Soạn siêu ngắn Lịch sử và địa lí 4 chân trời bài 6: Một số nét văn hóa ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

BÀI 6: MỘT SỐ NÉT VĂN HÓA Ở VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Những hình ảnh dưới đây gợi cho em điều gì về đời sống của các dân tộc vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ?

Trả lời:

Đời sống của các dân tộc vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ rất phong phú và đa dạng. Nơi đây là sự kết hợp, giao thoa của nhiều nền văn hóa các dân tộc. Ở đây tổ chức một số lễ hội của nhiều dân tộc khác nhau, bên cạnh đó còn có các chợ phiên bán các sản phẩm thủ công do người dân làm ra mà không giống bất kì nơi nào khác.

KHÁM PHÁ

1. Lễ hội truyền thống

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 3, 4, 5, 6, em hãy:

- Kể tên một số lễ hội tiêu biểu ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

- Cho biết các lễ hội này được tổ chức như thế nào và có ý nghĩa gì.

Trả lời:

Một số lễ hội tiêu biểu:

• Lễ hội Gầu Tào

• Lễ hội Lồng Tồng

• Lễ hội Hoa Ban

• Lễ hội đền Hùng (ở tỉnh Phú Thọ).

• Lễ hội Xương Giang (ở tỉnh Bắc Giang)

Ý nghĩa: 

+ Lễ hội Gầu Tào và lễ hội Lồng Tồng: thường được tổ chức vào đầu năm mới để cúng tạ trời đất, cầu phúc, cầu mưa thuận gió hoà và mùa màng bội thu.

+ Lễ hội đền Hùng: được tổ chức vào đầu tháng 3 âm lịch (ngày chính hội là 10/3) để tưởng nhớ công lao dựng nước của các vua Hùng.

2. Múa hát dân gian

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 7, 8, em hãy kể tên một số loại hình múa hát dân gian tiêu biểu ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Trả lời:

Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ của Việt Nam có nhiều loại hình ca múa hát dân gian độc đáo và đa dạng. Dưới đây là một số tiêu biểu:

• Hát Then

• Hát Quan Họ

• Múa Xoan

• Múa xòe Thái

3. Chợ phiên vùng cao

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 9, 10, em hãy cho biết:

- Chợ phiên vùng cao được tổ chức vào thời gian nào.

- Em ấn tượng nhất điều gì về chợ phiên vùng cao.

Trả lời:

• Chợ phiên này họp vào mỗi sáng thứ 5 và sáng Chủ Nhật hàng tuần. 

• Điều em ấn tượng nhất về chợ phiên vùng cao là chợ rất đông đúc, tấp nập và rực rỡ sắc màu trang phục của đồng bào các dân tộc vùng cao. Những người tới chợ phần lớn là đồng bào của những dân tộc quanh vùng

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Em hãy mô tả về một lễ hội văn hóa của các dân tộc ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ theo các gợi ý: tên lễ hội, thời gian, hoạt động chính, ý nghĩa.

Trả lời:

Lễ hội hát Xoan (hay còn gọi là lễ hội hát Nhạc Xoan) là một trong những lễ hội truyền thống nổi tiếng và độc đáo của Việt Nam, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Phi Vật thể Đại diện của Nhân loại vào năm 2011. Lễ hội này diễn ra chủ yếu tại tỉnh Phú Thọ, nằm ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Lễ hội hát Xoan là dịp để cộng đồng thể hiện và bảo tồn nguồn di sản văn hóa dân gian độc đáo của họ. Hát Xoan không chỉ đơn thuần là giới thiệu âm nhạc và trình diễn nghệ thuật mà còn kết hợp với các hoạt động tâm linh như lễ cúng tế tự, tôn vinh các vị thần linh và tổ tiên. Diện mạo của người biểu diễn Xoan rất đẹp và sặc sỡ. Nam ca sĩ thường mặc áo dài đỏ và đội nón quai thao, trong khi nữ ca sĩ mặc áo dài trắng và đội nón tròn màu đỏ. Trang điểm của họ thường rất tỉ mỉ và đẹp đẽ. Lễ hội hát Xoan không chỉ là một sự kiện văn hóa truyền thống mà còn thể hiện sự kết nối sâu sắc giữa con người và thiên nhiên, tâm linh và xã hội. Nó đã đóng góp vào sự đa dạng và giàu có của di sản văn hóa Việt Nam và là một sự kiện đáng tự hào trong lịch sử và văn hóa của đất nước.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Trong vai một hướng dẫn viên du lịch, hãy giới thiệu một nét văn hóa đặc trưng của người dân vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

Trả lời:

Chợ phiên là nét văn hóa độc đáo của các dân tộc vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. Thông thường, chợ phiên họp mỗi tuần một lần và bán các nông sản, sản phẩm thủ công do chính người dân làm ra. Những người đến chợ phiên đôi khi không chỉ mua bán, trao đổi hàng hoá mà còn để gặp gỡ bạn bè, giao duyên, giao lưu văn hoá giữa các dân tộc,... Vì vậy, khi tham gia chợ phiên, nhiều người đã chọn cho mình bộ trang phục truyền thống đẹp nhất, góp thêm nhiều màu sắc cho bức tranh phiên chợ vùng cao thêm sinh động, vui tươi.