Soạn mới giáo án Lịch sử 8 cánh diều bài 15: Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX

Mảnh ghép số 1: C

Mảnh ghép số 2: A

Mảnh ghép số 3: C

Mảnh ghép số 4: C

Mảnh ghép số 5: A

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 15.1, thông tin mục I SGK tr.64 và trả lời câu hỏi: Mô tả sự ra đời của nhà Nguyễn.

- GV hướng dẫn HS đọc mục Em có biết, quan sát Hình 15.2 để tìm hiểu về Nguyễn Ánh (vua Gia Long) SGK tr.65.

- GV mở rộng kiến thức, trình chiếu hình ảnh, video và giới thiệu thêm thông tin về vua Gia Long (1762 – 1820):

+ Là vị vua sáng lập nhà Nguyễn, triều đại quân chủ cuối cùng trong lịch sử Việt Nam. Ông trị vì từ năm 1802 đến khi qua đời năm 1820, được truy tôn miếu hiệu là Nguyễn Thế Tổ.

+ Ông tiến hành các chính sách xây dựng chính quyền tập quyền trung ương; duy trì nhiều chính sách trung dung, mềm dẻo và thực dụng từ thời chiến tranh với Tây Sơn; thay thế các cải cách mang xu hướng mới của nhà Tây Sơn bằng kiểu cai trị và một nền giáo dục nghiêm khắc theo phong cách Nho giáo chính thống.

https://www.youtube.com/watch?v=x0c3muBuJTM

(Từ đầu đến 1p46s).

- GV yêu cầu HS tiếp tục làm việc cá nhân và cho biết: Nêu những việc làm của Nguyễn Ánh sau khi lên ngôi.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, video, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 2 HS lần lượt nêu bối cảnh lịch sử thành lập nhà Nguyễn, những việc làm của Nguyễn Ánh sau khi lên ngôi.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận.

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Sự ra đời của nhà Nguyễn

- Bối cảnh lịch sử thành lập nhà Nguyễn:

+ Năm 1792: vua Quang Trung qua đời, con trưởng Nguyễn Quảng Toản lên thay.

→ Nội bộ triều đình Tây Sơn nảy sinh mâu thuẫn, suy yếu.

+ Năm 1801: Nguyễn Ánh huy động lực lượng đánh ra Phú Xuân (Huế), Quang Toản chạy ra Bắc Hà.

+ Giữa năm 1802: Nguyễn Ánh lật đổ triều Tây Sơn, lập ra triều Nguyễn.

- Những việc làm của Nguyễn Ánh sau khi lên ngôi:

+ Lấy niên hiệu là Gia Long.

+ Chọn Phú Xuân (Huế) làm kinh đô (Hình ảnh kinh đô Phú Xuân đính kèm phía dưới HD1).

+ Năm 1804, nhà Nguyễn đổi tên thành nước Việt Nam.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt: Sau khi lên ngôi hoàng đế, Gia Long thâu tóm mọi quyền lực, từng bước củng cố chế đố quân chủ trung ương tập quyền, lãnh thổ đất nước được thống nhất. Nhờ sự cai trị khôn khéo, Gia Long có thời gian để xây dựng pháp luật, hành chính, ngoại giao,….

- GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm như sau: Trình bày những nét chính về tình hình chính trị thời Nguyễn.

+ Nhóm 1: Khai thác Hình 15,3, thông tin mục II SGK tr.65 và tìm hiểu những nét về tổ chức bộ máy nhà nước.

Hình 15.3. Lược đồ các đơn vị hành chính Việt Nam

thời Nguyễn (từ năm 1832)

+ Nhóm 2: Khai thác tư liệu, thông tin mục II SGK.66 và tìm hiểu về luật pháp.

+ Nhóm 3: Khai thác Hình 15.4, thông tin mục II SGK tr.66 và tìm hiểu về quân đội.

+ Nhóm 4: Khai thác thông tin mục II SGK tr.66 và tìm hiểu về chính sách đối ngoại.

- GV cung cấp cho HS thêm một số tư liệu về chính trị thời Nguyễn (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, video, tư liệu, thông tin trong mục và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ các nhóm trong quá trình thảo luận (nếu có).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 4 nhóm lần lượt trình bày những nét chính về tình hình chính trị thời Nguyễn.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận:

Đặc điểm chính trong tình hình chính trị thời Nguyễn:

+ Tổ chức bộ máy nhà nước: nhà vua là người đứng đầu cả nước, tập trung toàn bộ quyền lực trong tay vua, bộ máy chính quyền chặt chẽ từ trung ương đến địa phương.

+ Luật pháp: bộ luật Hoàng Việt luật lệ đặt cơ sở pháp lí cho nhà nước quân chủ, bảo vệ nhà nước, trật tự phong kiến).

+ Quân đội: tổ chức quy củ, tạo chỗ dựa vững chắc cho sự tồn tại và phát triển của nhà Nguyễn.

+ Chính sách đối ngoại: thần phục nhà Thanh; thể hiện địa vị nước lớn với Lào, Chân Lạp; không chấp nhận việc đặt quan hệ ngoại giao với phương Tây.

- GV chuyển sang nội dung mới.

II. Tình hình chính trị

Về tổ chức bộ máy nhà nước:

- Thời vua Gia Long:

+ Cả nước được chia thành: Bắc thành, Gia Định thành (Tổng trấn phụ trách).

+ Trực doanh do triều đình quản lí trực tiếp.

- Thời vua Minh Mạng: thực hiện cải cách hành chính.

+ Chia cả nước thành 30 tỉnh, 1 phủ trực thuộc (phủ Thừa Thiên).

+ Dưới tỉnh là các phủ, huyện/châu, tổng, xã.

Về luật pháp: vua Gia Long cho ban hành Hoàng Việt luật lệ (1815), gồm 398 điều.

Về quân đội:

+ 20 vạn quân, gồm các binh chủng: bộ binh, thủy binh, kị binh, tượng binh, được trang bị súng thần công, thuyền chiến, súng tay.

+ Xây dựng thành luỹ, có quân lính đóng giữ tại Kinh đô, các tỉnh.

Về chính sách đối ngoại:

+ Đối với nhà Thanh: thực hiện phương châm ngoại giao linh hoạt, khôn khéo.

→ Năm 1803: vua Gia Long cử sứ thần sang nhà Thanh xin đổi quốc hiệu và cầu phong.

+ Đối với Lào, Chân Lạp: thể hiện địa vị là nước lớn.

+ Đối với các nước phương Tây: khước từ quan hệ.

TƯ LIỆU VỀ TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ VIỆT NAM NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX

1. Về tổ chức bộ máy nhà nước

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, khai thác Hình 15.5, thông tin mục III SGK tr.66 – 68 và hoàn thành Phiếu học tập số 1: Trình bày những nét chính về nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp thời Nguyễn.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu về kinh tế thời Nguyễn (Đính kèm phía dưới Hoạt động 3).

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác hình ảnh, tư liệu, thông tin trong mục và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ các nhóm trong quá trình thực hiện (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 4 HS lần lượt trình bày những nét chính về nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp thời Nguyễn theo Phiếu học tập số 1.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, kết luận: Kinh tế nhà Nguyễn tuy có đạt được những thành tựu ban đầu, nhưng nhìn chung vẫn còn gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi nhà Nguyễn phải có những chính sách phù hợp để đảm bảo ổn định đất nước.

- GV chuyển sang nội dung mới.

III. Tình hình kinh tế

Kết quả Phiếu học tập số 1 đính kèm phía dưới Hoạt động 3.

TƯ LIỆU VỀ TÌNH HÌNH KINH TÊ THỜI NGUYỄN

1. Về nông nghiệp

hảo hạng, nuôi sống con người đứng đầu các loại lúa tẻ, đại diện cho 47 loại lúa tẻ ở nước ta thời ấy. Đều là hạt ngọc nhà trời. Ở đồng An Cựu, Huế xưa có loại lúa tẻ hương đạo, tục danh  nhe vàng, sắc gạo rất trắng, thơm và mềm cơm.

Tôm rằn lột vỏ bỏ đuôi

Gạo de An Cựu để nuôi mẹ già.

Ở miền Bắc có giống tám thơm, miền Nam có nàng hương, đều là thứ lúa cho gạo hảo hạng.

TƯ LIỆU 2:

2. Về thủ công nghiệp

KẾT QUẢ PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1