Ôn tập kiến thức lịch sử 8 cánh diều bài 11: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng mười Nga năm 1917

[toc:ul]

I. CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914-1918)

1. NGUYÊN NHÂN

- Nguyên nhân sâu xa: bắt nguồn từ sự phát triển không đồng đều của chủ nghĩa tư bản:

+ Sự phát triển không đồng đều của chủ nghĩa tư bản làm nảy sinh những mâu thuẫn không điều hòa được giữa các nước đế quốc.

+ Mâu thuẫn lớn nhất là vấn đề thị trường, thuộc địa.

→ Hình thành hai khối quân sự đối đầu:

• Phe Liên minh: Đức, Áo – Hung, I-ta-li-a (1882). 

• Phe Hiệp ước: Anh, Pháp, Nga (1907).

→ Hai khối ráo riết chuẩn bị chiến tranh, giành thuộc địa.

- Nguyên nhân trực tiếp: 

+ Những năm 1912 – 1913, căng thẳng ở vùng Ban-căng báo hiệu cuộc chiến tranh.

+ “Sự kiện Xéc-bi” ngày 28/6/1914 trở thành ngòi nổ của chiến tranh. 

2. HẬU QUẢ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA CHIẾN TRANH NẶNG NỀ, BAO TRÙM CẢ THẾ GIỚI

- Hậu quả:

+ Tổn thất nặng nề về người: 10 triệu người chết, 20 triệu người bị thương.

+ Gánh chịu hậu quả to lớn về cơ sở vật chất: thành phố làng mạc, đường sá, nhà máy,… bị phá hủy. 

+ Mỹ, Nhật thu được nhiều nguồn lợi từ chiến tranh: 

• Mỹ: Các nước thắng, bại trận đều trở thành con nợ của Mỹ; Thu nhập quốc dân tăng gấp đôi (buôn bán vũ khí, cho vay nợ).

• Nhật: chiếm lại một số đảo của Đức; nâng cao vị thế ở khu vực Đông Nam Á, Thái Bình Dương. 

- Tác động:

+ Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga và sự ra đời của nước Nga Xô viết (1917) đánh dấu sự chuyển biến lớn trong cục diện chính trị thế giới.

+ Trật tự thế giới mới được xác lập với vai trò của nước Mỹ. 

II. CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA NĂM 1917

1. NGUYÊN NHÂN BÙNG NỔ

- Tháng 2/1917:

+ Đảng Bôn-sê-vích lãnh đạo nhân dân lật đổ chế độ phong kiến Nga hoàng.

→ Vấn đề hòa bình, tự do, ruộng đất chưa được giải quyết; chính quyền cách mạng chưa thuộc về giai cấp vô sản.

- Sau Cách mạng tháng Hai, Nga trong tình trạng có hai chính quyền:

+ Chính phủ tư sản lâm thời.

+ Xô viết đại biểu công nhân, binh lính. 

→ Không thể cùng tồn tại do đại diện cho các giai cấp có lợi ích đối lập nhau. 

→  Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích tiếp lãnh đạo nhân dân lật đổ Chính phủ lâm thời.

2. DIỄN BIẾN CHÍNH

3. Ý NGHĨA LỊCH SỬ VÀ TÁC ĐỘNG

Ý nghĩa lịch sử:

- Đối với nước Nga:

+ Xóa bỏ chính quyền của giai cấp tư sản và địa chủ, lập nên chính quyền Xô viết của nhân dân lao động.

+ Đưa nước Nga bước vào thời kì tự do và xây dựng chế độ XHCN.

- Đối với thế giới: mở ra con đường giải phóng cho các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới.

Tác động:

- Chặt đứt một khâu yếu nhất của hệ thống đế quốc chủ nghĩa, tạo ra chế độ xã hội chủ nghĩa đối lập với chế độ tư bản chủ nghĩa.

- Tác động đến chính trị thế giới, cổ vũ lạnh mẽ phong trào cộng sản và công nhân quốc tế.