Soạn siêu ngắn lịch sử 8 KNTT bài 5 Cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Di tích thành nhà Mạc (Cao Bằng, Lạng Sơn), Lũy Thầy (Quảng Bình),... gợi cho em nhớ đến những cuộc xung đột nào trong các thế kỉ XVI-XVII? Những cuộc xung đột đó đã để lại hệ quả như thế nào đối với lịch sử dân tộc?

Hình 5.1. Quảng Bình Quan (thuộc hệ thống di tích Lũy Thầy, Quảng Bình)

Đáp án:

• Các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và xung đột Trịnh - Nguyễn.

• Hệ quả của những cuộc xung đột: Đất nước bị chia cắt, kinh tế đình trệ, thiệt hại to lớn về người và của.

I. SỰ RA ĐỜI VƯƠNG TRIỀU MẠC

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1 và thông tin trong mục, hãy trình bày những nét chính về sự ra đời của Vương triều Mạc.

Đáp án:

- Đầu thế kỷ XVI, nhà Lê sơ lâm vào khủng hoảng suy yếu.

- Các phe phái phong kiến xung đột, tranh chấp quyết liệt => Các cuộc khởi nghĩa nổ ra, triều đình càng thêm suy thoái.

- Năm 1527, Mạc Đăng Dung phế truất vua Lê lập triều Mạc.

II. XUNG ĐỘT NAM - BẮC TRIỀU

Câu hỏi: Hãy giải thích nguyên nhân bùng nổ cuộc xung đột Nam - Bắc triều.

Đáp án:

• Năm 1533, Nguyễn Kim với danh nghĩa “Phù Lê diệt Mạc” lập ra Nam Triều, nhà Mạc được gọi là Bắc Triều.

=> Xung đột giữa hai dòng họ kéo dài gần 60 năm của thế kỉ XVI.

Câu hỏi: Hãy tóm tắt nét chính về hệ quả của cuộc xung đột Nam - Bắc triều.

Đáp án:

Hệ quả:

• Đất nước bị chia cắt.

• Nhân dân đói khổ, phải lưu đày.

• Kinh tế bị đình trệ.

III. XUNG ĐỘT TRỊNH - NGUYỄN

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 2 và thông tin trong mục, hãy giải thích nguyên nhân dẫn đến cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn.

Đáp án:

- Năm 1545, Nguyễn Kim chết, hai con trai còn nhỏ tuổi => Con rể là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền.

=> Mâu thuẫn giữa hai dòng họ Trịnh, Nguyễn dần bộc lộ, ngày càng gay gắt.

=> Cuộc chiến tranh giữa hai thế lực bùng nổ và kéo dài trong gần nửa thế kỉ.

Câu hỏi: Hãy nêu hệ quả của cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn.

Đáp án:

• Đất nước bị chia cắt thành Đàng Trong và Đàng Ngoài.

• Gây ra nhiều đau thương và tổn thất cho nhân dân, tổn hại đến sự phát triển chung của đất nước.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Hãy lập và hoàn thành bảng hệ thống (theo gợi ý dưới đây) về các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn.

Đáp án:

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Giả sử là một người dân sống ở thế kỉ XVI - XVII, em hãy đưa ra it nhất một lí do phản đối các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn.

Đáp án:

Các cuộc xung đột khiến đất nước bị chia cắt, đời sống nhân dân cực khổ, kinh tế đất nước bị đình trệ, suy thoái.

Câu hỏi: Tìm hiểu thông tin từ sách, báo, internet về di tích Luỹ Thầy và sông Gianh (Quảng Bình), hãy viết đoạn văn ngắn (khoảng 7 - 10 dòng) về cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn.

Đáp án:

(*) Tham khảo

Trịnh - Nguyễn phân tranh là giai đoạn đất nước tiếp tục bước vào cuộc nội chiến nhằm tranh giành ảnh hưởng. Nguyên nhân sâu xa của cuộc nội chiến bắt nguồn từ sự kiện Mạc Thái Tổ Mạc Đăng Dung lên ngôi hoàng đế Đại Việt năm 1527. Sau gần nửa thế kỉ, hai thế lực Trịnh - Nguyễn đã trải qua bảy lần giao chiến, cuốn cả nước vào vòng binh đao khói lửa. Cuộc chiến tranh đã làm hao tổn sức người sức của, triệt phá đồng ruộng, xóm làng, kìm hãm sự phát triển của đất nước, dẫn đến việc chia đôi lãnh thổ của nước Đại Việt thống nhất thành giang sơn riêng của hai dòng họ.