HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho HS, từng bước làm quen bài học.

b. Cách tiến hành

- GV trình chiếu cho HS quan sát một số hình ảnh về tranh dân gian Việt Nam

- GV đặt câu hỏi:

+ Em từng nhìn thấy những bức tranh dân gian ở đâu?

+ Em có cảm nhận gì sau khi quan sát những bức tranh đó

- Gv mời đại diện 1 – 2 HS trả lời, các hs khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Tranh dân gian thường được thấy ở trong nhà vào dịp lễ Tết. 

+ Tranh dân gian thường có nội dung gần gũi, tạo cảm nhận chân thật với đời sống xã hội.

- GV dẫn dắt và giới thiệu bài đọc: Tranh dân gian Việt Nam có vị trí quan trọng trong kho tàng di sản văn hóa Việt Nam do tính lâu đời và phổ biến của nó. Mỗi dòng tranh dân gian nước ta đều phản ánh chân thực tâm hồn, cuộc sống người dân, tư tưởng triết học trong tranh dân gian là mạch nguồn văn hóa dân tộc định hình tư duy sáng tạo của những nghệ nhân dân gian trong suốt quá trình lao động, sáng tạo. Để tìm hiểu về một số dạng không gian trong tranh dân gian Việt Nam, chúng ta cùng đến với bài học hôm nay – Chủ đề 2: Một số dạng không gian trong tranh dân gian Việt Nam

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Quan sát

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động,

- HS nhận biết được 3 dạng không gian thể hiện trong tranh dân gian Việt Nam.

- HS nhận biết và liên tưởng được sự bố trí, sắp xếp các nhân vật và các yếu tố chính – phụ, gần – xa qua quan sát các tranh dân gian.

- HS nhận biết cách thức tạo hình trong SPMT để mô phỏng lại dạng không gian trong tranh dân gian Việt Nam.

b. Cách tiến hành:

Nhiệm vụ 1: Hình ảnh tranh dân gian Việt Nam có dạng không gian nhiều lớp

- GV trình chiếu hình ảnh tranh dân gian Ngô Quyền, Tam Phủ để HS quan sát:

Tam phủ, tranh dân gian Hàng Trống (Hà Nội)

- GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời câu hỏi:

+ Em liên tưởng đến không gian ở đâu khi quan sát các tranh dân gian trên?

+ Cách tạo hình gợi cho em liên tưởng đến nhân vật nào là chính? Nhân vật nào là phụ? Nhân vật nào ở gần? Nhân vật nào ở xa?

- GV mời 2 HS trả lời. HS khác nhận xét, bổ sung.

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận:

+ Những hình ảnh trong hai bức tranh làm liên tưởng đến không gian ngày xưa khi đất nước còn có triều đình, kháng chiến chống ngoại xâm.

+ Cách tạo hình gọi liên tưởng đến nhân vật vua chúa, tướng quân chỉ huy là chính. Nhân vật người hầu là phụ. Trong tranh 3 nhân vật trong tranh Tam phủ ở phía sau có tạo hình to hơn phía trước.

- GV chốt kiến thức:

+ Không gian nhiều lớp tranh tranh dân gian thường thể hiện nhiều nhóm nhân vật trên một mặt phẳng.

+ Ở dạng không gian này, nhân vật có hình thể to – nhỏ thể hiện vị trí, vai trò quan trọng của  đối tượng cần thể hiện trong tranh.

- GV trình hình ảnh khác và phân tích cho HS:

Tranh Đông Hồ “Lợn đàn”

+ Bức tranh thể hiện đàn lợn con đang quây quần bên Lợn mẹ, mỗi con mỗi dáng vẻ. Ý nghĩa của bức tranh chứa đựng ước muốn của người nông dân về tăng gia sản xuất, về cuộc sống sung túc, đông vui hòa thuận, hạnh phúc, con cháu đầy đàn.

+ Bức tranh được thể hiện dưới dạng không gian nhiều lớp. Trong bức tranh, lợn mẹ ở phía sau có tạo hình to hơn các lợn con ở phía trước.

Nhiệm vụ 2: Hình ảnh tranh dân gian Việt Nam có dạng không gian ước lệ

- GV trình chiếu cho HS quan sát 2 bức tranh Lợn độc và Cá chép trong SGK, trang 12.

Lợn độc, tranh dân gian Kim Hoàng

Cá chép trông trăng, tranh dân gian Hàng Trống

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm 2 và trả lời các câu hỏi:

+ Các bức tranh dân gian trên thể hiện những nội dung gì?

+ Hình ảnh phụ trong từng bức tranh là hình ảnh nòa? Giúp em tưởng tượng đến các con vật đang ở đâu?

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trả lời. HS khác nhận xét, bổ sung.

- GV nhận xét, bổ sung và kết luận:

+ Các bức tranh dân gian không có hình ảnh ngăn cách trời đất, trên dưới một cách rõ ràng trên nền giấy, Người xem căn cứ vào hình ảnh xung quanh, có tính gợi mở trong tranh để liên tưởng về dạng không gian này.

+ Hình ảnh phụ trong bức tranh là cây cối và mặt trăng. Con lợn đang ở ngoài vườn và Chú cá đang bơi lội dưới ánh trăng sáng.

- GV chốt kiến thức:

+ Dạng không gian ước lệ trong tranh dân gian không có hình ảnh ngăn cách trời – đất, trên – dưới một cách rõ ràng trên nền giấy.

+ Căn cứ vào hình ảnh xung quanh, người xem liên tưởng, tưởng tượng về dạng không gian này.

Nhiệm vụ 3: Hình ảnh tranh dân gian Việt Nam có dạng không gian đồng hiện

- GV trình chiếu cho HS quan sát 2 bức tranh dân gian Canh nông, Đấu vật trong SGK trang 13 và 14

Canh nống chi đồ (tranh làm nghề nông), tranh dân gian Hàng Trống.

Đấu vật, tranh dân gian Đông Hồ

- GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời các câu hỏi:

+ Mỗi bức tranh thể hiện nội dung gì?

+ Cách sắp xếp các nhân vật trong tranh khiến em liên tưởng đến những không gian ở đâu?

- GV mời đại diện 1 - 2 HS trả lời. HS khác nhận xét, bổ sung.

- GV nhận xét, bổ sung và kết luận:

+ Bức tranh 1 thể hiện cảnh sinh hoạt của người làm nông.

+ Bức tranh 2 thể hiện khung cảnh các thanh niên trai tráng đang đấu vật.

+ Cách sắp xếp nhân vật gợi liên tưởng đến các chiều không gian khác nhau, trong cùng một bức tranh, nhằm diễn tả theo ý đồ của nghệ nhân.

- HS quan sát hình ảnh.

- HS lắng nghe GV đặt câu hỏi.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài.

- HS quan sát hình ảnh.

- HS thảo luận cặp đôi.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, ghi nhớ.

- HS quan sát hình, lắng nghe, tiếp thu.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, ghi nhớ

- HS lắng nghe và thảo luận theo cặp.

- HS quan sát hình ảnh.

- HS thảo luận cặp đôi.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu.