BÀI 3: PHẢN ỨNG HÓA HỌC VÀ NĂNG LƯỢNG TRONG CÁC PHẢN ỨNG HÓA HỌC

Câu 1: Trong cuộc sống, chúng ta thường gặp những biến đổi hoá học như trái cây xanh (vị chát) chuyển thành trái cây chín (vị ngọt), đốt gas để nấu chín thực phẩm, thức ăn để lâu bị ôi thiu, … Những biến đổi này đều xảy ra phản ứng hoá học. Phản ứng hoá học là gì? Dấu hiệu nào chứng tỏ có phản ứng hoá học xảy ra?

Hướng dẫn trả lời: 

Phản ứng hoá học là khi một chất bị biến đổi hoá học sẽ có chất mới được tạo thành.

Dấu hiệu: xuất hiện chất khí, chất kết tủa; thay đổi màu sắc, mùi; phát sáng, giải phóng hoặc hấp thụ nhiệt năng, …

1. PHẢN ỨNG HÓA HỌC

Tìm hiểu phản ứng hóa học

Câu 1: Hỗn hợp sau khi đun nóng còn tính chất của iron nữa không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời: 

Không còn. Do hỗn hợp này không bị nam châm hút.

Câu 2: Xác định chất tham gia và chất mới tạo thành của phản ứng hoá học xảy ra trong thí nghiệm

Hướng dẫn trả lời: 

Chất tham gia: sắt (Fe), lưu huỳnh (S);

Chất mới tạo thành: iron(II) sulfide (FeS)

Câu 3: Để tổng hợp ammonia (nguyên liệu sản xuất phân đạm), người ta cho khí hydrogen phản ứng với khí nitrogen ở nhiệt độ thích hợp và áp suất cao. Xác định chất đầu và sản phẩm.

Hướng dẫn trả lời: 

Chất đầu: hydrogen; nitrogen.

Sản phẩm: ammonia.

2. DIỄN BIẾN CỦA PHẢN ỨNG HÓA HỌC

Tìm hiểu quá trình biến đổi trong phản ứng hóa học

Câu 1: Quan sát Hình 3.2, hãy cho biết:

a) Trước và sau phản ứng những nguyên tử nào liên kết với nhau.

b) Số nguyên tử H cũng như số nguyên tử N có thay đổi không.

Hướng dẫn trả lời: 

a) Trước phản ứng: H với H; N với N. Sau phản ứng N liên kết với H.

b) Không thay đổi.

3. MỘT SỐ DẤU HIỆU NHẬN BIẾT CÓ PHẢN ỨNG HÓA HỌC XẢY RA

Tìm hiểu các dấu hiệu chứng tỏ có phản ứng hóa học xảy ra

Câu 1: Hãy chỉ ra các dấu hiệu chứng tỏ đã có phản ứng hoá học xảy ra trong các hiện tượng ở các hình từ 3.3 đến 3.6.

Hướng dẫn trả lời: 

• Hình 3.3: phát sáng và tỏa nhiệt;

• Hình 3.4: đường chuyển từ màu trắng sang nâu rồi đen;

• Hình 3.5: có bọt khí.

• Hình 3.6: có kết tủa tạo thành sau phản ứng.

Câu 2: Hãy chỉ ra dấu hiệu của phản ứng hoá học trong các trường hợp dưới đây:

a) Đinh sắt để lâu trong không khí sẽ xuất hiện lớp gỉ sét màu nâu bám bên ngoài đinh sắt.

b) Dùng củi để nhóm lửa để sưởi ấm.

Hướng dẫn trả lời: 

a) Có lớp gỉ sét màu nâu bám ngoài đinh sắt.

b) Có sự phát sáng và tỏa nhiệt.

4. NĂNG LƯỢNG TRONG PHẢN ỨNG HÓA HỌC

Tìm hiểu phản ứng tỏa nhiệt, thu nhiệt

Câu 1: Hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau cơ bản giữa phản ứng toả nhiệt và phản ứng thu nhiệt.

Hướng dẫn trả lời: 

Giống nhau: có sự thay đổi năng lượng.

Khác nhau:

• Toả nhiệt: giải phóng nhiệt năng ra môi trường.

• Thu nhiệt: nhận năng lượng từ môi trường xung quanh.

Câu 2: Quan sát Hình 3.7, hãy cho biết hiện tượng xảy ra khi đốt cháy cồn, cho nước vào vôi sống.

Hướng dẫn trả lời: 

Đốt cháy cồn: cồn cháy, toả nhiều nhiệt;

Cho nước vào vôi sống: nước sôi, toả nhiều nhiệt.

Câu 3: Hãy cho biết phản ứng toả nhiệt hay thu nhiệt trong mỗi trường hợp sau:

a) Ngọn nến đang cháy.

b) Hoà tan viên vitamin C sủi vào nước.

Hướng dẫn trả lời: 

a) Toả nhiệt;

b) Thu nhiệt.

Tìm hiểu các ứng dụng phổ biến của phản ứng tỏa nhiệt

Câu 4: Vì sao người ta sử dụng xăng, dầu, than làm nhiên liệu trong đời sống và sản xuất?

Hướng dẫn trả lời: 

Do xăng, dầu, than dễ cháy và khi cháy toả nhiều nhiệt 

Câu 5: Các phương tiện giao thông cơ giới (xe máy, ô tô, …) khi chạy bằng nhiên liệu xăng, dầu thường làm nóng máy trong quá trình vận hành. Nguồn nhiệt này chủ yếu tạo ra từ đâu?

Hướng dẫn trả lời: 

Từ quá trình đốt cháy nhiên liệu