a)
- Khi gió mát và ẩm thổi tới một dãy núi, bị dãy núi chặn lại, không khí ẩm bị đẩy lên cao, nhiệt độ giảm (trung bình lên 100 m nhiệt độ giảm 0,6 °C); đến một độ cao nhất định, hơi nước ngưng tụ tạo thành mây và gây mưa.
- Khi không khí sang được sườn bên kia, hơi nước đã hết nên trong quá trình di chuyển xuống, nhiệt độ tăng lên (trung bình xuống 100 m nhiệt độ tăng 1 °C), gió trở nên nóng và khô.
b) Ở nước ta, gió phơn còn được gọi là gió Lào vì vào mùa hè, ở miền Trung nước tại chịu ảnh hưởng của loại gió thổi theo hướng tây nam. Khi gió này thổi qua Cam-pu-chia và Lào, gặp dãy Trường Sơn thì tạo mưa ở sườn tây, sang sườn đồng, gió trở nên khô và nóng nên được gọi là gió Lào.