Soạn siêu ngắn Lịch sử và địa lí 4 Cánh diều bài 17: Lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên

BÀI 17: LỄ HỘI CỒNG CHIÊNG TÂY NGUYÊN

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Năm 2005, Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên ở Việt Nam đã được UNESCO ghi danh là Kiệt tác truyền khẩu và di sản văn hoá phi vật thể của nhân loại. Vậy ai là chủ nhân của Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên? Cồng chiêng có vai trò như thế nào trong đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên?

Hướng dẫn trả lời:

- Chủ nhân của Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên là các dân tộc Ê Đê, Gia Rai, Ba Na, Mạ,...

- Vai trò của cồng chiêng trong đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc: Cồng chiêng thường được sử dụng trong các buổi lễ quan trọng như: lễ thổi tai cho trẻ sơ sinh, lễ cưới xin, lễ mừng lúa mới,... 

• Cồng chiêng là phương tiện để kết nối cộng đồng và thể hiện bản sắc văn hóa của các dân tộc Tây Nguyên.

KHÁM PHÁ

1. Chủ nhân của Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên

Câu hỏi: Kể tên một số dân tộc là chủ nhân của Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên.

Hướng dẫn trả lời:

Chủ nhân của không gian văn hoá này là cư dân của nhiều dân tộc: Ba Na, Gié Triêng, Xơ Đăng, Rơ Măm, Mnông, Cơ Ho, Mạ Brâu, Ê Đê, Gia Rai, Chu Ru.

2. Vai trò của cồng chiêng trong đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên

Câu hỏi: Cồng chiêng có vai trò như thế nào trong đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên?

Hướng dẫn trả lời:

- Cồng chiêng có vai trò gắn liền với đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên: 

+ Cồng chiêng vừa là một loại nhạc cụ vừa là một vật thiêng không thể thiếu trong lễ hội và cuộc sống hằng ngày của đồng bào Tây Nguyên.

+ Đồng bào Tây Nguyên sử dụng cồng chiêng trong các hoạt động vui chơi, giải trí hoặc đón tiếp khách, thể hiện sự giàu có của chủ nhà.

+ Cồng chiêng cũng được sử dụng trong các nghi lễ như: lễ Cắt rốn của trẻ sơ sinh, lễ Trưởng thành, lễ Tiễn linh hồn người chết, lễ Mừng lúa mới, lễ Xuống đồng...

3. Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên

Câu hỏi: Hãy mô tả những nét chính của lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên và nêu nhận xét.

Hướng dẫn trả lời:

- Mô tả những nét chính của lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên: 

+ Thời gian tổ chức: lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên được tổ chức từ tháng 3 đến tháng 12 (dương lịch) hằng năm, luân phiên ở năm tỉnh thuộc Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên với phần lễ và phần hội.

+ Mở đầu phần lễ, mọi người sẽ cùng nghe lịch sử và một số phong tục văn hoá của người dân nơi đây. Tiếp đó là hoạt động tái hiện lại các nghi lễ truyền thống của các dân tộc Tây Nguyên như: lễ cúng Cơn mưa đầu mùa, lễ Mừng lúa mới, lễ Mừng nhà rộng mới,... của dân tộc Gié Triêng (tỉnh Kon Tum).

+ Đến phần hội, mọi người cùng nhau hòa mình trong các điệu múa và trò chơi dân gian đặc sắc như: hát dân ca, diễn xướng sử thi Tây Nguyên,...

• Nhận xét: lễ hội cồng chiêng là nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc vùng Tây Nguyên. Việc tổ chức và duy trì lễ hội này góp phần thúc đẩy sự giao lưu văn hóa, tăng thêm sự đoàn kết giữa các dân tộc ở Tây Nguyên.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Kể tên những lễ hội của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên có sử dụng cồng, chiêng.

Hướng dẫn trả lời:

Cồng chiêng cũng được sử dụng trong các nghi lễ như: lễ Cắt rốn của trẻ sơ sinh, lễ Trưởng thành, lễ Tiễn linh hồn người chết, lễ Mừng lúa mới, lễ Xuống đồng...

Câu 2: Tóm tắt những nét cơ bản của lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên.

Hướng dẫn trả lời:

- Lễ hội Cồng chiêng được tổ chức hằng năm ở các tỉnh thuộc Không gian văn hoá Cồng chiêng Tây Nguyên. 

- Lễ hội Cồng chiêng tái hiện nghi lễ truyền thống của các dân tộc Tây Nguyên như lễ mừng lúa mới, lễ cúng cơn mưa đầu mùa,...

- Mở đầu phần lễ, mọi người sẽ cùng nghe lịch sử và một số phong tục văn hóa của người dân nơi đây. Tiếp đó là hoạt động tái hiện lại các nghi lễ truyền thống của các dân tộc như: lễ cúng Cơn mưa đầu mùa, lễ Mừng lúa mới, lễ Mừng nhà rông mới,...

- Đến phần hội, mọi người cùng nhau hòa mình trong các điệu múa và trò chơi dân gian đặc sắc như: hát dân ca, diễn xướng sử thi Tây Nguyên,...

• Lễ hội góp phần thúc đẩy sự giao lưu văn hoá, tăng thêm sự đoàn kết giữa các dân tộc ở Tây Nguyên.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Lựa chọn một trong hai nhiệm vụ dưới đây

1. Sưu tầm tranh, ảnh về lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên để giới thiệu những giá trị đặc sắc của lễ hội này.

2. Em cần làm gì để giữ gìn và phát huy các giá trị của lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên?

Hướng dẫn trả lời:

Em chọn nhiệm vụ 1: Sưu tầm tranh, ảnh về lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên để giới thiệu những giá trị đặc sắc của lễ hội này.