BÀI 20: ĐÒN BẨY

Câu 1: Hình vẽ bên tái hiện một trong những dụng cụ mà người Ai Cập xưa đã dùng để nâng một tảng đá lên cao khi xây dựng kim tự tháp. Đó là dụng cụ nào?

Hướng dẫn trả lời:

Dùng đòn bẩy 

1. CẤU TẠO CỦA ĐÒN BẨY

Tìm hiểu và mô tả đòn bẩy

Câu 1: Búa nhổ đinh hoạt động theo nguyên tắc đòn bẩy, trong đó moment lực tác dụng làm đầu búa quay quanh điểm tựa O giúp nhổ đinh ra khỏi tấm gỗ. Biểu diễn sơ đồ đòn bẩy và chỉ ra các điểm O1 và O2 trên hình.

2. ỨNG DỤNG CỦA ĐÒN BẨY TRONG THỰC TIỄN

Tìm hiểu tác dụng của đòn bẩy

Câu 1: Quan sát Hình 20.2 và trả lời các câu hỏi sau:

a. Để nâng vật, người thợ phải tác dụng lực F2 có phương, chiều như thế nào? Nêu nhận xét về hướng của lực tác dụng và hướng chuyển động của vật.

b. Muốn nâng vật với lực F2 nhỏ hơn, phải dịch chuyển điểm tựa O về phía nào?

Hướng dẫn trả lời:

a. 

• Phương: thẳng đứng.

• Chiều: từ trên xuống dưới.

- Nhận xét: cùng phương ngược chiều nhau.

b. Phía vật được nâng.

Câu 2: Ứng dụng với mỗi loại đòn bẩy (Hình 20.3), hãy nhận xét về vị trí điểm tựa và điểm đặt các lực.

Hướng dẫn trả lời:

- Hình 20.3 a): điểm tựa ở giữa điểm đặt lực và vật.

Ứng dụng: Xà beng, búa nhổ đinh, mái chèo thuyền, kéo, ….

- Hình 20.3 b): điểm tựa ở một đầu, vật ở giữa và lực tác dụng ở đầu bên kia.

Ứng dụng: Xe cút kít, kẹp làm vỡ vỏ hạt, ….

- Hình 20.3 c): điểm tựa ở một đầu, vật ở đầu bên kia và lực tác dụng ở trong khoảng giữa hai đầu 

Ứng dụng: Cần câu cá, đũa, ….

Câu 3: Quan sát Hình 20.4 và cho biết:

a. Các dụng cụ hoạt động dựa trên nguyên tắc đòn bẩy loại nào?

b. Nêu lợi ích của các đòn bẩy kể trên.

Hướng dẫn trả lời:

a.

- Loại 1: Cái kéo, mái chèo.

- Loại 2: Cái kẹp vỏ hạt, xe cút kít.

- Loại 3: Cái bấm kim, cần câu cá.

b. 

- Loại 1 cho lợi về lực và thay đổi hướng tác dụng lực theo mong muốn.

- Loại 2 cho lợi về lực giúp nâng được vật nặng dễ dàng hơn.

- Loại 3 không cho lợi về lực giúp di chuyển vật cần nâng nhanh chóng và dễ dàng hơn.

Câu 4: Hãy nêu một số ứng dụng của đòn bẩy trong thực tiễn.

Hướng dẫn trả lời:

- Trò chơi bập bênh

- Má chèo 

- Búa nhổ 

- Kìm, xe cút kít, kéo cắt kim loại....

Câu 5: Dùng tuanơvít để mở nắp hộp sơn, Trong trường hợp nào ở hình dưới đây thì mở nắp hộp sơn dễ dàng hơn?

Hướng dẫn trả lời:

Trường hợp b, vì cánh tay đòn dài hơn, tác dụng làm quay của lực đối với trục quay lớn hơn.

Câu 6: Khi sử dụng kéo cắt giấy để cắt giấy dày hoặc bìa cứng, ta nên đặt chúng ở phần nào của kéo?

Hướng dẫn trả lời:

Phần sát với điểm tựa, vì khi tác dụng một lực vào kéo để cắt thì tác dụng làm quay của lực đối với trục quay lúc này là không đổi, để tăng lực tác dụng lên vật thì cần giảm cánh tay đòn từ vật tới trục quay.