Soạn siêu ngắn lịch sử 11 CTST bài 1 Một số vấn đề chung về cách mạng tư sản

1. TIỀN ĐỀ CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN.

a) Về kinh tế

CH: Trình bày tiền đề kinh tế của các cuộc cách mạng tư sản ở Tây Âu và Bắc Mỹ.

Hướng dẫn trả lời:

• Giai đoạn hậu kì trung đại, thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển mạnh ở Tây Âu và Bắc Mỹ.

• Nông nghiệp phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, hỗ trợ cho công, thương nghiệp.

=> Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dần được hình thành ở Tây Âu và Bắc Mỹ từ cuối thời trung đại.

b) Về chính trị, xã hội

CH: Trình bày những chuyển biến về chính trị, xã hội ở Tây Âu và Bắc Mỹ trước khi cách mạng tư sản bùng nổ. 

Hướng dẫn trả lời:

• Giai đoạn hậu kì trung đại, chế độ phong kiến ở Tây Âu rơi vào khủng hoảng.

• Tình hình chính trị rối ren. Xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới.

• Giai cấp công nhân, nông dân, tầng lớp bình dân thành thị, tầng lớp tiểu tư sản bị bóc lột nặng nề.

c) Về tư tưởng

CH: Trình bày tiền đề về tư tưởng của các cuộc cách mạng tư sản.

Hướng dẫn trả lời:

Để tập hợp được đông đảo quần chúng nhân dân, giai cấp tư sản cần có hệ tư tưởng mới. 

• Với các cuộc cách mạng nổ ra sớm, giai cấp tư sản, quý tộc mới đã mượn “ngọn cờ” tôn giáo cải cách để tập hợp quần chúng.

• Ở Pháp, nền tảng của hệ tư tưởng dân chủ tư sản chính là Triết học Ánh sáng.

2. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ, GIAI CẤP LÃNH ĐẠO, ĐỘNG LỰC CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN.

a) Mục tiêu, nhiệm vụ của cách mạng tư sản

CH1: Phân tích mục tiêu của các cuộc cách mạng tư sản. Cho ví dụ minh họa. Trả lời:

Mục tiêu của các cuộc cách mạng tư sản:

• Mục tiêu chung: Lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế, gạt bỏ những trở ngại trên con đường xác lập và phát triển của chủ nghĩa tư bản

• Mục tiêu cụ thể:

- Về kinh tế: Thúc đẩy sự phát triển của kinh tế hàng hóa; hướng đến một nền sản xuất tập trung, cải tiến kĩ thuật.

- Về chính trị: Xây dựng nhà nước pháp quyền, là nhà nước dân chủ tư sản, dựa trên việc quản lí đất nước bằng pháp luật.

Ví dụ: Cách mạng tư sản của Pháp (1789 - 1799) diễn ra với mục đích lật đổ chế độ phong kiến ở Pháp, giải phóng cho toàn thể nhân dân, thiết lập chế độ mới.

CH2: Tại sao các cuộc cách mạng tư sản lại đặt ra nhiệm vụ dân tộc và nhiệm vụ dân chủ?

Hướng dẫn trả lời:

Vì nhiệm vụ dân tộc và dân chủ luôn phải song hành với nhau. Cần phải giải quyết đồng thời 2 nhiệm vụ này thì cuộc cách mạng mới được xem là triệt để, đưa đất nước phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.

b) Giai cấp lãnh đạo cách mạng tư sản

CH: Nêu vai trò của tầng lớp quý tộc mới trong cuộc Cách mạng tư sản Anh. 

Hướng dẫn trả lời:

Quý tộc mới đã cùng với tư sản lật đổ giai cấp phong kiến đưa nước Anh phát triển theo con đường TBCN.

=> Quý tộc mới đóng vai trò quan trọng trong việc đem lại chiến thắng của cuôc cách mạng tư sản anh, nếu không có họ làm động lực hỗ trợ giai cấp tư sản, thì cuộc CMTS sẽ không hẳn sẽ thành công, mà có thể bị giai cấp phong kiến đè bẹp.

c) Động lực của cách mạng tư sản

CH: Tại sao nói quần chúng nhân dân là động lực của cách mạng tư sản?

Hướng dẫn trả lời:

Quần chúng nhân dân là động lực của cách mạng tư sản vì đây là tầng lớp đông đảo nhất, là lực lượng chính tham gia cách mạng. 

3. KẾT QUẢ, Ý NGHĨA CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ SẢN.

a) Kết quả

CH: Trình bày kết quả của các cuộc cách mạng tư sản.

Hướng dẫn trả lời:

- Các cuộc cách mạng tư sản đã lật đổ, xoá bỏ được tàn dư của chế độ phong kiến, thiết lập quan hệ sản xuất mới, xây dựng nhà nước pháp quyền.

- Cách mạng ở Nê-đéc-lan và các bang thuộc địa ở Bắc Mỹ đã giải phóng thuộc địa, lập ra nhà nước cộng hoà tư sản;

- Cách mạng tư sản Anh: thiết lập chế độ quân chủ lập hiến;

- Cách mạng tư sản Pháp: đập tan chế độ phong kiến chuyên chế, xây dựng nền cộng hoà dân chủ.

b) Ý nghĩa

CH: Chọn một cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu và trình bày ý nghĩa của cuộc cách mạng đó.

Hướng dẫn trả lời:

• Đối với nước Pháp:

- Cuộc cách mạng tư sản pháp đã lật đổ chính quyền quân chủ chuyên chế, thủ tiêu mọi tàn dư phong kiến; hình thành thị trường dân tộc thống nhất.

• Đối với thế giới:

- Cuộc cách mạng tư sản pháp làm chế độ phong kiến bị lung lay ở khắp châu Âu,  mở ra thời đại mới – thời đại thắng lợi và củng cố của chủ nghĩa tư bản. 

=> Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII được coi là cuộc cách mạng tư sản triệt để nhất. 

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

CH1: Trong các tiền đề bùng nổ cách mạng tư sản, theo em, tiền đề về kinh tế có ý nghĩa như thế nào? 

Hướng dẫn trả lời:

Theo em, tiền đề về kinh tế là nguyên nhân trực tiếp và tất yếu dẫn đến sư bùng nổ của các cuộc cách mạng tư sản.

CH2: Hoàn thành bảng so sánh các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu ở Tây Âu và Bắc Mỹ thời cận đại theo gợi ý dưới đây:

Hướng dẫn trả lời:

Vận dụng

CH: Tìm hiểu và trình bày về bản Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ và bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp (gợi ý: tác giả, nội dung, giá trị lịch sử, trong đó có sự ảnh hưởng tới bản Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh,...)

Hướng dẫn trả lời:

Gợi ý: