương khói, lũ lụt, hạn hán. Viết báo cáo khoảng 500 từ.