Giải chi tiết chuyên đề Kinh tế pháp luật 12 Kết nối chuyên đề 1: Phát triển kinh tế và sự biến đổi văn hóa, xã hội

MỞ ĐẦU 

Yêu cầu: Em hãy kể một thay đổi về nhu cầu văn hóa dưới tác động của phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta và lợi ích mang lại từ sự thay đổi đó.

Bài làm chi tiết:

Một thay đổi về nhu cầu văn hóa dưới tác động của phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta là sự gia tăng của việc giải trí trực tuyến. Trước đây, việc giải trí chủ yếu tập trung vào các hình thức truyền thống như xem phim tại rạp, đọc sách giấy, nghe nhạc qua đài phát thanh hoặc đĩa CD. Tuy nhiên, với sự phát triển của internet và công nghệ số, nhu cầu giải trí ngày càng chuyển dịch sang hình thức trực tuyến. Ngày nay, chúng ta có thể xem phim, nghe nhạc, đọc sách, học hỏi và tham gia vào nhiều hoạt động giải trí khác mà không cần phải ra khỏi nhà.

Lợi ích của sự thay đổi này là rất lớn. 

• Thứ nhất, nó mang lại sự tiện lợi cho người tiêu dùng. Bởi chúng ta có thể tiếp cận với văn hóa ở bất kỳ nơi đâu, bất kỳ khi nào chúng ta muốn. 
• Thứ hai, nó mở rộng phạm vi tiếp cận thông tin. Ngày nay, không chỉ những người sống ở các thành phố lớn, mà ngay cả những người sống ở các vùng sâu vùng xa cũng có thể tiếp cận được với văn hóa từ khắp nơi trên thế giới. 
• Cuối cùng, nó cũng tạo ra nhiều cơ hội kinh doanh mới trong lĩnh vực văn hóa và giải trí, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế của nước ta.

1. NHỮNG BIẾN ĐỔI VĂN HÓA DO TÁC ĐỘNG CỦA PHÁT TRIỂN KINH TẾ

Câu hỏi 1.  Những thông tin trên phản ánh những biến đổi tích cực, tiêu cực nào của văn hóa dưới tác động của sự phát triển kinh tế? Em hãy kể thêm những biến đổi tích cực, tiêu cực khác của văn hoá do phát triển kinh tế mang lại.

Bài làm chi tiết:

- Những biến đổi tích cực của văn hóa dưới sự tác động của sự phát triển kinh tế: 

• + Giao lưu văn hoá có nhiều sắc thái mới, các hoạt động thông tin tuyên truyền về văn hoá được mở rộng, các hoạt động giao lưu, trao đổi văn hoá, nghệ thuật, tổ chức các sự kiện văn hóa; tham gia các tổ chức quốc tế về văn hoá;... 
• Giá trị văn hoá, con người, hình ảnh của con người Việt Nam được lan tỏa, góp phần nâng cao vị thế, tiếng nói của đất nước, con người Việt Nam trên trường quốc tế. 
• Hệ thống giá trị mới được hình thành và phát triển như lý tưởng, lối sống nhân đạo, hoà bình, hoà hợp, dân chủ, công bằng, bình đẳng, sáng tạo, yêu thiên nhiên, bảo vệ môi trường.... 
• Nhận thức và cơ hội tiếp cận với các chính sách của Đảng và Nhà nước về văn hoá ngày càng nâng cao.

- Những biến đổi tiêu cực của văn hóa dưới tác động của sự phát triển kinh tế: 

• Là công cụ để các thế lực thù địch đẩy mạnh âm mưu và thủ đoạn "diễn biến hoà bình" nhằm tạo ra sự "tự diễn biến, tự chuyển hóa" trên lĩnh vực tư tưởng, văn hoá ở nước ta. 
• Làm xuất hiện tư tưởng, lối sống hướng ngoại làm mai một một số giá trị văn hoá truyền thống, nghề truyền thống. 
• Dù nhiều lễ hội truyền thống được khôi phục lại. Tuy nhiên cùng với đó là sự xuất hiện của những biểu hiện thương mại hoá, trục lợi trong các dịp lễ hội.

- Một số biến đổi tích cực và tiêu cực khác của văn hóa do phát triển kinh tế mang lại:

+ Biến đổi tích cực:

• Sự phát triển của ngành công nghiệp sáng tạo: Với sự phát triển của kinh tế, ngành công nghiệp sáng tạo như thiết kế, âm nhạc, phim ảnh, trò chơi điện tử… ngày càng được đầu tư và phát triển mạnh mẽ, tạo ra nhiều sản phẩm văn hóa độc đáo và sáng tạo.
• Sự đa dạng hóa của văn hóa đại chúng: Phát triển kinh tế đã tạo điều kiện cho sự phát triển của văn hóa đại chúng, với nhiều hình thức giải trí mới như xem phim, nghe nhạc trực tuyến, chơi game… đáp ứng nhu cầu giải trí đa dạng của người dân.

+ Biến đổi tiêu cực:

• Sự thương mại hóa của văn hóa: Một trong những hậu quả tiêu cực của sự phát triển kinh tế là sự thương mại hóa của văn hóa. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống bị biến tấu, thay đổi để phục vụ mục đích kinh doanh, làm mất đi giá trị gốc của nó.
• Sự xâm nhập của văn hóa ngoại: Sự hội nhập kinh tế quốc tế đã tạo điều kiện cho văn hóa ngoại xâm nhập, ảnh hưởng đến văn hóa truyền thống của nước ta. Điều này đặt ra yêu cầu về việc bảo vệ và giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Câu hỏi 2. Theo em, nguyên nhân nào dẫn đến những biến đổi tích cực, tiêu cực của văn hóa dưới tác động của phát triển kinh tế?

Bài làm chi tiết:

Nguyên nhân dẫn đến những biến đổi tích cực, tiêu cực của văn hóa dưới tác động của phát triển kinh tế là do quá trình tăng trưởng và phát triển kinh tế, do quá trình hội nhập quốc tế.

2. NHỮNG BIẾN ĐỔI XÃ HỘI DO TÁC ĐỘNG CỦA SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ

Câu hỏi 1. Những thông tin trên phản ánh những biến đổi tích cực, tiêu cực nào của xã hội dưới tác động của sự phát triển kinh tế? Em hãy kể thêm những biển đối tích cực, tiêu cực khác của xã hội do phát triển kinh tế mang lại.

Bài làm chi tiết:

- Những thông tin trên đã phản ánh rõ những biến đổi tích cực và tiêu cực của xã hội dưới tác động của sự phát triển kinh tế:

+ Biến đổi tích cực:

• Tăng trưởng kinh tế: GDP bình quân đầu người tăng lên, thể hiện sự phát triển của nền kinh tế.
• Cải thiện đời sống xã hội: Chỉ số phát triển con người tăng lên, tuổi thọ trung bình tăng, tỉ lệ dân số từ 15 tuổi trở lên biết chữ tăng, tỷ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên đã qua đào tạo tăng, thu nhập bình quân đầu người một tháng tăng, hệ số bất bình đẳng trong phân phối thu nhập giảm. Điều này cho thấy đời sống xã hội đã được cải thiện đáng kể.
• Bình đẳng giới: Việt Nam đã hoàn thành sớm Mục tiêu thiên niên kỷ về bình đẳng giới và nâng cao vị thế cho phụ nữ. Tỷ lệ nữ tham gia cơ quan dân cử, tỷ lệ phụ nữ tham gia lao động đều tăng lên. Điều này cho thấy sự phát triển kinh tế đã góp phần thúc đẩy bình đẳng giới trong xã hội.
• Phát triển nguồn nhân lực nữ chất lượng cao: Sự phát triển kinh tế đã tạo điều kiện cho việc phát triển nguồn nhân lực nữ chất lượng cao, góp phần nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ.

+ Biến đổi tiêu cực:

• Môi trường bị ô nhiễm: Môi trường ở nhiều nơi đang bị ô nhiễm nặng, đây là hậu quả tiêu cực của quá trình phát triển kinh tế không bền vững.
• Quản lý tài nguyên, đất đai kém hiệu quả: Tài nguyên, đất đai chưa được quản lý tốt, khai thác và sử dụng kém hiệu quả, đây là vấn đề lớn cần được giải quyết trong quá trình phát triển kinh tế.
• Vấn nạn ngược đãi phụ nữ: Mặc dù đã có nhiều tiến bộ về bình đẳng giới, nhưng vấn nạn ngược đãi phụ nữ, nhất là ở những vùng dân trí chưa cao, vẫn còn tồn tại. Đây là một vấn đề cần được giải quyết trong quá trình phát triển kinh tế tiếp theo.

- Bổ sung những biển đối tích cực, tiêu cực khác của xã hội do phát triển kinh tế mang lại: 

+ Biến đổi tích cực:

• Nâng cao chất lượng cuộc sống: Khi kinh tế phát triển, chất lượng cuộc sống của người dân được nâng cao thông qua việc cải thiện cơ sở hạ tầng, dịch vụ y tế, giáo dục, và các tiện ích công cộng khác.
• Tạo việc làm: Sự phát triển kinh tế tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới, giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp và nâng cao thu nhập cho người lao động.

Biến đổi tiêu cực:

• Khoảng cách giàu nghèo mở rộng: Mặc dù phát triển kinh tế đã giúp nâng cao mức sống chung của xã hội, nhưng nó cũng có thể tạo ra sự chênh lệch lớn về thu nhập giữa các nhóm dân cư khác nhau, dẫn đến sự mở rộng của khoảng cách giàu nghèo.
• Áp lực lên môi trường: Sự phát triển kinh tế nhanh chóng có thể tạo ra áp lực lớn lên môi trường, dẫn đến ô nhiễm môi trường và suy giảm nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Câu hỏi 2. Theo em, nguyên nhân nào dẫn đến những biến đổi tích cực, tiêu cực của xã hội dưới tác động của phát triển kinh tế?

Bài làm chi tiết:

Theo em, nguyên nhân dẫn đến những biến đổi tích cực, tiêu cực của xã hội dưới tác động của phát triển kinh tế:

- Nguyên nhân dẫn đến biến đổi tích cực: Chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước: Những chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước đã tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển kinh tế, từ đó cải thiện đời sống xã hội.

- Nguyên nhân dẫn đến biến đổi tiêu cực: Quá trình phát triển kinh tế không bền vững: Quá trình phát triển kinh tế nhanh chóng nhưng không bền vững đã dẫn đến ô nhiễm môi trường và quản lý tài nguyên, đất đai kém hiệu quả. Đây là vấn đề cần được giải quyết trong quá trình phát triển kinh tế tiếp theo.

3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HẠN CHẾ, KHẮC PHỤC TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC CỦA SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ ĐẾN NHỮNG BIẾN ĐỔI VĂN HÓA, XÃ HỘI

Câu hỏi 1. Các thông tin trên đã đề cập đến những giải pháp nào để phát huy tác động tích cực, hạn chế những tác động tiêu cực của phát triển kinh tế đối với những biến đổi văn hoá, xã hội?

Bài làm chi tiết:

Các thông tin trên đã đề cập đến một số giải pháp quan trọng để phát huy tác động tích cực và hạn chế tác động tiêu cực của phát triển kinh tế đối với những biến đổi văn hoá, xã hội:

+ Hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội: Đây là một giải pháp quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế, giảm nghèo và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân, đặc biệt là những người dân ở các vùng nghèo, vùng ven biển và hải đảo.

+ Đa dạng hóa sinh kế và phát triển mô hình giảm nghèo: Việc đa dạng hóa sinh kế và phát triển các mô hình giảm nghèo giúp tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới, giúp người dân nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống.

+ Nâng cao nhận thức, đẩy mạnh tuyên truyền về phát triển văn hoá: Việc nâng cao nhận thức và đẩy mạnh tuyên truyền về phát triển văn hoá giúp người dân hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của văn hóa trong sự phát triển kinh tế - xã hội, từ đó tạo động lực để người dân tham gia tích cực vào các hoạt động văn hoá.

Câu hỏi 2. Hãy đánh giá tác động của những biện pháp, chính sách đó đối với việc giải quyết các vấn đề có liên quan đến kinh tế, văn hoá, xã hội trong thực tế.

Bài làm chi tiết:

Những biện pháp, chính sách này đã tạo ra những tác động tích cực đối với việc giải quyết các vấn đề có liên quan đến kinh tế, văn hoá, xã hội trong thực tế. Chúng đã giúp nâng cao mức sống của người dân, giảm tỷ lệ nghèo, tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới, và thúc đẩy sự phát triển của văn hoá. Tuy nhiên, cũng cần phải nhận thức rằng việc thực hiện những biện pháp, chính sách này còn gặp nhiều khó khăn và thách thức, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng của cả xã hội.

Câu hỏi 3. Em hãy sưu tầm bài báo, hình ảnh, số liệu, video,... về tác động tích cực/ tiêu cực của phát triển kinh tế đến văn hoá, xã hội ở địa phương mình. Từ đó đề xuất giải pháp để hạn chế, khắc phục tác động tiêu cực.

Bài làm chi tiết:

Để sưu tầm thông tin về tác động của phát triển kinh tế đến văn hoá, xã hội ở địa phương mình, em có thể tham khảo các nguồn thông tin chính thống như báo chí, truyền hình, hoặc trang web chính thức của chính quyền địa phương. Em cũng có thể tham gia các buổi hội thảo, hội nghị về vấn đề này để lắng nghe và chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm.

Câu hỏi 4. Em hãy chia sẻ với các bạn trong nhóm về một số biện pháp và chính sách đang áp dụng trong thực tế nhằm giải quyết các vấn đề có liên quan đến kinh tế, văn hoá, xã hội.

Bài làm chi tiết:

Trong quá trình thảo luận với các bạn trong nhóm, em có thể chia sẻ về những biện pháp và chính sách mà em đã tìm hiểu được từ các thông tin trên. Em cũng có thể chia sẻ về những trải nghiệm, quan sát của bản thân về tác động của phát triển kinh tế đến văn hoá, xã hội ở địa phương mình. Điều này không chỉ giúp mọi người hiểu rõ hơn về vấn đề này, mà còn tạo ra một không gian thảo luận sôi nổi và sáng tạo.

4. THỰC HÀNH

Câu hỏi: Nghiên cứu về tác động tích cực hoặc tiêu cực của phát triển kinh tế đến văn hóa, xã hội ở địa phương mình sinh sống; giải pháp hạn chế, khắc phục tác động tiêu cực.

Gợi ý:

a) Chuẩn bị báo cáo:

+ Chọn vấn đề nghiên cứu: Có thể chọn một trong các vấn đề sau để nghiên cứu: tác động tích cực của phát triển kinh tế đến văn hoá, xã hội; tác động tiêu cực của phát triển kinh tế đến văn hoá, xã hội; giải pháp hạn chế, khắc phục tác động tiêu cực.

+ Sưu tầm thông tin: Sử dụng các nguồn thông tin chính thống như báo chí, truyền hình, trang web chính thức của chính quyền địa phương, hoặc tham gia các buổi hội thảo, hội nghị về vấn đề này để lắng nghe và chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm.

+ Lập đề cương báo cáo: Đề cương báo cáo giúp tổ chức thông tin một cách có hệ thống và dễ dàng theo dõi.

b) Yêu cầu về nội dung của báo cáo:

+ Giới thiệu kết quả về ảnh hưởng của sự phát triển kinh tế đến biến đổi về văn hoá, xã hội: Mô tả cụ thể về cách mà sự phát triển kinh tế đã tác động đến văn hoá, xã hội ở địa phương mình.

+ Những biến đổi tích cực/tiêu cực của phát triển kinh tế đến văn hoá, xã hội: Nêu rõ những biến đổi tích cực và tiêu cực mà sự phát triển kinh tế đã mang lại cho văn hoá, xã hội.

+ Chủ trương, chính sách: Giới thiệu về các chủ trương, chính sách của chính quyền địa phương nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế và giải quyết các vấn đề văn hoá, xã hội.

+ Giải pháp: Đề xuất các giải pháp nhằm khắc phục những tác động tiêu cực và tận dụng tốt hơn những tác động tích cực của phát triển kinh tế đối với văn hoá, xã hội.

+ Kết quả: Cuối cùng, tổng kết lại những kết quả mà sự phát triển kinh tế đã mang lại cho văn hoá, xã hội, cũng như hiệu quả của các giải pháp đã đề xuất.

c) Thu thập tài liệu: Tham khảo các trang web chính thống để thu thập tài liệu cho báo cáo của mình. Một số trang web có thể tham khảo bao gồm trang web chính thức của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, và các trang web tin tức uy tín như VnExpress, Tạp Chí Cộng Sản, VTV24. Hoặc cũng có thể tham khảo các tạp chí khoa học, các nghiên cứu đã công bố liên quan đến vấn đề này.