Giải chi tiết Tiếng việt 5 CTST bài 1: Luyện tập về từ đa nghĩa

Câu 1: Đọc các câu thơ, câu văn sau và thực hiện yêu cầu:

a. Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn.

Nguyễn Đình Thi

b. Nắng đã chiếu sáng loà cửa biển.

Anh Đức

c. Trên quảng trường Ba Đình, cả biển người, cả rừng cờ hoa hướng về lễ đài hân hoan vẫy chào Bác.

Phan Anh

- Từ “biển” trong câu nào được dùng với nghĩa gốc? Từ "biển" trong câu nào được dùng với nghĩa chuyển?

- Đặt một câu có từ “biển” được dùng với nghĩa chuyển.

Bài làm chi tiết:

Từ biển ở câu b được dùng với nghĩa gốc.

Từ biển ở câu a, c được dùng với nghĩa chuyển.

Đặt câu: Nếu không có lực lượng cứu hỏa thì tòa tháp đã chìm trong biển lửa.

Câu 2: Đặt câu có từ “nhanh” với mỗi nghĩa sau:

a. Có tốc độ, nhịp độ trên mức bình thường, trái ngược với “chậm”.

b. Tỏ ra có khả năng tiếp thu, phản ứng ngay tức khắc hoặc trong một thời gian rất ngắn.

Bài làm chi tiết:

a. Tan làm, cô ấy chạy thật nhanh ra bến xe để kịp chuyến xe về quê.

b. Cô ấy sáng dạ nên tiếp thu bài học rất nhanh.

Câu 3: Thực hiện yêu cầu:

a. Tra từ điển để tìm nghĩa gốc và 2 - 3 nghĩa chuyển của các từ sau: 

- đầu

- cao

b. Đặt câu để phân biệt các nghĩa tìm được của mỗi từ.

Bài làm chi tiết:

a. - đầu:

+ Nghĩa gốc: phần trên cùng của cơ thể người hay phần trước nhất của cơ thể động vật, nơi có bộ óc và nhiều giác quan khác

+ Nghĩa chuyển:

(1) phần trước nhất hoặc phần trên cùng của một số vật

(2) vị trí hoặc thời điểm thứ nhất, trên hoặc trước tất cả những vị trí, thời điểm khác

(3) phần có điểm xuất phát của một khoảng không gian hoặc thời gian; đối lập với cuối

- cao:

+ Nghĩa gốc: có khoảng cách bao nhiêu đó, tính từ đầu này đến cuối đầu kia theo chiều thẳng đứng (gọi là chiều cao) của vật ở trạng thái đứng thẳng

+ Nghĩa chuyển:

(1) có khoảng cách xa với mặt đất lớn hơn mức bình thường hoặc lớn hơn so với những vật khác

(2) hơn hẳn mức trung bình về số lượng hay chất lượng, trình độ, giá cả, v.v.

b. - đầu:

+ Cậu ấy bị cảm vì để đầu trần đi mưa.

+ Sau vụ va chạm, đầu xe ô tô bị biến dạng.

+ Đây là lần đầu tiên mẹ tôi đi máy bay.

+ Bà tôi vẫn dặn rằng đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi.

- cao:

+ Đỉnh Phan-xi-păng cao 3147 so với mực nước biển.

+ Đôi giày cao cổ làm cho bộ trang phục cô ấy thêm lộng lẫy.

+ Những ngày cận tết, giá của một số mặt hàng thiết yếu tăng cao.