Soạn siêu ngắn Lịch sử và địa lí 4 kết nối bài 4: Thiên nhiên vùng trung du và miền núi bắc bộ

BÀI 4. THIÊN NHIÊN VÙNG TRUNG DU VÀ MIỀN NÚI BẮC BỘ

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi:  Quan sát hình 1, em hãy trả lời các câu hỏi:

- Cột mốc xác định độ cao của đỉnh núi nào?

- Đỉnh núi này nằm ở vùng nào của nước ta? Nêu những hiểu biết của em về vùng đất đó. 

Đáp án:

- Cột mốc xác định độ cao trên là của Đỉnh Phan- xi păng

- Đỉnh núi nằm ở Phanxipang nằm ở biên giới tỉnh Lào Cai và tỉnh Lai Châu. Về mặt hành chính, đỉnh Fansipan thuộc địa giới của cả huyện Tam Đường (Lai Châu) và thị xã Sa Pa (Lào Cai), cách trung tâm thị xã Sa Pa khoảng 9 km về phía tây nam.

- Chia sẻ hiểu biết của em về vùng đất của núi: Vùng Tây Bắc hay Tây Bắc Bộ là vùng miền núi phía tây của miền Bắc Việt Nam, có chung đường biên giới với Lào và Trung Quốc. Vùng này là một trong 3 phần của Bắc Bộ Việt Nam (2 tiểu vùng kia là Vùng Đông Bắc và Đồng bằng sông Hồng). Vùng có diện tích 50.576 Km2

KHÁM PHÁ

1. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy xác định vị trí của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ trên lược đồ.

Đáp án:

- Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng lãnh thổ nằm ở phía bắc của đất nước Việt Nam, vùng này bao gồm ba tiểu vùng là Tây Bắc Bộ và Đông Bắc Bộ và Tây Thanh Hóa, Tây Nghệ An.

- Khu vực Trung du và miền núi Bắc Bộ tiếp giáp:

+ Phía Bắc: Quảng Đông, Quảng Tây và Vân Nam của Trung Quốc

+ Phía tây giáp Lào;

+ Phía nam giáp Đồng bằng sông Hồng và vùng Duyên hải miền Trung;

+ Phía đông giáp Vịnh Bắc Bộ.

2. ĐẶC ĐIỂM THIÊN NHIÊN

a) Địa hình

Câu hỏi:

Đọc thông tin và quan sát các hình 2, 4, 5, em hãy:

- Xác định trên lược đồ: dãy núi Hoàng Liên Sơn, đỉnh Phan-xi-păng và cao nguyên Mộc Châu.

- Mô tả đặc điểm chính của địa hình ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ. 

Đáp án:

- Dãy Hoàng Liên Sơn và cao nguyên Mộc Châu nằm phía Tây Bắc của Việt Nam (phần màu vàng đậm trên lược đồ)

- Đặc điểm chính: địa hình đa dạng với sự chênh lệch cao độ, từ đồng bằng thấp đến các dãy núi cao. Nhiều khu vực ở vùng này được bao phủ bởi dày đặc các dãy núi, như dãy Hoàng Liên Sơn, dãy Yên Tử, dãy Đông Triều - Quảng Uyên, và dãy Trường Sơn

b) Khí hậu

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 6, em hãy nêu đặc điểm nổi bật của khí hậu vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án:

.- Khí hậu của trung du và miền núi Bắc Bộ mang đặc điểm nhiệt đới ẩm gió mùa, có mùa đông lạnh, lại chịu ảnh hưởng sâu sắc của địa hình vùng núi. Đông Bắc địa hình tuy không cao, nhưng lại là nơi chịu ảnh hưởng mạnh nhất của gió mùa đông bắc, là khu vực có mùa đông lạnh nhất nước ta.

c) Sông ngòi

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 2, 7, 8, em hãy

- Xác định trên lược đồ các sông lớn ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

- Nêu đặc điểm chính của sông ngòi ở vùng.

Đáp án:

- Các sông lớn thể hiện trên lược đồ có thể kể đến: sông Hồng, sông Đà, sông Chảy, sông Gâm,...

- Đặc điểm chính: 

• Mạng lưới sông ngòi khá dày đặc. 

• Nhiều sông lớn, chảy mạnh. 

• Các sông suối có trữ năng thủy điện khá lớn. 

• Sông ngòi có nhiều thác ghềnh.

d) Khoáng sản

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy kể tên và xác định trên lược đồ một số khoáng sản chính ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án:

- Dựa vào hình 2. ta có thể thấy một số loại khoáng sản chính ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là: than đá, sắt, apatit, tahn, đồng, đá vôi,...

3. ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN ĐỐI VỚI SẢN XUẤT VÀ ĐỜI SỐNG

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình từ 9 đến 14, em hãy cho biết điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đối với đời sống và sản xuất ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án:

- Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đối với đời sống và sản xuất

+tạo thuận lợi để phát triển nhiều ngành kinh tế,

+ phát triển công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản, thuỷ điện;

+ đất đai thuận lợi cho trồng và chế biến cây công nghiệp, cây ăn quả, dược liệu,...

+ Du lịch là lợi thế cho sự phát triển của vùng.

+ Tuy nhiên, người dân trong vùng cũng gặp một số khó khăn trong sinh hoạt và sản xuất do địa hình bị chia cắt, thiên tai (lũ quét, sạt lở đất, sương muối, rét đậm, rét hại,...)

4. BIỆN PHÁP BẢO VỆ THIÊN NHIÊN VÀ PHÒNG, CHỐNG THIÊN TAI

Câu 1:  Dựa vào kiến thức đã học, em hãy kể tên một số thiên tai thường xảy ra ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Đáp án:

- Một số thiên tai thường xảy ra ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là: 

• mùa đông: sương muối, rét đậm, rét hại,...

• mùa hè: lũ quét, sạt lở đất, lốc xoáy,...

Câu 2: Đọc thông tin và sơ đồ hình 15, em hãy nêu một số biện pháp góp phần bảo vệ thiên nhiên và phòng, chống thiên tai.

Đáp án:

- Một số biện pháp góp phần bảo vệ thiên nhiên và phòng, chống thiên tai.

+ bảo vệ thảm thực vật

+bảo vệ và trồng rừng

+Tuyên truyền, vận động người dân có ý thức bảo vệ rừng

+ Xây dựng các công trình thủy lợi: thủy điện, hồ chứa nước ,...

+ Sử dụng đúng và đủ tài nguyên thiên nhiên.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Hãy cho biết trong các câu sau câu nào đúng câu nào sai.

1. a) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ tiếp giáp với hai quốc gia là Lào và Cam-pu-chia (Cambodia)

2. b) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa với mùa đông lạnh nhất cả nước.

3. c) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ có nhiều sông lớn thuận tiện cho phát triển thủy điện.

4. d) Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ là nơi giàu tài nguyên khoáng sản bậc nhất cả nước

Đáp án:

Câu  A: Sai

Câu B: Đúng

Câu C: Đúng

Câu D: Đúng

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Nếu đi du lịch ở thị xã Sa Pa, em sẽ chọn đi vào mùa nào trong năm? Vì sao?

Đáp án:

Tham khảo

- Em sẽ chọn đi vào mùa hè

- Vì Nếu khoảng thời gian này khắp các nơi ở Việt Nam đều nắng nóng gay gắt thì Ở Sa Pa lại vô cùng mát mẻ và dễ chịu với khí hậu ôn đới hải hòa, tuy nhiên sẽ dễ có mưa. Lên Sapa mùa hạ để có thể ngắm những thửa ruộng bậc thang xanh mướt bắt đầu vào mùa hay những ruộng rau cải tươi xanh một màu. Khoảng thời gian này, Sa Pa cũng dần chuyển mình từ màu sắc tươi tắn, hồng rực của hoa đào, hoa hồng, hoa mận… sang màu xanh rì, tươi mát của rau quả và lúa non. Lựa chọn  lên Sapa vào thời điểm này cũng là một ý tưởng hợp lý. Từ tháng 2 đến tháng 5, thời tiết ở Sapa mát mẻ và rất dễ chịu. Buổi sáng trời se lạnh, buổi trưa nắng ấm, buổi tối thì rất khô ráo. Đây là thời điểm nhiều khách du lịch lựa chọn đến Sapa. Mùa xuân đến, Sapa như khoác lên mình chiếc áo rực rỡ sắc màu.