Soạn chi tiết Ngữ văn 9 KNTT bài 9 Tình sông núi (Trần Mai Ninh)

TRẢ LỜI CÂU HỎI

Câu 1: Nhan đề Tình sông núi có thể cho biết điều gì về cảm hứng sáng tác bài thơ của tác giả Trần Mai Ninh?

Bài làm chi tiết:

Nhan đề "Tình sông núi" là một cụm từ có ý nghĩa sâu sắc, thể hiện được cảm hứng sáng tác chủ đạo của bài thơ:

-Cảm hứng yêu nước: Yêu quê hương đất nước, yêu những con người lao động bình dị.

-Cảm hứng tự hào dân tộc: Tự hào về truyền thống lịch sử, văn hóa và con người Việt Nam.

- Lòng yêu nước thiết tha, ý chí quyết tâm chiến đấu bảo vệ Tổ quốc

Câu 2. Nêu nội dung cụ thể của từng đoạn trong bài thơ và khái quát mạch cảm xúc xuyên suốt tác phẩm.

Bài làm chi tiết:

Có thể chia bố cục thành 2 phần như sau:

- Phần 1: Từ đầu đến bốn bể cần lao: Bức tranh sông núi của quê hương

- Phần 2: Còn lại: Tình yêu nồng nàn và cháy bỏng với quê hương, đất nước

Mạch cảm xúc: đi từ vẻ đẹp thiên nhiên đến niềm tự hào dân tộc.

Câu 3: Các địa danh xuất hiện ở đoạn đầu bài thơ gắn với vùng miền nào của đất nước? Phát biểu suy nghĩ của em về mối quan hệ giữa tình yêu dành cho một miền đất cụ thể với tình yêu Tổ quốc nói chung qua những gì được bài thơ gợi lên.

Bài làm chi tiết:

- Các địa danh xuất hiện trong bài thơ "Trên đường đi" của Bùi Minh Quốc thuộc vùng Nam Trung Bộ của Việt Nam, cụ thể là các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên và Khánh Hòa.

- Danh sách các địa danh và vị trí:

Sông Trà Khúc: Quảng Ngãi

Tam Quan, Bồng Sơn, Bình Định, Phú Phong, Phù Cát: Bình Định

An Khê: Gia Lai

Sông Cầu, Vũng Lấm: Phú Yên

Nha Trang, Diên Khánh: Khánh Hòa

=> Mối quan hệ giữa tình yêu dành cho một miền đất cụ thể với tình yêu Tổ quốc nói chung là một mối quan hệ mật thiết, không thể tách rời. Yêu quê hương là yêu Tổ quốc, yêu Tổ quốc là yêu tất cả những gì thuộc về quê hương. Mỗi người cần phải có ý thức bảo vệ và xây dựng tổ quốc ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Câu 4: Trong bài thơ, tác giả đã chú ý làm nổi bật những đặc điểm gì của sông núi quê hương? Những đặc điểm đó được phát hiện từ góc nhìn nào?

Bài làm chi tiết:

Những đặc điểm của sông núi quê hương được làm nổi bật trong bài thơ:

- Dòng sông Trà Khúc êm đềm, cây dừa Tam Quan cao vút, cánh đồng lúa Bồng Sơn bát ngát, núi An Khê cao vun vút,...

- Hình ảnh "trăng nghiêng", "mây lồng", "gió buồn", "sương mờ" tạo nên khung cảnh thơ mộng, trữ tình.

- Mỗi địa danh mang một vẻ đẹp riêng: Tuy Hoà sôi động, Nha Trang thơ mộng, Diên Khánh xanh non,...

- Bức tranh quê hương được tô điểm bởi những hình ảnh: "lúa xanh như biển rộng", "ngựa xe rào rạt", "gầu nước gieo vàng", "tiếng thoi nghe dội rộn ràng",...

- …

Góc nhìn của tác giả:

- Tác giả quan sát và miêu tả quê hương từ góc nhìn của một người con yêu quê hương.

- Tác giả đã đi qua nhiều địa danh, trải nghiệm nhiều cung bậc cảm xúc và có những cảm nhận riêng về quê hương.

- Tác giả sử dụng ngôn ngữ thơ mượt mà, hình ảnh gợi cảm để thể hiện tình yêu quê hương.

Câu 5: Phân tích cách tác giả tự bộc lộ mình trong bài thơ. Tác giả đã xác lập chỗ đứng của mình như thế nào giữa cộng đồng dân tộc?

Bài làm chi tiết:

Phân tích cách tác giả tự bộc lộ mình trong bài thơ

- Tác giả dành nhiều dòng viết để miêu tả vẻ đẹp của quê hương Nam Trung Bộ.

Tác giả sử dụng những hình ảnh thơ mượt mà, giàu sức gợi để thể hiện tình yêu quê hương. Tác giả bày tỏ niềm tự hào về quê hương, về con người nơi đây.

- Tác giả thể hiện niềm tự hào về truyền thống lao động của dân tộc, nngợi ca vẻ đẹp của con người lao động: khỏe khoắn, hăng say, miệt mài, ttự hào về sức mạnh đoàn kết của dân tộc.

- Tác giả thể hiện tình yêu Tổ quốc qua hình ảnh quê hương, khẳng định tình yêu Tổ quốc là tình cảm thiêng liêng, cao đẹp nhất và sẵn sàng hy sinh bản thân để bảo vệ Tổ quốc.

Tác giả xác lập chỗ đứng của mình như thế nào giữa cộng đồng dân tộc:

- Tác giả sử dụng ngôn ngữ thơ mượt mà, hình ảnh gợi cảm để thể hiện tình cảm của mình.

- Tác giả bày tỏ quan điểm, suy nghĩ của mình về quê hương, đất nước và con người.

- Tác giả hòa mình vào cuộc sống chung của cộng đồng, chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn với mọi người.

Câu 6: Khi nói về những người con của đất nước, đối tượng nào được tác giả đặt vào vị trí trung tâm? Điều này có ý nghĩa gì?

Bài làm chi tiết:

Đối tượng được tác giả đặt vào vị trí trung tâm khi nói về những người con của đất nước là người lao động. 

Ý nghĩa: Người dân là lực lượng lao động chủ yếu, trực tiếp tạo dựng nên sự giàu đẹp cho quê hương. Họ là những người giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá của dân tộc. Họ là những người bảo vệ Tổ quốc trước kẻ thù xâm lăng. Họ là những người tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội. Họ là những người làm cho xã hội ngày một tốt đẹp hơn. Việc đưa những nhân vật trên vào vị trí trung tâm là một dụng ý nghệ thuật của tác giả. Qua đó, tác giả khẳng định trách nhiệm của nhân dân đối với công cuộc phát triển đất nước, đồng thời quan niệm của tác giả đề cao vai trò của người dân và gợi nhắc ý thức trách nhiệm của mỗi người dân đối với xã hội.

Câu 7: Phân tích những nét độc đáo của bài thơ trên phương diện nghệ thuật (chú ý nhịp điệu, cách sử dụng động từ, sự phối hợp giữa miêu tả cụ thể và nêu mệnh đề khái quát, sự xuất hiện của những câu hỏi tu từ,...).

Bài làm chi tiết:

- Nhịp điệu: Bài thơ sử dụng nhịp điệu tự do, không gò bó theo khuôn khổ nhất định. Nhịp điệu thay đổi linh hoạt theo nội dung và cảm xúc của bài thơ. Nhịp điệu nhanh, dồn dập khi miêu tả cảnh hùng vĩ, tráng lệ. Nhịp điệu chậm rãi, da diết khi thể hiện tình cảm sâu lắng.

- Cách sử dụng động từ: Tác giả sử dụng nhiều động từ mạnh, thể hiện sức sống mãnh liệt của con người và thiên nhiên. Ví dụ: "dậy", "đổ", "gieo", "dội",... Sử dụng động từ miêu tả tâm trạng, thể hiện cảm xúc của tác giả. Ví dụ: "lim dim", "nhìn quanh",...

- Phối hợp giữa miêu tả cụ thể và nêu mệnh đề khái quát: Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh thơ cụ thể để miêu tả cảnh đẹp quê hương: "trăng nghiêng", "mây lồng", "nắng bột", "gió buồn",... Từ những hình ảnh cụ thể, tác giả nêu ra những mệnh đề khái quát về quê hương: "không thấy nơi nào không đẹp", "không nơi nào không giàu",...

- Sử dụng câu hỏi tu từ: Tác giả sử dụng nhiều câu hỏi tu từ để thể hiện sự cảm thán, ngợi ca vẻ đẹp quê hương: "Có mối tình nào hơn thế nữa?", "Hỏi ai tới đó sao đành lòng đi?",... Câu hỏi tu từ cũng góp phần khơi gợi suy nghĩ, cảm xúc của người đọc.

- Hình ảnh thơ: Hình ảnh thơ giàu sức gợi cảm, gợi lên những cảm xúc khác nhau cho người đọc. Hình ảnh thơ mang đậm dấu ấn của phong cách thơ Trần Mai Ninh.

-  Giọng điệu: Giọng điệu bài thơ thay đổi linh hoạt theo nội dung. Giọng điệu hào hùng, sôi nổi khi miêu tả cảnh hùng vĩ, tráng lệ. Giọng điệu da diết, trữ tình khi thể hiện tình cảm sâu lắng.

- Ngôn ngữ: Ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống.