Giải chuyên đề học tập Hoá học 10 Cánh diều bài 7: Phòng chống và xử lí cháy nổ
Dưới đây là phần hướng dẫn giải chi tiết cụ thể cho bộ chuyên đè học tập hoá học 10 Kết nối tri thức bài 7: Phòng chống và xử lí cháy nổ. Lời giải đưa ra ngắn gọn, cụ thể sẽ giúp ích cho em các em học tập ôn luyên kiến thức tốt, hình thành cho học sinh phương pháp tự học, tư duy năng động sáng tạo. Kéo xuống để tham khảo
Câu hỏi khởi động
Hình 7.1 là hình ảnh ghi lại một đám cháy xảy ra tại kho chứa dầu. Theo em, có thể dùng nước để dập tắt đám cháy này hay không?
Hướng dẫn trả lời:
Không thể dùng nước để dập tắt đám cháy này vì dầu nhẹ hơn nước và không tan trong nước, nếu dùng nước sẽ khiến dầu theo nước loang ra, làm đám cháy lan rộng và khó dập tắt hơn.
I. Các nguyên tắc chung
Câu hỏi 1: Khi chữa cháy bằng nước, nước bị nóng đến hóa hơi và bay đi. Nêu vai trò của quá trình này trong việc xử lí đám cháy, so sánh với việc xử lí bằng cát.
Hướng dẫn trả lời:
Khi chữa cháy bằng nước, nước bị nóng đến hóa hơi và bay đi. Quá trình này đóng vai trò hạ thấp tốc độ cháy và phân tán nhanh nhiệt lượng của đám cháy ra ngoài.
Việc xử lí đám cháy bằng cát mục đích là ngăn chất cháy tiếp xúc với oxygen trong không khí.
II. Các phương pháp phòng và chữa cháy
1. Các phương pháp phòng cháy
Câu hỏi 2: Vận dụng ý nghĩa của tam giác lửa để giải thích cơ sở của từng phương pháp phòng cháy.
Hướng dẫn trả lời:
Câu hỏi 2:
Điều kiện để xảy ra phản ứng cháy:
- Có chất cháy (nhiên liệu)
- Có chất oxi hóa (chủ yếu là oxygen)
- Có nguồn nhiệt khơi mào (mồi lửa, …)
Để phòng cháy ta cần làm mất 1 hoặc đồng thời các điều kiện trên.
Cách phương pháp phòng cháy | Cơ sở |
Không để chất cháy ở gần những nơi có nguồn nhiệt | Tránh nguồn nhiệt khơi mào |
Loại trừ các khả năng tiếp xúc, phát sinh ra nguồn nhiệt ở những nơi có chất cháy | Tránh nguồn nhiệt khơi mào |
Hạn chế đến mức độ tối thiểu lượng chất cháy trong khu vực dân cư. | Hạn chế chất cháy (nhiên liệu). |
Thay thế các vật liệu (gia dụng, xây dựng,…) dễ cháy hoặc có khả năng cháy bằng các vật liệu không cháy, hoặc khó cháy. | Hạn chế chất cháy (nhiên liệu). |
Cách li chất cháy với môi trường ngoài bằng vật liệu không cháy: đựng các chất cháy trong can bằng thép, sơn chống cháy các bề mặt vật liệu | Cách li chất cháy với chất oxi hóa (oxygen) |
Tạo môi trường không có oxygen hoặc có nồng độ oxygen thấp: Trong những trường hợp đặc biệt, có thể thay thế không khí bằng N2, CO2,… để hạn chế sự cháy với các thiết bị đặc biệt. | Cách li chất cháy với chất oxi hóa (oxygen) |
Luôn sẵn sàng các phương án thoát hiểm và chữa cháy |
|
2. Các phương pháp chữa cháy
Câu hỏi 3: Thảo luận về cơ sở của các phương pháp chữa cháy dựa theo tốc độ của phản ứng cháy:
a) Ảnh hưởng của nhiệt độ tới tốc độ phản ứng cháy như thế nào?
b) Ảnh hưởng của nồng độ oxygen tới tốc độ phản ứng cháy như thế nào?
Vận dụng 1:
Giải thích những trường hợp sau đây:
a) Không dùng nước để chứa đám cháy do xăng, dầu và một số hóa chất như lithium, sodium, …
b) Không dùng nước, cát, khí CO2 để chữa đám cháy kim loại magnesium.
Câu hỏi 3:
a) Nhiệt độ càng cao thì tốc độ phản ứng cháy càng lớn.
Vì thế để dập tắt đám cháy ta cần hạ thấp nhiệt độ của đám cháy (làm lạnh): Dùng chất chữa cháy để hạ nhiệt độ đám cháy và giảm tốc độ phản ứng cháy. Khi nhiệt độ được hạ xuống dưới nhiệt độ tự bốc cháy, đám cháy sẽ được dập tắt.
b) Nồng độ của oxygen càng lớn thì tốc độ phản ứng cháy càng lớn.
Vì thế để dập tắt đám cháy ta cần cách li đám cháy với oxygen: Hạn chế oxygen tiếp xúc với chất cháy, chẳng hạn sử dụng lớp ngăn đám cháy với không khí.
Vận dụng 1
a) Không dùng nước để dập tắt đám cháy xăng, dầu vì xăng, dầu nhẹ hơn nước và không tan trong nước, nếu dùng nước sẽ khiến xăng, dầu theo nước loang ra, làm đám cháy lan rộng và khó dập tắt hơn.
Không dùng nước để dập tắt đám cháy kim loại như lithium, sodium, … vì các kim loại này có khả năng tác dụng với nước giải phóng hydrogen, có thể dẫn đến xảy ra một vụ nổ hơi làm đám cháy càng thêm dữ dội.
b) Không dùng nước để dập tắt đám cháy magie vì magie phản ứng với hơi nước sinh ra hydrogen có thể dẫn đến xảy ra một vụ nổ hơi làm đám cháy càng thêm dữ dội.
Không dùng cát để chữa đám cháy kim loại magie vì magie có thể phản ứng với SiO2 thành phần chính có trong cát, làm đám cháy càng khó kiểm soát.
Không dùng khí CO2 để chữa đám cháy magie vì khi magie có thể tác dụng với CO2 sinh ra C (muội than) theo phản ứng: 2Mg + CO2 → 2MgO + C. Muội than sinh ra lại tiếp tục cháy.
3. Các dụng cụ phòng cháy, chữa cháy tại gia đình
Vận dụng 2: Tìm hiểu và giải thích ý nghĩa một số biểu tượng liên quan đến cháy, nổ dưới đây:
Thực hành Tùy theo điều kiện thực tế, có thể thực hành (hoặc quan sát video) cách sử dụng bình chữa cháy, bình tạo bọt; sử dụng mặt nạ chống khói, đầu báo cháy, các loại thang và chăn chống cháy.
Hướng dẫn trả lời:
Vận dụng 2: Ý nghĩa một số biểu tượng liên quan đến cháy, nổ:
Vị trí bình chữa cháy
;
Vị trí chuông báo cháy
;
Biểu tượng chỉ dẫn cầu thang thoát hiểm
;
Biểu tượng khu vực cấm lửa
;
Vị trí điện thoại báo cháy
;
Trụ nước chữa cháy tăng cường
;
Vòi chữa cháy
;
Biểu thượng chỉ dẫn lối thoát hiểm
;
Rìu cứu hỏa.
Thực hành
Cách sử dụng bình bột chữa cháy tương tự như bình khí nén carbon dioxide
HS tìm hiểu thêm các video sử dụng mặt nạ chống khói, đầu báo cháy, các loại thang và chăn chống cháy trên youtube.