Giải chi tiết lịch sử 11 KNTT mới bài 3 Sự hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

Mở đầu

Trong Lời mở đầu của tác phẩm Mười ngày rung chuyển thế giới (Ten days that shook the World), nhà báo Giôn Rít (Mỹ) đã đánh giá Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 là “một trong những sự kiện vĩ đại nhất của lịch sử", mở đường cho sự ra đời Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết. Tác phẩm đã được xuất bản ở nhiều nước trên thế giới. Vì sao Cách mạng tháng Mười Nga được đánh giá cao như vậy? Hãy chia sẻ những hiểu biết của em về quá trình hình thành và ý nghĩa của sự ra đời Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Hướng dẫn trả lời:

• Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết được ra đời sau chiến thắng lịch sử của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga với mục đích xây dựng nhà nước mới của những người lao động.
• Giai đoạn tiến hành Công nghiệp hóa đất nước; Liên Xô đã xây dựng được một loạt các tổ hợp công nghiệp khổng lồ; các nhà máy luyện thép, luyện kim lớn và nhiều khu công nghiệp
• Đến trước Chiến tranh thế giới thứ II, từ một nước có nền sản xuất lạc hậu, Liên Xô đã vươn lên trở thành cường quốc công nghiệp thứ 2 thế giới và đứng đầu châu Âu, vượt qua Anh – Pháp- Đức (chỉ đứng sau Mỹ).Thành quả to lớn này đã cho phép Liên Xô chiến đấu và cuối cùng giành chiến thắng vĩ đại trong Chiến tranh thế giới thứ II (1939-1945).

Hình thành kiến thức mới

1. Quá trình hình thành Liêng bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

Nhiệm vụ 1:

CH: Trình bày quá trình hình thành Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Hướng dẫn trả lời:

• Sau thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga, nhiệm vụ hàng đầu của Chính quyền Xô viết là đập tan bộ máy nhà nước cũ, xây dựng nhà nước mới của những người lao động.
• Ngày 7/11/1917 (theo lịch mới): Đại hội Xô viết toàn Nga khai mạc tại điện Xmo-nưi, tuyên bố thành lập Chính quyền Xô viết do Lê - nin đứng đầu. Tư tưởng chỉ đạo của Lê-nin trong việc thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết là sự bình đẳng về mọi mặt, quyền dân tộc tự quyết và xây dựng một cộng đồng anh em giữa các dân tộc.
• Ngày 30 - 12 - 1922, tại Mát-xcơ-va, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Lê-nin, Đại hội lần thứ nhất các Xô viết toàn Liên bang đã thông qua bản Tuyên ngôn thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết (gọi tắt là Liên Xô) và bản Hiệp ước Liên bang.
• Khi mới thành lập, Liên Xô gồm 4 nước Cộng hoà Xô viết là Nga, U-crai-na, Bê-lô-rút-xi-a và Ngoại Cáp-ca-dơ. Đến năm 1940, Liên Xô gồm 15 nước cộng hoà.
• Tháng 1 - 1924: Hiến pháp đầu tiên của Liên Xô được thông qua, hoàn thành quá trình thành lập Nhà nước Liên bang Công hòa xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.
• Ngày 21-1-1924: Lê-nin qua đời, Xta-lin lên thay, tiếp tục lãnh đạo công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước Liên Xô.

2. Ý nghĩa sự ra đời Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

Nhiệm vụ 2: 

CH: Phân tích ý nghĩa việc thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Hướng dẫn trả lời:

Ý nghĩa trong nước:

• Quá trình thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết phù hợp với lợi ích chung của các dân tộc trên đất nước Xô viết.
• Sức mạnh của tình đoàn kết và sự hợp tác, giúp đỡ giữa các dân tộc tạo điểu kiện cho sự phát triển nhanh chóng về kinh tế, xã hội của tất cả các nước Cộng hoà, đồng thời tăng cường vị thế của Liên Xô trên trường quốc tế.
• Việc thành lập Liên Xô dưới sự chỉ đạo của V. Lê-nin đã mở ra con đường giải quyết đúng đắn vấn đề dân tộc trên đất nước Xô viết trên cơ sở bình đẳng và sự giúp đỡ lẫn nhau.

Ý nghĩa quốc tế:

• Liên Xô trở thành biểu tượng và là chỗ dựa về tinh thần, vật chất to lớn cho phong trào cách mạng thế giới, cổ vũ, lôi cuốn mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc ở những nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ La-tinh;
• Tạo tiền để cho sự ra đời của hệ thống xã hội chủ nghĩa.

Luyện tập và Vận dụng

Luyện tập

CH1: Lập bảng tóm tắt quá trình hình thành Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết.

Hướng dẫn trả lời:

CH2: Vì sao nói: Liên Xô trở thành chỗ dựa tinh thần, vật chất cho phong trào cách mạng thế giới.

Hướng dẫn trả lời:

• Sự lớn mạnh của Liên Xô đủ sức đối đầu với các nước tư bản chủ nghĩa nhất là Mĩ. Liên Xô đạt được những thành tựu nhất định về kinh tế, khoa học - kĩ thuật. Đặc biệt về quốc phòng Liên Xô đạt được thế cân bằng chiến lược về quân sự và sức mạnh hạt nhân (so với Mĩ và các nước phương Tây). Liên Xô thực hiện chính sách hoà bình, an ninh thế giới, mở rộng quan hệ hữu nghị, hợp tác với nhiều nước, đồng thời tích cực ủng hộ phong trào cách mạng thế giới, phong trào giải phóng dân tộc,... Từ đó Liên Xô trở thành chỗ dựa vững chắc của hoà bình và cách mạng thế giới.
• Trong Liên Hợp Quốc Liên Xô là Uỷ viên thường trực của Hội đồng Bảo an, đóng góp nhiều sáng kiến bảo vệ hoà bình, an ninh ở châu Âu và trên thế giới.
• Liên Xô là cường quốc Xã hội chủ nghĩa, giúp đỡ về vật chất, tinh thần cho các nước xã hội chủ nghĩa khác. Ủng hộ phong trào công nhân trong các nước tư bản chủ nghĩa và phong trào giải phóng dân tộc của các nước.

Vận dụng

CH: Theo kết quả cuộc khảo sát (năm 2021) của Trung tâm Nghiên cứu dư luận xã hội toàn Nga, khi đặt câu hỏi có muốn khôi phục lại Liên Xô hay không, khoảng 67% người được hỏi có mong muốn duy trì Liên Xô. Theo em, vì sao cho đến nay có nhiều người dân Nga vẫn tôn trọng và mong muốn gìn giữ những giá trị của Liên bang cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết?

Hướng dẫn trả lời:

• Liên Xô trở thành biểu tượng và là chỗ dựa về tinh thần, vật chất to lớn cho phong trào cách mạng thế giới