Giải sinh học 12 bài 5: Nhiễm sắc thể và đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

• Nhiễm sắc thể được cấu tạo từ chất nhiễm sắc có chứa phân tử ADN mạch kép có chiều ngang 2nm (hình 5A). Phân tử ADN quấn quanh khối cầu prôtêin tạo nên các nuclêôxôm.
• Mỗi nuclêôxôm gồm có lõi là 8 phân tử histôn và được một đoạn ADN dài, chứa 146 cặp nuclêôtit quấn quanh 1.3/4 vòng. Giữa hai nuclêôxôm liên tiếp là một đoạn ADN và một phân tử prôtêin histôn.
• Chuỗi nuclêôxôm tạo thành sợi cơ bản có đường kính 11 nm.
• Sợi cơ bản cuộn xoắn bậc hai tạo thành sợi nhiễm sắc có đường kính khoảng 30 nm.
• Sợi nhiễm sắc lại được xếp cuộn lần nữa tạo nên sợi có đường kính khoảng 300 nm. Cuối cùng là một lần xoắn tiếp của sợi 300nm thành crômatit có đường kính khoảng 700 nm.
• Nhiễm sắc thể tại kì giữa ở trạng thái kép gồm 2 crômatit. Vì vậy, chiều ngang của mỗi nhiễm sắc thể có thể đạt tới 1400nm.
• Với cấu trúc cuộn xoắn như vậy, chiều dài của NST có thể được rút ngắn 15000 - 20000 lần so với chiều dài của ADN. Sự thu gọn cấu trúc không gian như thế thuận lợi cho sự phân li, tổ hợp các nhiễm sắc thể trong quá trình phân bào.

• Đột biến NST là những biến đổi trong cấu trúc NST.
• Các dạng đột biến cấu trúc NST:
• Mất đoạn
  • Mất 1 đoạn nào đó của NST.
  • làm giảm số lượng gen, mất cân bằng gen => thường gây hậu quả nghiêm trọng
  • ứng dụng: loại 1 số gen không mong muốn ở giống cây trồng.
• Lặp đoạn
• • Lặp 1 đoạn NST nào đó 1 hay nhiều lần.
  • làm tăng số lượng gen, mất cân bằng hệ gen => thường không gây hậu quả nghiêm trọng
  • Tạo điều kiện cho đột biến gen => tạo gen mới trong quá trình tiến hóa.
• Đảo đoạn
• • 1 đoạn NST đứt ra rồi đảo ngược 180 độ và nối lại.
  • làm thay đổi trình tự phân bố của gen => tăng hoặc giảm mức độ hoạt động => có thể làm giảm khả năng sinh sản
  • cung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến hóa
• Chuyển đoạn
• • trao đổi đoạn trong 1 NST hoặc giữa các NST không tương đồng
  • làm thay đổi nhóm gen liên kết => thường làm giảm khả năng sinh sản
  • vai trò quan trọng trong hình thành loài mới
  • ứng dụng trong sản xuất để phòng trừ sâu hại bằng biện pháp di truyền

• Đột biến cấu trúc nST thường là hỏng các gen, làm mất cân bằng gen và tái cấu trúc lại các gen trên NST 

=> do đó, nó thường gây hại thậm chí gây chết cho thể đột biến

=> Đáp án D