Soạn vật lý 10 bài 1 trang 8 cực chất

[toc:ul]

Phần I. Câu hỏi và bài tập trong bài

Câu 1: Chất điểm là gì?

Câu 2: Nêu cách xác định vị trí của một ô tô trên một quốc lộ.

Câu 3: Nêu cách xác định vị trí của một vật trên một mặt phẳng.

Câu 4: Phân biệt hệ tọa độ và hệ quy chiếu.

Câu 5: Trường hợp nào sau đây có thể coi vật là chất điểm?

A. Trái Đất trong chuyển động tự quay quanh mình nó.

B. Hai hòn bi lúc va chạm với nhau.

C. Hai người nhảy cầu lúc đang rơi xuống nước.

D. giọt nước mưa lúc đang rơi.

Câu 6: Một người chỉ đường nói cho một khách du lịch như sau: “Ông hãy đi dọc theo con phố này đến bờ một hồ lớn. Đứng tại đó, nhìn sang bên kia hồ theo hướng Tây Bắc, ông sẽ thấy tòa nhà S”. Người chỉ đường đã xác định vị trí của khách sạn S theo cách nào?

A. Cách dùng đường đi và vật làm mốc.

B. Cách dùng các trục tọa độ.

C. Dùng cả hai cách A và B.

D. Không dùng cả hai cách A và B.

Câu 7: Trong các cách chọn hệ trục tọa độ và mốc thời gian dưới đây, cách nào thích hợp nhất để xác định vị trí của một máy bay đang bay trên đường dài?

A. Khoảng cách đến ba sân bay lớn: t = 0 là lúc máy bay cất cánh.

B. Khoảng cách đến ba san bay lớn: t = 0 là 0 giờ quốc tế.

C. Kinh độ, vĩ độ địa lí và độ cao của máy bay; t = 0 là lúc máy bay cất cánh.

D. Kinh độ, vĩ độ địa lí và độ cao của máy bay; t = 0 là lúc 0 giờ quốc tế.

Câu 8: Để xác định vị trí của một tàu biển giữa đại dương, người ta dùng những tọa độ nào?

Câu 9: Nếu lấy mốc thời gian là lúc 5 giờ 15 phút thì sau ít nhất bao lâu, kim phút đuổi kịp kim giờ?

Phần II. Hướng dẫn trả lời ngắn gọn

Câu 1: Chất điểm là vật chuyển động có kích thước rất nhỏ so với độ dài đường đi.

Câu 2: Để xác định vị trí ô tô trên quốc lộ, ta cần chọn một vật làm mốc như cái cây bên đường, cột mốc.

Câu 3: Cách xác định vị trí của một vật trên một mặt phẳng: chọn một hệ trục tọa độ gắn với vật mốc.

Câu 4: Phân biệt hệ tọa độ và hệ quy chiếu:

• Hệ tọa độ: gồm các trục tọa độ và vật mốc. Khi các trục vuông góc với nhau, ta gọi là hệ tọa độ Đề - các.
• Hệ quy chiếu: gồm vật mốc, hệ tọa độ gắn với vật mốc, góc thời gian và đồng hồ.

Câu 5: Trường hợp nào sau đây có thể coi vật là chất điểm?

A. Trái Đất trong chuyển động tự quay quanh mình nó.

B. Hai hòn bi lúc va chạm với nhau.

C. Hai người nhảy cầu lúc đang rơi xuống nước.

D. giọt nước mưa lúc đang rơi (Chọn)

Câu 6: Một người chỉ đường nói cho một khách du lịch như sau: “Ông hãy đi dọc theo con phố này đến bờ một hồ lớn. Đứng tại đó, nhìn sang bên kia hồ theo hướng Tây Bắc, ông sẽ thấy tòa nhà S”. Người chỉ đường đã xác định vị trí của khách sạn S theo cách nào?

A. Cách dùng đường đi và vật làm mốc.

B. Cách dùng các trục tọa độ.

C. Dùng cả hai cách A và B. (Chọn)

D. Không dùng cả hai cách A và B.

Câu 7: Trong các cách chọn hệ trục tọa độ và mốc thời gian dưới đây, cách nào thích hợp nhất để xác định vị trí của một máy bay đang bay trên đường dài?

A. Khoảng cách đến ba sân bay lớn: t = 0 là lúc máy bay cất cánh.

B. Khoảng cách đến ba san bay lớn: t = 0 là 0 giờ quốc tế.

C. Kinh độ, vĩ độ địa lí và độ cao của máy bay; t = 0 là lúc máy bay cất cánh.

D. Kinh độ, vĩ độ địa lí và độ cao của máy bay; t = 0 là lúc 0 giờ quốc tế. (Chọn)

Câu 8: Để xác định vị trí của một tàu biển giữa đại dương, dùng kinh độ và vĩ độ địa lí.

Câu 9: Nếu lấy mốc thời gian là lúc 5 giờ 15 phút, kim phút đuổi kịp kim giờ sau:

  Kim phút đuổi kịp kim giờ khi hai kim trùng nhau => Kim phút đi được 1 vòng kim giờ đi được 1/12 vòng

  Hiểu của 2 vận tốc của hai kim: 1 - 1/12 = 11/12 vòng. 

  5g15', kim giờ cách mốc thứ 5 1/4 x 1/12 = 1/48 vòng => Khoảng cách giữa kim phút cách kim giờ là (2/12) + (1/48) = 9/48 vòng. 

=> Thời gian để kim phút đuổi kịp kim giờ: (9/48 : 11/12) x 60 = 12 phút 16 giây.

Phần III. Hướng dẫn trả lời chi tiết

Câu 1: Định nghĩa chất điểm:

- Chất điểm là một chất chuyển động được coi là kích thước rất nhỏ so với độ dài đường đi.

- Chất điểm cũng có thể coi một chất chuyển động rất nhỏ so với khoảng cách mà ta đề cập đến.

Câu 2: Cách xác định vị trí của một ô tô trên một quốc lộ.

- Để xác định vị trí ô tô trên quốc lộ,  ta cần chọn một vật làm mốc.

- Các vật làm mốc có thể là cái cây bên đường, cột mốc...

Câu 3: Cách xác định vị trí của một vật trên một mặt phẳng.

- Để xác định vị trí của một vật trên một mặt phẳng, ta cần chọn một hệ trục tọa độ gắn với vật mốc.

Câu 4: Phân biệt hệ tọa độ và hệ quy chiếu.

- Hệ tọa độ: 

• Gồm các trục tọa độ và vật mốc. 
• Khi các trục vuông góc với nhau, ta gọi là hệ tọa độ Đề - các.

- Hệ quy chiếu:

• Gồm vật mốc, hệ tọa độ gắn với vật mốc, góc thời gian và đồng hồ.
• Hệ quy chiếu giúp ta không những xác định được vị trí của vật mà còn xác định được cả thời gian của chuyển động.

Câu 5: Trường hợp nào sau đây có thể coi vật là chất điểm?

A. Trái Đất trong chuyển động tự quay quanh mình nó.

B. Hai hòn bi lúc va chạm với nhau.

C. Hai người nhảy cầu lúc đang rơi xuống nước.

D. giọt nước mưa lúc đang rơi.

=> Chọn đáp án D.

* Giải thích: Dựa vào khái niệm chất điểm để trả lời câu hỏi này.

Câu 6: Một người chỉ đường nói cho một khách du lịch như sau: “Ông hãy đi dọc theo con phố này đến bờ một hồ lớn. Đứng tại đó, nhìn sang bên kia hồ theo hướng Tây Bắc, ông sẽ thấy tòa nhà S”. Người chỉ đường đã xác định vị trí của khách sạn S theo cách nào?

A. Cách dùng đường đi và vật làm mốc.

B. Cách dùng các trục tọa độ.

C. Dùng cả hai cách A và B.

D. Không dùng cả hai cách A và B.

=> Chọn đáp án C.

* Giải thích: Đi dọc theo con phố này đến bờ một hồ lớn: dùng đường đi và vật làm mốc (A); Đứng ở bờ hồ, nhìn sang hướng Tây Bắc, thấy tòa khách sạn S: là cách dùng các trục tọa độ (B).

Câu 7: Trong các cách chọn hệ trục tọa độ và mốc thời gian dưới đây, cách nào thích hợp nhất để xác định vị trí của một máy bay đang bay trên đường dài?

A. Khoảng cách đến ba sân bay lớn: t = 0 là lúc máy bay cất cánh.

B. Khoảng cách đến ba san bay lớn: t = 0 là 0 giờ quốc tế.

C. Kinh độ, vĩ độ địa lí và độ cao của máy bay; t = 0 là lúc máy bay cất cánh.

D. Kinh độ, vĩ độ địa lí và độ cao của máy bay; t = 0 là lúc 0 giờ quốc tế.

=> Chọn đáp án D.

* Giải thích: Để xác định vị trí một vật trong không gian, chọn hệ trục tọa độ gồm 3 trục Ox, Oy, Oz vuông góc với nhau. Độ cao của máy bay tính theo mực nước biển, giờ quốc tế GMT cũng là giờ chuẩn lấy gốc từ kinh tuyến 0.

Câu 8: Để xác định vị trí của một tàu biển giữa đại dương, người ta dùng những tọa độ gồm:

- Kinh độ địa lí

- Vĩ độ địa lí

Câu 9: Nếu lấy mốc thời gian là lúc 5 giờ 15 phút thì sau ít nhất bao lâu, kim phút đuổi kịp kim giờ?

* Ta thấy, nếu kim phút đuổi kịp kim giờ là lúc hai kim trùng nhau.

- Khi kim phút đi được 1 vòng thì kim giờ đi được 1/12 vòng

- Như vậy hiệu của 2 vận tốc của hai kim là: 

1 - 1/12 = 11/12 vòng. 

- Vào lúc 5 g 15', kim giờ cách mốc thứ 5 là:

1/4 x 1/12 = 1/48 vòng. 

- Khoảng cách giữa kim phút cách kim giờ là:

 (2/12) + (1/48) = 9/48 vòng. 

- Thời gian để kim phút đuổi kịp kim giờ: 

(9/48 : 11/12) x 60 = 12 phút 16 giây.

* Kết luận: Nếu lấy mốc thời gian là lúc 5 giờ 15 phút thì sau ít nhất 12 phút 16 giây, kim phút đuổi kịp kim giờ.