Hướng dẫn giải nhanh khoa học 4 Cánh diều bài 7: Sự truyền ánh sáng

Câu hỏi 1:  Quan sát hình 1 và cho biết vì sao có bóng cây?

Hướng dẫn giải:

Cây có bóng vì có ánh mặt trời chiếu vào cây. Ánh sáng mặt trời truyền theo đường thẳng, khi chiếu vào cây thì cây giống như một vật chắn sáng, kết quả là tạo ra bóng tối phía sau vật sáng.

Câu hỏi 2: Quan sát: Hãy cho biết vật sáng và vật được chiếu sáng trong hình dưới đây. 

Hướng dẫn giải:

Câu hỏi 3: Nêu ví dụ về vật sáng và vật được chiếu sáng

Hướng dẫn giải:

Ví dụ về vật sáng và vật được chiếu sáng:

- Vật sáng: chiếc đèn ô tô. Vật được chiếu sáng là làn đường, 2 hàng cây bên đường, các phương tiện phía trước xe.

- Vật sáng: ngọn lửa. Vật được chiếu sáng là không gian xung quanh ngọn lửa. 

Câu hỏi 4: Thí nghiệm thực hành: Tìm hiểu về đường truyền ánh sáng. 

- Chuẩn bị: Tấm bìa có khe hẹp, đèn pin

- Tiến hành: 

Đặt đèn pin và tấm bìa có khe hẹp trên bàn (hình 6).

- Hãy dự đoán về đường truyền của ánh sáng phía sau khe hẹp của tấm bìa nếu bật đèn pin. 

- Làm thí nghiệm kiểm tra dự đoán của em. 

- Nhận xét về đường truyền của ánh sáng trong không khí. 

Hướng dẫn giải:

- Dự đoán về đường truyền của ánh sáng phía sau khe hẹp của tấm bìa nếu bật đèn pin: đường truyền ánh sáng là một đường thẳng. 

• Nhận xét về đường truyền của ánh sáng trong không khí: Đường truyền của ánh sáng trong không khí là một đường thẳng

Câu hỏi 5: Tìm hiểu một số vật cho ánh sáng truyền qua và một số vật cản ánh sáng

*Chuẩn bị: Đèn pin, tấm bìa, tắm kính trong, tấm kính mờ...

*Tiên hành:

- Trao đổi với bạn về cách làm thí nghiệm để biết trong số các vật đã chuẩn bị thì vật nào là vật cho ánh sáng truyền qua và vật nào cản ánh sáng?

- Làm thí nghiệm theo cách đã chọn. 

- Ghi kết quả vào vở theo gợi ý sau: 

Từ kết quả thí nghiệm, em rút ra điều gì?

Hướng dẫn giải:

- Học sinh trao đổi với bạn bè, dự đoán:

+ Vật cho ánh sáng truyền qua: tấm kính trong; tấm kính mờ.

+ Vật cản sáng: tấm bìa.

- Thí nghiệm: Chiếu đèn pin qua từng vật gồm tấm bìa, tấm kính trong, tấm kính mờ rồi quan sát. 

- Kết quả thí nghiệm:

• Nhận xét: Một số vật cho ánh sáng truyền qua và một số vật cản ánh sáng

Câu hỏi 6: Kể thêm một số vật cho ánh sáng truyền qua và một số vật cản ánh sáng.

Hướng dẫn giải:

- Vật cho ánh sáng truyền qua: Cốc nước làm bằng thủy tinh trong suốt, cửa sổ làm bằng kính trong suốt 

- Vật cản ánh sáng: Khúc gỗ, quyển sách.

Câu hỏi 7: Quan sát các vật trong mỗi hình dưới đây, hãy nêu tên bộ phận của vật cho ánh sáng truyền qua. Vì sao các bộ phận đó phải làm bằng vật liệu mà ánh sáng truyền qua được?

Hướng dẫn giải:

- Tên bộ phận của vật cho ánh sáng truyền qua trong các hình: 

(7) Đèn pin: Vỏ thủy tinh bóng đèn pin

(8) Đồng hồ: Mặt kính đồng hồ. 

(9) Ô tô: Mặt kính đèn ô tô.

- Các bộ phận đó phải làm bằng vật liệu mà ánh sáng truyền qua được vì: Khi một vật nhận được ánh sáng từ vật khác thì vật đó cũng có thể hắt lại ánh sáng vào mắt ta. Mắt ta cũng có thể nhìn thấy vật đó. Khi vật làm bằng vật liệu mà ánh sáng truyền qua được thì mắt ta mới nhìn thấy vật còn không thì sẽ không nhìn thấy được vật. 

Câu hỏi 8: Dựa vào các hình dưới đây và cho biết không khí xung quanh ta có cho ánh sáng truyền qua không?

Hướng dẫn giải:

Không khí xung quanh ta có cho ánh sáng truyền qua.

Câu hỏi 9:  Vì sao chúng ta có thể nhìn thấy cá bơi trong hồ khi nước trong? Khi cá bơi phía sau tảng đá, lúc này chúng ta có nhìn thấy cá nữa không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Chúng ta có thể nhìn thấy cá bơi trong hồ khi nước trong vì ánh sáng có thể chiếu qua mặt nước đến con cá khi nước trong.

- Khi cá bơi phía sau tảng đá, lúc này chúng ta không nhìn thấy cá nữa. Vì ánh sáng không chiếu xuyên qua tảng đá đến con cá được. 

Câu hỏi 10: Thí nghiệm thực hành: Tìm hiểu sự tạo thành bóng của vật

- Chuẩn bị: Một đèn, một quyển sách, một cái kẹp sách, một tấm kính trong, một tấm bìa khổ A3.

- Tiến hành:

- Đặt quyển sách chắn giữa đèn và tắm bìa (hình 13). Khi bật đèn sáng, em nhìn thấy gì trên tấm bìa? Giải thích hiện tượng.

- Thay quyền sách bằng tấm kính trong. Kết quả quan sát trên tấm bìa có thay đổi gì? Giải thích hiện tượng.

Hướng dẫn giải:

- Khi bật đèn sáng, em thấy bóng của cuốn sách in trên tấm bìa. Vì ánh sáng của đèn đã bị chắn bởi cuốn sách. Phần ánh sáng bị cuốn sách chắn sẽ không được nhìn thấy nên nó in hình cuốn sách. 

- Khi thay quyển sách bằng tấm kính trong thì ta không còn nhìn thấy bóng của vật nào nữa. Vì lúc này ánh sáng được truyền qua tấm kính và không bị chắn bởi vật nào.

Câu hỏi 11: Tìm hiểu sự thay đổi bóng của vật khi vị trí vật hoặc nguồn sáng thay đổi

- Dự đoán bóng của vật sẽ thay đổi như thế nào trong mỗi trường hợp nêu trong bảng dưới đây?

- Tiến hành thí nghiệm để kiểm tra dự đoán.

- Rút ra kết luận về sự thay đổi bóng của vật khi vị trí vật hoặc nguồn sáng thay đổi.

Hướng dẫn giải:

• Kết luận: Khi được chiếu sáng, phía sau vật cản ánh sáng có bóng của vật đó. Bóng của vật thay đổi khi vị trí của nguồn sáng đối với vật đó thay đổi và ngược lại.

Câu hỏi 12:  Bàn học của bạn Nam kê sát cửa sổ nên buổi chiều mùa hè thường bị nắng chiếu vào. Theo em, bạn Nam có thể làm cách nào để hạn chế ánh nắng chiếu vào?

Hướng dẫn giải:

Theo em, bạn Nam có thể di chuyển bàn học ra vị trí khác, tránh cửa sổ để hạn chế ánh nắng chiếu vào. Hoặc Nam có thể dùng rèm che cửa sổ vào buổi chiều

Câu hỏi 13: Chơi trò chơi: “Tạo bóng”. Sử dụng tay để tạo bóng có hình dạng của các con vật (con chim, con thỏ,...) trên tường. Nhận xét về vị trí, hình dạng, kích thước của bóng khi thay đổi vị trí của tay.

Hướng dẫn giải:

Nhận xét khi thay đổi vị trí tay:

- Hình dạng của bóng không thay đổi.

- Kích thước của bóng có thay đổi: Khi tay ta càng đưa gần lại nguồn sáng (bóng điện, bóng đèn) thì kích thước các con vật mà tay ta tạo hình sẽ càng lớn.

- Vị trí của bóng không thay đổi (vẫn nằm nguyên trên tường)