Soạn siêu ngắn lịch sử 11 CTST bài 8 Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam (từ thế kỉ III TCN - đến cuối thế kỉ XIX)

Khởi nghĩa Hai Bà Trưng

Khởi nghĩa Bà Triệu

Khởi nghĩa Lý Bí

Khởi nghĩa Phùng Hưng

Thời gian

Năm 40- 43

Năm 248

Năm 542 – 560

Năm 776

Lãnh đạo

Hai Bà Trưng

Bà Triệu

Lý Bí

Phùng Hưng

Địa điểm

Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam

Cửu Chân

Giao Châu

Tống Bình (Hà Nội)

Diễn biến chính và kết quả

+ Năm 40, Hai Bà Trưng dựng cờ khởi nghĩa ở Hát Môn. Nghĩa quân đánh chiếm Mê Linh, Cổ Loa và Luy Lâu. Cuộc khởi nghĩa giành thắng lợi.

+ Năm 43, Mã Viện đem quân tấn công. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng thất bại.

+ Bà Triệu lãnh đạo nhân dân vùng Cửu Chân nổi dậy ở căn cứ núi Nưa 

+ Quân Ngô do Lục Dận chỉ huy kéo sang đàn áp. Khởi nghĩa thất bại, Bà Triệu anh dũng hi sinh.

+ Năm 542, khởi nghĩa Lý Bí bùng nổ, lật đổ chính quyền đô hộ. Sau đó, Lý Bí lập ra Nhà nước Vạn Xuân. 

+ Đến năm 602, nhà Tùy đem quân sang đàn áp, cuộc khởi nghĩa thất bại.

+ Năm 776, Phùng Hưng phát động khởi nghĩa ở Đường Lâm, giành quyền tự chủ trong một thời gian.

+ Năm 791, nhà Đường đem quân sang đàn áp và chiếm lại Tống Bình.

Bối cảnh lịch sử

Diễn biến

Ý nghĩa

+ Sau khi nhà Hồ thất bại trong cuộc kháng chiến chống quân Minh Đại Việt rơi vào ách đô hộ của nhà Minh. 

+ Dưới ách thống trị của nhà Minh, nhân dân ta đã nổi dậy ở nhiều nơi. 

+ Lê Lợi đã tập hợp lực lượng phát động cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

+ Giai đoạn 1418 - 1423: Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa, xây dựng và bảo vệ căn cứ ở vùng rừng núi Lam Sơn. 

+ Giai đoạn 1424- 1425: nghĩa quân tiến quân vào Nghệ An, giành thắng lợi trong hai trận Trà Lân, Khả Lưu - Bồ Ải. 

+ Giai đoạn 1426 - 1427: quân Lam Sơn tổng tiến công ra Bắc, giải phóng Thanh Hoá, tiến tới giải phóng hoàn toàn đất nước. Tháng 1/1428, quân Minh rút hết về nước, đất nước hoàn toàn giải phóng.

+ Đuổi quân Minh ra khỏi bờ cõi Đại Việt, chấm dứt 20 năm thống trị của nhà Minh, giành lại nền độc lập dân tộc.

+ Thể hiện ý chí và tinh thần độc lập của nhân dân Đại Việt đầu thế kỉ XV.

Bảng tóm tắt nét chính về cuộc khởi nghĩa Tây Sơn (cuối thế kỉ XVIII)

Bối cảnh

- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong lâm vào khủng hoảng.

=> Mùa xuân năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa ở vùng Tây Sơn thượng đạo.

Diễn biến chính

- Từ năm 1771 - 1773: nghĩa quân nhanh chóng làm chủ miền Tây Sơn thượng đạo, phủ Quy Nhơn, Quảng Ngãi, Quảng Nam, chia cắt kinh thành Phú Xuân với Gia Định.

- Từ năm 1774 - 1786: nghĩa quân Tây Sơn tập trung lực lượng tiêu diệt các tập đoàn phong kiến Trịnh, Nguyễn.

- Năm 1785, làm nên chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút vang dội.

- Tết Kỷ Dậu (năm 1789), giải phóng Thăng Long, khôi phục nền độc lập cho đất nước.

Ý nghĩa

- Lật đổ các chính quyền chúa Nguyễn, chúa Trịnh, xóa bỏ ranh giới Đàng Trong và Đàng Ngoài.

- Giải quyết đồng thời hai nhiệm vụ đấu tranh giai cấp và đấu tranh giải phóng dân tộc. Để lại những bài học quý báu về tư tưởng và nghệ thuật quân sự chống ngoại xâm.

STT

Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu

Thời gian

Người lãnh đạo

Những trận đánh lớn

Kết quả

1

Hai Bà Trưng

40 - 43

Hai Bà Trưng

Hát Môn;

Mê Linh;

Cổ Loa;

Luy Lâu

- Giành được chính quyền trong thời gian ngắn.

- Bị nhà Hán đàn áp.

2

Bà Triệu

248

Bà Triệu

Núi Nưa;

Núi Tùng, …

Bị nhà Ngô đàn áp.

3

Lý Bí

542 - 544

Lý Bí

Long Biên

- Giành được chính quyền, lập nên nhà nước Vạn Xuân

4

Triệu Quang Phục

545 - 571

Triệu Quang Phục

Dạ Trạch, …

- Đánh đuổi quân Lương xâm lược, bảo vệ nền độc lập cho nước Vạn Xuân

5

Phùng Hưng

766 - 791

Phùng Hưng

Tống Bình

- Giành được chính quyền trong thời gian ngắn.

- Bị nhà Đường đàn áp.

Bối cảnh

Diễn biến

Ý nghĩa

+ Tháng 10/1427, nhà Minh điều động viện binh sang cứu nguy cho Vương Thông.  

+ Bộ chỉ huy nghĩa quân Lam Sơn đã quyết định chọn đạo quân thứ nhất của địch làm đối tượng quyết chiến chủ yếu.

+ Ngày 8/10/1427, đạo quân Minh do Liễu Thăng chỉ huy đã tiến vào Lạng Sơn.

+ Sau khi Liễu Thăng tử trận, phó tướng Lương Minh lên nắm quyền chỉ huy, bị ta đánh hàng vạn tên bị chết trong đó Lương Minh cũng bị đâm chết tại trận.

+ Sau khi Lương Minh tử trận, Thôi Tụ lên nắm quyền chỉ huy, cùng với các tướng Lý Khánh, Hoàng Phúc, nhiều tướng Minh bị tiêu diệt, tướng Lý Khánh uất ức và tuyệt vọng phải thắt cổ tự tử.

+ Ngày 3/11/1427, nghĩa quân Lam Sơn từ bốn hướng tổng công kích, tiêu diệt và bắt toàn bộ quân Minh.

Đã đập tan ý chí xâm lược của quân Minh.

- Đến ngày 3/1/1428, đội binh cuối cùng của Vương Thông lên đường về nước. Đất nước ta được hoàn toàn giải phóng.