[toc:ul]
Những đặc điểm nào của ngôn ngữ văn học, đặc biệt là ngôn ngữ của truyện thơ Nôm có sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình. Thứ hai, ngôn ngữ gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày. Chúng ta có thể thấy rõ qua đoạn thơ sau:
[…]
“Rõ là nước lã mà nhầm,
Cũng đem giọt máu tình thâm hòa vào
Mẹ vò thì sữa khát khao
Lo nuôi con nhện làm sao cho tuyền.
Nâng niu xiết nỗi truân chuyên,
Nhai cơm mớm sữa để nên con người.”
[…]
Tác giả kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình, vừa kể chuyện vừa vận dụng những yếu tố trữ tình giúp câu chuyện dễ nghe, dễ đọc, đưa vào lòng người đọc một cách dễ dàng, thuyết phục.
Văn bản trên đã thể hiện một số đặc điểm của ngôn ngữ văn học, đặc biệt là ngôn ngữ của truyện thơ Nôm. Cụ thể: Ngôn ngữ gần gũi, là lời ăn tiếng nói hàng ngày “thầy - con”. Ngôn ngữ giàu chất trữ tình, mang âm hưởng của các làn điệu dân ca Việt Nam “Khi trống tàn, lúc chuông dồn/ Tiếng chuông lẫn tiếng ru con tối ngày”.....
Ngôn ngữ truyện thơ là ngôn ngữ thơ, ngôn ngữ của các làn điệu dân ca các dân tộc miền núi phía Bắc. Đó là loại ngôn ngữ gắn với nghi lễ của hát then, hát mo, ngôn ngữ của hát diễn xướng, hát giao duyên.
Truyện thơ là một loại truyện thơ dân gian nên ngôn ngữ của nó là ngôn ngữ kể chuyện, ngôn ngữ nhân vật. Có loại ngôn ngữ dẫn truyện, có loại ngôn ngữ tự thuật của nhân vật, có loại ngôn ngữ tâm trạng của nhân vật. Điều đó được thể hiện qua đoạn thơ:
"Con mày mà giống cha nuôi
Hình dung ý tứ khác nào bản sinh."
Đoạn trích đã thể hiện ngôn ngữ gần giũ với lời ăn tiếng nói hằng ngày và giàu chất trữ tình và mang âm hưởng của các làn điệu dân ca Việt Nam. Chúng ta có thể thấy điều đó qua tiếng gọi “thầy tiểu ơi!" hay trong lời tỏ tình “Một cành tre, năm cành tre/ Phải duyên thời lấy, chớ nghe họ hàng”.