Giải chi tiết chuyên đề địa lí 11 cánh diều chuyên đề 3 Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0)

Mở đầu

Thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0) với những đột phá vượt bậc về khoa học và công nghệ, tác động mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực kinh tế, xã hội. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 có đặc điểm, nội dung gì nổi bật và có tác động như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội trên toàn thế giới?

Kiến thức mới

I. QUAN NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, NỘI DUNG CỦA CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ ( 4.0)

1. Quan niệm về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư ( 4.0) 

Câu hỏi: Đọc thông tin, quan sát các hình 3.1, 3.2 và kết quả với hiểu biết của bản thân, hãy trình bày quan niệm về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư ( 4.0) .

Trả lời:

Quan niệm: Cách mạng công nghiệp được hình thành trên nền tảng kết hợp công nghê số , công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất, tạo ra những đột phá về công nghệ trong các lĩnh vực vật lí, kĩ thuật số và sinh học như trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật,..

2. Đặc điểm và nội dung của cuộc cách mạng công nghiệp

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 3.3, hãy so sánh đặc điểm và nội dung của cuộc cách mạng 4.0 với các cuộc cách mạng công nghiệp trước.

Trả lời:

- Cách mạng 4.0 có những đặc điểm chủ yếu sau:

+ Dựa trên nền tảng công nghệ số và tích hợp tất cả công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất.

+ Ngày nay sự kết hợp trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn,.. đã thức đẩy phát triển máy móc tự động hóa và hệ thống sarn xuất thông minh.

+ Tốc độ phát triển nhanh, công nghệ được áp dụng rộng rãi làm thay đổi phương thức sản xuất.

+ Ảnh hưởng xâu rộng đến môi trường, kinh tế- xã hội.

- So sánh nội dung:

 Cuộc cách mạng lần thứ 1.0 bắt đầu vào năm 1784 đến năm 1840, khởi đầu từ nước Anh, sau đó lan ra các nước. Cuộc cách mạng lần thứ 2 ra đời năm 1870  gắn liềm với sự phát triển cảủa các nước công nghiệp như Anh, Đức, Hoa Kỳ,..đặc trưng là sử dụng năng lượng điện, động cơ điện. Cách mạng lần thứ 3.0  bắt đầu năm 1969 khởi đầu là Hoa Kỳ, sau đó phát triển ra các nước. 

II. TÁC ĐỘNG CỦA CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TRÊN TOÀN THẾ GIỚI.

1. Tác động đến kinh tế

Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy phân tích tác động chủ yếu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đến kinh tế trên thế giới. Liên hệ thực tế ở Việt Nam.

Trả lời:

- Tác động kinh tế:

+ Thúc đẩy nền kinh tế thế giới chuyển nhanh sang nền kinh tế tri thức

+ Thay đổi phương thức và phân bố sản xuất

+ Gia tăng năng suất lao động xã hội, thuc đẩy tăng trưởng kinh tế

+ Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế

+ Thay đổi phương thức tiêu dùng và giá cả hàng hóa, dịch vụ

+ Gia tăng khoảng cách và thay đổi sức mạnh kinh tế giữa các quốc gia

+ Thay đổi sự phát triển của mỗi ngành kinh tế

2. Tác động đến xã hội

Câu hỏi: Đọc thông tin, hãy phân tích tác động chủ yếu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đến xã hội trên thế giới. Liên hệ thực tế ở Việt Nam.

Trả lời:

- Tác đông đến xã hội:

Cách manh công nghiệp 4.0 tác động sâu rộng toàn diện đến đời sống, văn hóa của người dân trên thế giới, các nền văn hóa xích lại gần nhau hơn, ảnh hưởng lẫn nhau. Cuộc cách mạng này góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển văn hóa, thay đổi cơ cấu việc làm và an ninh trên toàn thế giới.

Tuy nhiên cách mạng 4.0 cũng đưa nhân loại đứng trước nhiều thách thức lớn về vấn đề thất nghiệp, sự phân hóa giàu nghèo, an ninh mạng và bảo mật thông tin cá nhân.

III. MỘT SỐ XU HƯỚNG CHÍNH CỦA CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN THỨ TƯ ( 4.0)

Câu hỏi: Đọc thông tin và kết hợp với hiểu biết bản thân, hãy nêu một số xu hướng chính của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Trả lời:

Một số xu hướng chính :

+ Trí tuệ nhân tạo:  là một xu hướng trong tương lai, thúc đẩy quá trình tự động hóa và số hóa nền kinh tế với những tác động lớn và sâu rộng như nhận diên khuôn mặt, vân tay,..

+ internet vạn vât: là nội mạng lưới các thiết bị kết nối với nhau qua mạng internet, cho phép chúng thu thập, trao đổi dữ liệu và tương tác với nhau.

+ Công nghệ in 3D: công nghệ sản xuấ đắp dần, theo đó các lớp vật liệu mỏng được đặt chồng lên nhau cho đến khi tạo thành một vật thể ba chiều hoàn chỉnh

+ Các phương tiện tự lái: Xe ô tô tự lái có khả năng cảm nhận môi trường xung quang và vận hành tự động . Hệ thống cảm biến được gắn trên xe giúp xe xác định đường đi phù hợp.

IV. ĐỊNH HƯỚNG NGỀ NGHIỆP VÀ LIÊN HỆ VỚI VIỆC HỌC TẬP 

1. Định hướng nghề nghiệp

Câu hỏi: Đọc thông tin và liên hệ thực tế, cho biết những ngành nghề nào liên quan trực tiếp đến cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển ở địa phương em.

Trả lời:

2. Liên hệ với việc học tập

Câu hỏi: Đọc thông tin và liên hệ với thực tế, hãy cho biết một số nhiệm vụ học tập cần thực hiện đề chuẩn bị trở thành người lao động trong môi trường của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Trả lời:

- Trong xu thế máy móc dần thay thế con người thì nhằm đáp ứng yêu cầu đó người lao động cần:

+ Tích cực ứng dụng thành tựu khoa học kĩ thuật, chủ động tích lũy tri thức về công nghệ thông tin, cập nhật kịp thời và ứng dụng khoa học kĩ thuật và o cuộc sống.

+ Tăng cường hiểu biết và ứng dụng STEM trong đời sống hằng ngày, làm cơ sở để khởi nghiệp về sau.

Luyện tập

Câu 1. Trình bày tóm tắt về quan niệm và đặc điểm của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư ( 4.0)

Trả lời:

- Cách mạng công nghiệp được hình thành trên nền tảng kết hợp công nghê số , công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất, tạo ra những đột phá về công nghệ trong các lĩnh vực vật lí, kĩ thuật số và sinh học như trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật,..

- Cách mạng 4.0 có những đặc điểm chủ yếu sau:

+ Dựa trên nền tảng công nghệ số và tích hợp tất cả công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất.

+ Ngày nay sự kết hợp trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn,.. đã thức đẩy phát triển máy móc tự động hóa và hệ thống sarn xuất thông minh.

+ Tốc độ phát triển nhanh, công nghệ được áp dụng rộng rãi làm thay đổi phương thức sản xuất.

+ Ảnh hưởng xâu rộng đến môi trường, kinh tế- xã hội.

Câu 2. Vẽ sơ đồ thể hiện các tác động chủ yếu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đến kinh tế và đến xã hội.

Trả lời:

- Sơ đồ: 

Vận dụng

Câu 3. Tìm hiểu thông tin và trình bày về một ngành nghề liên quan trực tiếp đến một trong các lĩnh vực vật lí, kĩ thuật số, sinh học.

Trả lời:

- Nhóm ngành nghề liên quan đến công nghệ thông tin:

Công nghệ thông tin (IT – Information Technology) được hiểu là một thuật ngữ bao gồm phần mềm, mạng lưới internet, hệ thống máy tính sử dụng cho việc phân phối và xử lý dữ liệu, trao đổi, lưu trữ và sử dụng thông tin dưới hình thức khác nhau. Nói đơn giản, Công nghệ thông tin là việc sử dụng công nghệ hiện đại vào việc tạo ra, xử lý, truyền dẫn thông tin, lưu trữ, khai thác thông tin.

Hiện nay, ngành Công nghệ  thông tin thường phân chia thành 5 chuyên ngành phổ biến, bao gồm: Mạng máy tính truyền thông, kỹ thuật máy tính, khoa học máy tính, hệ thống thông tin, kỹ thuật phần mềm.

Ngành Công nghệ thông tin được sử dụng ở hầu hết mọi lĩnh vực trong cuộc sống, nhưng được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực kinh tế. Các dịch vụ cốt lõi để giúp thực thi các chiến lược kinh doanh đó là: Quá trình tự động kinh doanh, cung cấp thông tin, kết nối với khách hàng và các công cụ sản xuất.