Soạn siêu ngắn Lịch sử và địa lí 4 chân trời bài 9: Dân cư và hoạt động sản xuất ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ

BÀI 9: DÂN CƯ VÀ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT Ở VÙNG ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Hình 1 và hình 2 gợi cho em liên tưởng đến hoạt động sản xuất nào ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ?

Trả lời:

• Hình 1: Em liên tưởng đến hoạt động đồ gốm, thủ công truyền thống.

• Hình 1: Em liên tưởng đến hoạt động trồng lúa nước

KHÁM PHÁ

1. Dân cư

Câu hỏi: Quan sát hình 3 và đọc thông tin, em hãy:

- Kể tên một số dân tộc ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

- Xác định trên lược đồ các khu vực có mật độ dân số dưới 1000 người/km², từ 1000 - 2000 người/km² và trên 2000 người/km² của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

- Giải thích vì sao vùng Đồng bằng Bắc Bộ có dân cư tập trung đông đúc.

Trả lời:

- Các dân tộc sinh sống ở đồng bằng Bắc Bộ: người Kinh, người Mường, người Tày, người Nùng, người Dao. Dân tộc Kinh có số dân đông nhất.

- Khu vực có mật độ dân số:

+ Khu vực có mật độ dân số dưới 1000 người/km2 là: Vĩnh Phúc, Ninh Bình.

+ Khu vực có mật độ dân số từ 1000 - 2000 người/km2 là: Bắc Ninh; Hưng Yên; Hải Dương; Hải Phòng; Thái Bình; Hà Nam; Nam Định.

+ Khu vực có mật độ dân số trên 2000 người/km2 là: thành phố Hà Nội

-   Vùng Đồng bằng Bắc Bộ có dân cư tập trung đông đúc vì 

• Ở đây điều kiện kinh tế phát triển, dân cư ổn định.

• Đất đai màu mỡ, phì nhiêu khiến cho sản xuất nông nghiệp ngày càng phát triển

• Đồng bằng có nhiều núi thường có khí hậu mát mẻ

• Ở gần các dòng sông , sông cung cấp nguồn nước dồi dào

2. Hoạt động sản xuất

a) Trồng lúa nước

Câu hỏi: Quan sát hình 4, hình 5 và đọc thông tin, em hãy mô tả hoạt động sản xuất trồng lúa nước ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Trả lời:

Thứ tự các công việc trong quá trình sản xuất lúa gạo của người dân đồng bằng Bắc Bộ: làm đất, gieo mạ, nhổ mạ, cấy lúa, chăm sóc lúa, gặt lúa, tuốt lúa, phơi thóc.

b) Nghề thủ công truyền thông

Câu hỏi: Đọc thông tin, em hãy:

- Kể tên một số làng nghề truyền thống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

- Mô tả hoạt động sản xuất của một nghề thủ công truyền thống.

Trả lời:

Một số làng nghề và sản phẩm thủ công:

+ Làng gốm Bát Tràng nổi tiếng với đồ gốm.

+ Làng tranh Đông Hồ nổi tiếng với tranh dân gian.

+ Làng Vạn Phúc Hà Đông nổi tiếng với sản phẩm lụa.

+ Làng Đồng Kỵ Bắc Ninh nổi tiếng với nghề đúc đồng.

Mô tả hoạt động sản xuất của một nghề thủ công truyền thống: Thứ tự các công đoạn tạo ra sản phẩm gốm: Nhào đất vào tạo dáng cho gốm, phơi gốm,vẽ hoa văn, tráng men, nung gốm, trưng bày các sản phẩm gốm đã hoàn thiện.

3. Hệ thống đê ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ

Câu hỏi: Quan sát hình 6 và đọc thông tin, em hãy mô tả đặc điểm của đê sông Hồng.

Trả lời:

Đê sông Hồng, gọi đầy đủ là hệ thống đê sông Hồng là một trong 4 hệ thống đê điều của các tỉnh phía Bắc Việt Nam. Hệ thống đê sông Hồng có tổng chiều dài lớn nhất với 1.314 km và là hệ thống đê sông có quy mô lớn và hoàn thiện hơn so với các hệ thống đê còn lại.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy nhận xét sự phân bố dân cư ở vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Trả lời:

- Đồng bằng Bắc Bộ là nơi tập trung đông dân cư do nơi đây có địa hình bằng phẳng và đất đai màu mỡ.

- Tuy nhiên, dân cư ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ có sự phân bố không đồng đều giữa các tỉnh, thành phố. 

Câu 2: Tại sao nói đê sông Hồng có ý nghĩa to lớn đối với vùng Đồng Bằng Bắc Bộ?

Trả lời:

- Đê sông Hồng có ý nghĩa to lớn đối với vùng Đồng Bằng Bắc Bộ, vì:

+ Đê giúp ngăn lũ, bảo vệ làng xã, ruộng đồng; giúp giảm thiệt hại của lũ lụt hàng năm do sông Hồng gây ra.

+ Góp phần điều tiết lượng nước, giúp người dân có thể trồng nhiều vụ lúa trong năm.

+ Vùng đất ở ngoài đê hằng năm được bồi đắp thêm phù sa màu mỡ và mở rộng dần về phía biển.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Tìm hiểu và giới thiệu một làng nghề truyền thống ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ mà em ấn tượng nhất.

Trả lời:

Giới thiệu làng gốm Bát Tràng

Làng gốm Bát Tràng nằm ở tả ngạn sông Hồng, nay thuộc xã Bát Tràng, Huyện Gia Lâm, Hà Nội, cách trung tâm thành phố hơn 10km về phía Đông Nam. Đây là làng nghề truyền thống nổi tiếng về các sản phẩm bằng gốm sứ.

Làng nghề này được hình thành từ thời nhà Lý. Trải qua hơn 500 năm lịch sử với bao biến cố thăng trầm cùng thời gian nhưng cái tên Bát Tràng vẫn tồn tại và ngày càng phát triển cho đến tận bây giờ.

Sản phẩm gốm Bát Tràng từ trước tới nay đều được đánh giá cao về chất lượng, có nhiều kiểu dáng, mẫu mã và chủng loại, được chia thành các nhóm theo chức năng sử dụng như gốm gia dụng, đồ thờ tự, gốm mỹ thuật, gốm xây dựng và gốm trang trí.

Gốm bát tràng được lưu hành trên khắp mọi miền đất nước, thậm chí ra đến cả nước ngoài. Làng gốm Bát Tràng không chỉ là nơi làm nên một thương hiệu sản phẩm mang tính quốc gia, góp phần gìn giữ giá trị văn hóa của thủ đô mà còn là một trong những địa điểm du lịch ở Hà Nội được nhiều người ưa thích.