Giải chi tiết Chuyên đề sinh học 11 Kết nối mới bài 6: Nguyên nhân lây nhiễm bệnh dịch ở người

Mở đầu:

Theo em, bằng cách nào một dịch bệnh có thể lây nhiễm và gây nên dịch bệnh trên diện rộng?

Hướng dẫn trả lời:

Nhiều loại virus, vi khuẩn, kí sinh trùng có thể phát tán ra ngoài môi trường và tồn tại ở ngoại cảnh trong một thời gian nhất định. Gặp điều kiện ngoại cảnh thích hợp để tồn tại dịch bệnh có khả năng sinh sôi và lây truyền sang nhiều người.

I. Lây nhiễm qua đường tiêu hóa:

Dừng lại và suy ngẫm:

Những việc làm nào trong quá trình sẳn xuất, chế biến và bảo quản thực phẩm có thể là nguyên nhân lây nhiễm các bệnh theo đường tiêu hóa?

Hướng dẫn trả lời:

• Do chế biến không đúng cách hoặc do ăn sống, gỏi, tái, ... nên mầm bệnh có thể xâm nhập vào cơ thể người ăn và phát triển thành bệnh.
• Trong quá trình sản xuất, chế biến, bảo quản, thông qua dụng cụ chứa đựng, dụng cụ chế biển,... hoặc người chế biến có mang mầm bệnh khi hắt hơi, ho,... có thể làm mầm bệnh xâm nhập vào thực phẩm gây nguy cơ mắc bệnh cho người ăn.
• Thực phẩm không được che, đậy kín khiến cho ruổi, bọ, chuột, gián,... mang mầm bệnh tiếp xúc với thực phẩm gây lây nhiễm mầm bệnh vào thực phẩm.

II. Lây nhiễm qua đường hô hấp:

Dừng lại và suy ngẫm:

Vẽ sơ đồ khái quát nguyên nhân lây nhiễm bệnh qua đường hô hấp.

Hướng dẫn trả lời:

III. Lây nhiễm qua đường máu:

Dừng lại và suy ngẫm:

Kể tên một số bệnh dịch lây nhiễm qua đường máu. Những hoạt động nào làm tăng nguy cơ lây nhiễm các bệnh dịch này trong đời sống.

Hướng dẫn trả lời:

- Một số dịch bệnh: sốt xuất huyết, AIDS, sốt rét, ...

- Hoạt động làm tăng nguy cơ lây nhiễm: 

• Truyền máu, dùng chung kim tiêm, người lành có vết thương hở tiếp xúc với máu của người bệnh, ...
• Di truyền từ mẹ sáng thai nhi qua nhau thai.
• Bị muỗi cái Anopheles, muỗi vằn Aedes aegypti,... nhiễm virus đốt. 

IV. Lây nhiễm qua đường da - niêm mạc:

V. Điều kiện thuận lợi đê bệnh dịch bùng phát thành dịch bệnh:

Dừng lại và suy ngẫm:

Phân tích các nguy cơ dẫn đến bùng phát dịch bệnh.

Hướng dẫn trả lời:

Nguy cơ xâm nhập, lây lan của các tác nhân gây bệnh luôn tiềm ẩn. Một số bệnh lưu hành như tay chân miệng, sốt xuất huyết..., bệnh truyền nhiễm dự phòng bằng vắc xin có nguy cơ gia tăng số ca mắc. Trong khi đó, giao thương, du lịch tăng mạnh, thời tiết thay đổi bất thường, mùa mưa đến sớm, lượng mưa tăng cao, tỉ lệ tiêm chủng mở rộng chưa đạt như mong muốn, số chưa tiêm chủng cao, khả năng miễn dịch giảm.

Nguyên nhân dẫn đến tình hình dịch bệnh truyền nhiễm ở nước ta gia tăng thời gian qua là do tình trạng ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, thiên tai, đô thị hoá; tình trạng chủ quan, lơ là, thiếu chủ động, quyết liệt xảy ra tại một số nơi, một số thời điểm; sự vào cuộc của các cấp, các ngành chưa đồng bộ, nhất quán.

Luyện tập và vận dụng:

1. Hoàn thành bảng theo mẫu sau:

Hướng dẫn trả lời:

2. Đề xuất một số phương án nhằm giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch bệnh.

Hướng dẫn trả lời:

• Những người nhiễm dịch bệnh hạn chế tiếp xúc gần với người khác, đeo khẩu trang, xịt khuẩn.
• Phát quang bụi rậm, dọn dẹp ao tù, nước đọng không cho muỗi phát triển.
• Không dùng chung vật dụng, kim tiêm với nhiều người để lây nhiễm bệnh dịch.
• Ăn chín, uống sôi, hạn chế ăn sống, gỏi, chế biến thực phẩm an toàn