Giải chi tiết Công nghệ 9 Mô đun Trồng cây ăn quả cánh diều bài 6: Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây thanh long

KHỞI ĐỘNG

Quan sát Hình 6.1, em hãy cho biết quả thanh long thường chín sau khi cây nở hoa khoảng bao nhiêu tuần?

Bài làm chi tiết:

Qua quan sát, quả thanh long thường chín sau khi cây nở hoa khoảng 4 tuần.

I. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC

Câu hỏi: Quan sát Hình 6.2, em hãy phân tích một số đặc điểm thực vật học của cây thanh long.

Bài làm chi tiết:

Qua quan sát, ta có nhận xét sau:

a) Rễ: Cây thanh long có hai loại rễ là rễ địa sinh và rễ khí sinh.

Rễ địa sinh phát triển từ lõi trong thân cây, phân bố ở tầng đất 0 - 30 em, có nhiệm vụ hút chất dinh dưỡng để nuôi cây. Rễ khí sinh mọc dọc theo thân trong không khí, bám vào trụ, giúp cây leo lên trụ đỡ.

b) Thân và cành: Thanh long là cây thân mềm. Thân và cành cây thanh long thường có ba cánh dẹp, màu xanh. Khi cắt ngang cành nhìn thấy có hai phần: bên ngoài chứa diệp lục, bên trong là lõi cứng hình trụ. Trong thân chứa nhiều nước nên thanh long có khả năng chịu hạn. Mỗi năm cây mọc 3 - 4 đợt cành.

c) Lá: Lá thanh long tiêu biến thành gai. Sát với gai có mầm ngủ có thể phân hoá thành hoa hoặc cành mới. 

d) Hoa: Hoa thanh long thuộc loại hoa lưỡng tính, có kích thước lớn, chiều dài trung bình 25 - 35 cm. Cây thanh long thường ra hoa vào tháng 4 - 10; hoa nở vào ban đêm và tập trung vào lúc 20 - 23 giờ; từ lúc hoa nở đến lúc hoa tàn khoảng 2 - 3 ngày. 

e) Quả thanh long to, hình bầu dục, khối lượng quả khi trưởng thành dao động khoảng 300 - 500 g tuỳ theo giống. Thời gian từ lúc nở hoa đến khi thu hoạch quả khoảng 22 - 30 ngày. Khi còn non, quả thanh long có màu xanh với nhiều tai lá xanh. Khi chín, quả có nhiều màu sắc khác nhau. tuỳ vào từng giống cây. Có ba loại quả thanh long: loại quả vỏ màu đỏ đến tím và thịt quả màu trắng; loại quả vỏ màu đỏ đến tím và thịt quả màu đỏ đến tím; loại quả vỏ màu vàng và thịt quả màu trắng.

Câu hỏi: 

1. Quang hợp xảy ra ở bộ phận nào của cây thanh long?

2. Dựa trên đặc điểm thực vật học của cây thanh long, giải thích vì sao quang hợp xảy ra ở bộ phận này.

Bài làm chi tiết:

Qua tìm hiểu, quang hợp xảy ra ở thân và cành của cây thanh long vì ở bộ phận này có các nhu mô chứa diệp lục, chất đóng vai trò chính trong quá trình quang hợp.

Câu hỏi: Em hãy cho biết cách tạo thêm những mầm ngủ mới trên cây thanh long. 

Bài làm chi tiết:

Cách để tạo thêm những mầm ngủ mới trên cây là: 

- Chọn cành gốc của cây thanh long để tạo mầm ngủ mới. Cành gốc nên có độ tuổi khoảng 3 - 4 năm và đường kính khoảng 3 - 4 cm. 

- Sử dụng dao sắc để cắt cành gốc từ cây thanh long chính. Cắt cành gốc ở phía trên của nơi gốc cận gốc gốc khoảng 2 - 3 cm. 

- Tạo một mầm ngủ mới trên phần cắt của cành gốc bằng cách cắt ngang vào phần gốc cành khoảng 2-3 cm. 

- Xử lý phần mầm ngủ mới bằng cách phủ đất lên phần cắt của nó và đảm bảo nó được chặt chẽ vào cành gốc.

Câu hỏi: Em hãy nêu đặc điểm của quả thanh long.

Bài làm chi tiết:

Quả thanh long to, hình bầu dục, khối lượng quả khi trưởng thành dao động khoảng 300 - 500 g tuỳ theo giống. Khi còn non, quả thanh long có màu xanh với nhiều tai lá xanh. Khi chín, quả có nhiều màu sắc khác nhau. tuỳ vào từng giống cây. Có ba loại quả thanh long: loại quả vỏ màu đỏ đến tím và thịt quả màu trắng; loại quả vỏ màu đỏ đến tím và thịt quả màu đỏ đến tím; loại quả vỏ màu vàng và thịt quả màu trắng.

II. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

Câu hỏi: Hãy phân tích những yêu cầu ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây thanh long.

Bài làm chi tiết:

Một số yêu cầu về ngoại cảnh như:

1. Nhiệt độ

Thanh long ưa nhiệt độ cao (thích hợp ở 25 — 35 °C), chịu hạn tốt. vì vậy, cây thường được trồng ở các vùng nóng. Nếu trồng thanh long ở nơi nhiệt độ quá cao thì mầm hoa khó hình thành, cây sẽ không có nhiều quả.

2. Ánh sáng

Cây thanh long ưa trồng ở những nơi có cường độ ánh sáng mạnh. Nếu cây bị che nắng, thân cây sẽ gầy yếu, cây chậm cho quả và số quả ít.

3. Độ ẩm

Thanh long là cây chịu hạn tốt. Tuy nhiên, nếu cây thiếu nước, hoa sẽ rụng và quả nhỏ, làm giảm năng suất và chất lượng quả. Lượng mưa thích hợp của vùng trồng thanh long dao động khoảng 800 - 2 000 mm/năm và phân bố đều trong năm. Nếu lượng mưa quá cao sẽ dẫn đến rụng hoa và thối quả.

4. Đất

Thanh long trồng được trên nhiều loại đất như đất xám bạc màu, đất phèn, đất đỏ. Nên chọn đất trồng có tỉ lệ cát khoảng 30 - 40%, tầng canh tác khoảng 30 - 50 cm, hàm lượng chất hữu cơ cao, không bị nhiễm mặn, độ pH thích hợp trong khoảng 6,0 - 7,5.

Câu hỏi: Liên hệ đặc điểm khí hậu địa phương em với yêu cầu ngoại cảnh của cây thanh long, cho biết cây thanh long có trồng được ở địa phương em không? Vì sao?

Bài làm chi tiết:

Giả sử em sinh sống ở vùng Tây Nguyên

Những yêu cầu ngoại cảnh như sau:

=>Với các điểm trên, cây thanh long có thể trồng được ở vùng Tây Nguyên, và thậm chí đã trở thành một nguồn thu nhập quan trọng cho nhiều nông hộ và vùng trồng thanh long trong khu vực này. Tuy nhiên, việc chọn lựa giống cây phù hợp với điều kiện địa phương và thực hiện các biện pháp chăm sóc phù hợp là rất quan trọng để đạt được năng suất và chất lượng quả tốt nhất.

III. QUY TRÌNH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY THANH LONG

Câu hỏi: Nêu tên các bước của quy trình trồng và chăm sóc cây thanh long.

Bài làm chi tiết:

Các bước của quy trình trồng và chăm sóc cây thanh long là:

1. Lựa chọn thời vụ trồng cây.

2. Xác định mật độ trồng cây.

3. Chuẩn bị trụ hoặc giàn.

4. Trồng cây.

5. Bón phân.

6. Tưới nước.

7. Phòng trừ sâu, bệnh.

8. Tỉa cành và tạo tán.

9. Điều khiển ra hoa, đậu quả.

Câu hỏi: Cây thanh long mọc từ hạt (Hình 6.4) có đặc điểm gì khác cây giâm từ cành (Hình 3.6, trang 16)?

Bài làm chi tiết:

Theo quan sát tranh cho thấy, cây thanh long mọc từ hạt thường mất thời gian lâu hơn để phát triển và đạt kích thước sinh sản so với cây thanh long giâm từ cành. 

Cây thanh long giâm từ cành cứng cáp hơn cây thanh long mọc từ hạt.

Câu hỏi: Vì sao cần làm trụ hoặc giàn cho cây thanh long?

Bài làm chi tiết:

Cần làm trụ hoặc giàn cho cây thanh long vì Thanh long là cây thân mềm. Cây thanh long có thể phát triển lớn và cao, với những cành có thể trải dài xa ra. Trụ hoặc giàn giúp hỗ trợ cây thanh long phát triển một cách ổn định và ngăn cản cành cây gãy đổ do sức nặng của quả hoặc tác động của gió.

Câu hỏi: Sau khi trồng cây thanh long, có mấy giai đoạn bón phân? Vì sao ở các thời điểm khác nhau cần bón loại và lượng phân bón khác nhau?

Bài làm chi tiết:

- Có2 giai đoạn bón phân là:

+ Bón phân ở thời kì trước khi thu hoạch quả.

+ Bón phân ở thời kì thu hoạch quả.

- Nhu cầu dinh dưỡng của cây thanh long theo từng giai đoạn phát triển khác nhau. Vì vậy ở các thời điểm khác nhau cần bón loại và lượng phân bón khác nhau.

Câu hỏi: Em hãy tìm hình ảnh một số loài sâu, bệnh hại chính trên cây thanh long.

Bài làm chi tiết:

Bệnh thối đầu cành

Bệnh đốm trắng trên cành và trái

Bệnh thán thư trên cành và trái

Câu hỏi: Em hãy tìm hiểu những ưu điểm và nhược điểm của mỗi biện pháp phòng trừ sâu, bệnh cho cây thanh long.

Bài làm chi tiết:

Những ưu điểm và nhược điểm của mỗi biện pháp phòng trừ sâu, bệnh cho cây thanh long như sau:

1. Biện pháp cơ giới:

- Ưu điểm:

+ Hiệu quả nhanh chóng: Bắt sâu, xịt mạnh bằng vòi nước, và cắt bỏ cành bị sâu, bệnh là các biện pháp có thể thực hiện ngay khi phát hiện ra sâu, bệnh, giúp kiểm soát tình hình nhanh chóng.

+ Chi phí thấp: Không cần sử dụng các chất phòng trừ độc hại, giảm chi phí cho việc kiểm soát sâu, bệnh.

- Nhược điểm:

+ Không hiệu quả lâu dài: Biện pháp này chỉ kiểm soát được tạm thời và không giải quyết được vấn đề sâu, bệnh gốc rễ.

+ Cần sự chăm sóc và quản lý: Yêu cầu sự chăm sóc và quản lý đặc biệt để kiểm soát sâu, bệnh, đòi hỏi thời gian và công sức.

+ Có thể gây tổn thương cho cây: Cắt bỏ cành bị sâu, bệnh có thể gây tổn thương cho cây và làm mất mỹ quan của cây.

2. Biện pháp canh tác:

- Ưu điểm:

+ Bền vững và ít tác động đến môi trường: Tăng cường bón phân hữu cơ, chọn cây giống sạch bệnh, tỉa cành, tạo tán thông thoáng, thoát nước tốt là những biện pháp hữu ích trong việc duy trì sự cân bằng tự nhiên và giảm tác động đến môi trường.

+ Giảm nguy cơ kháng thuốc: Không sử dụng hóa chất phòng trừ sâu, bệnh giúp giảm nguy cơ kháng thuốc của sâu, bệnh.

- Nhược điểm:

+ Hiệu quả chậm: Cần một thời gian dài để thấy được hiệu quả của các biện pháp canh tác, không phải lúc nào cũng đạt được hiệu quả ngay lập tức.

+ Cần kiến thức chuyên môn: Yêu cầu kiến thức chuyên môn và kỹ năng quản lý cao để triển khai các biện pháp canh tác một cách hiệu quả.

3. Biện pháp sinh học:

- Ưu điểm:

+ An toàn cho môi trường và con người: Sử dụng vi sinh vật, côn trùng hữu ích hoặc các sản phẩm từ tự nhiên để kiểm soát sâu, bệnh, không gây hại cho môi trường và con người.

+ Bền vững và hiệu quả: Các biện pháp sinh học thường có tính bền vững cao và hiệu quả trong việc kiểm soát sâu, bệnh, đặc biệt là khi được kết hợp với các biện pháp khác.

- Nhược điểm:

+ Hiệu quả chậm: Tốn thời gian để vi sinh vật hoặc côn trùng hữu ích phát triển và kiểm soát sâu, bệnh, không thể thực hiện ngay lập tức.

+ Đòi hỏi sự kiên nhẫn và kiến thức chuyên môn: Yêu cầu sự kiên nhẫn và kiến thức chuyên môn để triển khai và duy trì các biện pháp sinh học.

4. Biện pháp hóa học:

- Ưu điểm:

+ Hiệu quả nhanh chóng: Hóa chất phòng trừ sâu, bệnh thường có hiệu quả ngay lập tức sau khi sử dụng.

+ Dễ triển khai: Dễ dàng triển khai và thực hiện, không đòi hỏi nhiều kiến thức chuyên môn.

- Nhược điểm:

+ Tác động đến môi trường và sức khỏe: Có thể gây tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người nếu sử dụng không đúng cách hoặc quá mức.

+ Nguy cơ kháng thuốc: Sâu, bệnh có thể phát triển kháng thuốc khi liên tục sử dụng hóa chất phòng trừ.

Câu hỏi: Em hãy cho biết vì sao phải tỉa bỏ sớm một số nụ trên cành ra nhiều nụ?

Bài làm chi tiết:

Mục đích của việc tỉa bỏ sớm một số nụ trên cành ra nhiều nụ là để:

- Tăng năng suất và chất lượng quả: Khi cây thanh long ra quá nhiều nụ, năng lượng của cây sẽ được phân chia quá mỏng manh vào mỗi quả, dẫn đến quả nhỏ và không đều. Bằng cách tỉa bỏ một số nụ sớm, cây sẽ tập trung năng lượng vào các quả còn lại, làm tăng kích thước và chất lượng của chúng.

- Giảm tải trọng cho cành: Khi cây thanh long mang quá nhiều quả, tải trọng trên các cành cũng tăng lên đáng kể. Điều này có thể gây ra các vấn đề như gãy cành hoặc đổ cây, đặc biệt là trong mùa mưa hoặc mùa gió mạnh. Tỉa bỏ một số nụ sớm giúp giảm tải trọng cho cành, giữ cho cây có cơ hội phát triển mạnh mẽ và khỏe mạnh.

Câu hỏi: Em hãy cho biết vì sao có thể kích thích cây thanh long ra hoa bằng chiếu sáng bổ sung?

Bài làm chi tiết:

Do ánh sáng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây thanh long. Khi cây không nhận được đủ ánh sáng tự nhiên do điều kiện môi trường không thuận lợi hoặc trong mùa đông khi ngày ngắn, việc sử dụng ánh sáng bổ sung có thể giúp cung cấp đủ ánh sáng cho cây, kích thích quá trình sinh sản và ra hoa.

Kích thích cây thanh long ra hoa bằng chiếu sáng bổ sung có thể tăng cường năng suất của cây bằng cách làm cho cây ra hoa đồng loạt hơn và trong một thời gian ngắn hơn. Điều này có thể giúp tăng cường sản lượng và giảm thời gian chờ đợi giữa các vụ thu hoạch.

Sử dụng chiếu sáng bổ sung cũng giúp kiểm soát thời gian ra hoa của cây thanh long, cho phép người trồng cây điều chỉnh và lập kế hoạch thu hoạch một cách chính xác hơn theo nhu cầu thị trường hoặc điều kiện khí hậu cụ thể.