Giải SBT cánh diều ngữ văn 10 bài 5 thơ văn nguyễn trãi II bài tập tiếng việt

Bài 1. Xác định các kiểu liệt kê và phân tích tác dụng của phép liệt kê trong các đoạn trích sau đây:

a) Nguyễn Trãi không chỉ là người anh hùng dân tộc mà mà còn là một nhà văn hóa khai sáng, một nhà văn, nhà thơ mà những đóng góp của ông đã tạo ra một bước ngoặt mới trong lịch sử phát triển của văn hóa, văn học Việt Nam. Ngoài những đóng góp quan trọng trong các hoạt động thực tiễn, ông còn để lại một di sản to lớn trên nhiều lĩnh vực: tư tưởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học,... với nhiều tác phẩm có giá trị như: "Quân trung từ mệnh tập" (Tập từ lệnh trong quân), "Bình Ngô đại cáo", "Phủ núi Chi Linh", "Lam Sơn thực lục" (Bộ sử biên niên về thời kỳ ở Lam Sơn), "Văn bia Vĩnh Lăng", "Chuyện cũ về cụ Băng Hồ", "Dư địa chí" (Ghi chép về địa lí), "Ức Trai thi tập" (Tập thơ của Ức Trai). (SGK Ngữ Văn 10, tập 2)

b)

                                                   Trừ độc, trừ tham, trừ bạo ngược,

                                                   Có nhân, có chí, có anh hùng.

                                                                                                                        (Nguyễn Trãi)

Trả lời:

Các em xác định được từ ngữ liệt kê và phân tích tác dụng của các biện pháp liệt kê được sử dụng trong hai đoạn trích. Qua đó, nhận thấy mục đích liệt kê các sự việc, hành động, tính chất trong các đoạn trích là gì. Các em phải làm bài tập này theo hai bước: tìm biện pháp liệt kê, từ ngữ được dùng đê liệt kê và nhận xét về tác dụng của biện pháp liệt kê trong các đoạn trích.

• Ở câu a), từ ngữ được liệt kê: "một nhà văn hóa khai sáng, một nhà văn, nhà thơ", "tư tưởng, chính trị, quân sự, ngoại giao, lịch sử, địa lí, văn học". Tác dụng của biện pháp liệt kê: nhấn mạnh đến vai trò, vị thế của Nguyễn Trãi trên nhiều lĩnh vực của đời sống. Trật tự sắp xếp từ ngữ được liệt kê nằm trong dụng ý của người viết là đi từ quan trọng nhất đến quan trọng.
• Ở câu b), từ ngữ được liệt kê: "độc", "tham", "bạo ngược", "nhân", "trí", "anh hùng". Tác dụng của biên pháp liệt kê: Nguyễn Trãi muốn nhấn mạnh đến những điểm tiêu cực ("độc", "tham", "bạo ngược") cần phải loại trừ trong tư tưởng và đời sống người Việt Nam thời trung đại trên nhiều lĩnh vực của đời sống. Làm được điều ấy, xã hội mới thái bình, mới có hiền tài là "nhân", "trí", "anh hùng". Cách liệt kê có tác dụng tu từ rõ rệt, làm tăng tính biểu cảm và hình tượng.