Soạn siêu ngắn công dân 8 KNTT bài 5: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy kể một số hoạt động góp phần bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên mà e biết.

Hướng dẫn giải:

1. Dọn dẹp vệ sinh lớp học, khuôn viên nhà ở
2. Vứt rác đúng nơi quy định, không xả rác bừa bãi
3. Hạn chế sử dụng túi nilon
4. Tiết kiệm điện, nước trong sinh hoạt

KHÁM PHÁ

1. Sự cần thiết phải bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

a. Sự cần thiết phải bảo vệ môi trường.

Báo cáo hiện trạng môi trường Quốc gia giai đoạn 2016 - 2020 đã chỉ ra những ảnh hưởng to lớn của ô nhiễm môi trường đối với sức khỏe của con người. Báo cáo Gánh nặng Bệnh tật Toàn cầu (IMHE,2017) đã chỉ ra các yếu tố nguy cơ tử vong và tàn tật tại Việt Nam, trong đó ô nhiễm môi trường không khí đứng thứ 6 tăng 1 bậc so với năm 2007......

Câu hỏi:

a. Môi trường bị ô nhiễm đã ảnh hưởng tới động, thực vật và con người như thế nào? Em hãy lấy thêm ví dụ minh chứng cho việc ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường tới đời sống và sản xuất của con người.

b. Theo em, việc bảo vệ môi trường cần thiết như thế nào đối với cuộc sống của người dân và mỗi quốc gia?

Hướng dẫn giải:

a. Môi trường bị ô nhiễm đã ảnh hưởng: nguyên nhân cao huyết áp, đường huyết, hút thuốc, có nguy cơ gây tử vong và bệnh tật tại Việt Nam

Ví dụ: Ô nhiễm môi trường không khí: gây ra mưa axit, thủng tầng ozone, tăng hiệu ứng nhà kính, băng hai cực tan chảy…

b. Việc bảo vệ môi trường cần thiết vì: giúp cho cuộc sống và môi  trường trong lành, sạch đẹp, bảo đảm cân bằng sinh thái; ngăn chặn khắc phục các hậu quả xấu 

b. Sự cần thiết phải bảo vệ tài nguyên thiên nhiên

Theo Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO), rừng có 5 vai trò chính gồm nuôi dưỡng đất, lưu trữ các-bon, cung cấp thực phẩm lành mạnh cho hàng triệu người, điều tiết nước và là nhà của khoảng 80% các giống loài sống trên cạn. Quản lí rừng bền vững kết hợp sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên từ rừng là cách tốt nhất chống lại sự biến đổi khí hậu và đóng góp vào sự thịnh vượng, hạnh phúc,.....

Câu hỏi: a. Em hãy cho biết tài nguyên rừng có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống của con người.

b. Theo em, việc bảo vệ và khai thác hợp lí tài nguyên thiên nhiên có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống của người dân và sự phát triển của mỗi quốc gia?

Hướng dẫn giải:

a. Tài nguyên rừng có ý nghĩa:

Rừng là một hệ sinh thái giữ vai trò chủ đạo trong mối quan hệ tương tác giữa sinh vật với môi trường. Rừng có vai trò: cung cấp nguồn gỗ, củi, điều hòa, tạo ra oxy, điều hòa nước, là nơi cư trú động thực vật và tàng trữ các nguồn gen quý hiếm, bảo vệ và ngăn chặn gió bão, chống xói mòn đất, đảm bảo cho sự sống, bảo vệ sức khỏe của con người…

Rừng làm giảm, phòng chống thiên tai, rừng tăng độ phì nhiêu cho đất

b. Ý nghĩa vô cùng quan trọng với mọi cơ quan tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân.

2. Quy định cơ bản của pháp luật về bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên

Câu hỏi 1: a) Căn cứ vào các quy định của pháp luật, em hãy cho biết trong các bức tranh trên, chủ thể nào thực hiện đúng, chủ thể nào vi phạm các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Vì sao?

b) Hãy kể thêm một số quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường mà em biết.

Hướng dẫn giải:

a. 

- Hình 1: Thực hiện phân loại và vứt rác đúng nơi quy định => đây là hành động đúng với quy định của pháp luật

- Hình 2: Đổ chất thải chưa qua xử lí ra môi trường => hành vi này đã vi phạm khoản 2 điều 6 Luật bảo vệ môi trường năm 2020

- Hình 3: Rơi, vương vãi chất thải ra môi trường => hành vi này đã vi phạm khoản 1 điều 6 Luật bảo vệ môi trường năm 2020. 

b. Một số quy định khác về bảo vệ môi trường:

- Khoản 4 điều 6 Luật bảo vệ môi trường năm 2020 nghiêm cấm hành vi: Gây tiếng ồn, độ rung vượt mức cho phép theo quy chuẩn kĩ thuật môi trường; xả thải khói, bụi, khí có mùi độc hại vào không khí.

- Khoản 5 điều 6, Khoản 6 điều 6 , Khoản 10 điều 6 

Câu hỏi 2: 

1. Dựa vào thông tin 1, em hãy cho biết các chủ thể ở trường hợp 2 và hai bức tranh đã thực hiện đúng hay chưa đúng các quy định của pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Vì sao?

2.  Hãy kể thêm một số quy định của pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên mà em biết.

Hướng dẫn giải:

 - Trong trường hợp 2.

+ Công ty T đã thực hiện hoạt động khai thác cát trái phép. Đây là hành vi vi phạm quy định của pháp luật 

+ Anh Hải và người dân làng chài X đã thu thập chứng cứ và tố cáo những sai phạm của công ty T. Hành vi của anh Hải và người dân trong làng chài là đúng pháp luật.

- Trong hình 1: các nhân vật trong ảnh đã thực hiện hoạt động trồng và chăm sóc cây xanh. Đây là hành động phù hợp với quy định của pháp luật

- Trong hình 2: nhân vật trong bức ảnh đang thực hiện hành vi săn bắt thú rừng. Hành vi này đã vi phạm Luật lâm nghiệp 

b. Kể thêm một số quy định của pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên

- Khoản 5 điều 9 Luật Lâm nghiệp năm 2017.

- Khoản 7 điều 7 Luật Thủy sản năm 2017

- Khoản 2 Điều 8 Luật Khoáng sản 2010 

Câu hỏi 3: 

Một số biện pháp bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Ngày 1-4-2001, thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án trồng 1 tỉ cây xanh giai đoạn 2021-2025 với mục tiêu đến hết năm 2025, cả nước trồng được 1 tỉ cây xanh, trong đó có 690 triệu cây phân tán ở các khu đô thị và vùng nông thôn, 310 triệu cây trồng tập trung.....

Nông nghiệp hữu cơ khai thác tổng hợp tất cả các yếu tố tự nhiên sẵn có như: độ phì của đất; sử dụng nguồn gen, giống cây trồng bản địa thích nghi, khai thác hợp lí nguồn nước, thời vụ và các nguồn phân hữu cơ....

a. Các biện pháp nêu ở thông tin trên có tác dụng bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên như thế nào?

b. Hãy kể thêm một số biện pháp khác để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.c. Địa phương em đã có những việc làm nào để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

Hướng dẫn giải:

 a. Các biện pháp nêu ở thông tin trên có tác dụng bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:

• Trồng thêm cây xanh ở khu đô thị, rừng bảo hộ, vùng nông thôn,..

• Khai thác độ phì nhiêu của đất

• sử dụng nguồn gen, giống cây trồng bản địa thích nghi

• Khai thác hợp lí nguồn nước, thời vụ, các nguồn phân hữu cơ.

• Ứng dụng tốt nông nghiệp hữu, hạn chế tối đa các hóa chất gây đọc hại cho cây trồng và môi trường,....

b. Một số biện pháp khác để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

• Giữ gìn cây xanh

• Sử dụng các chất liệu từ thiên nhiên

• Sử dụng năng lượng sạch

• Rút các phích khỏi ổ cắm

c. Địa phương em đã có những việc làm nào để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:

• Sử dụng phân bón hữu cơ

• Hạn chế sử dụng ni lông

• Sử dụng năng lượng sạch

Câu hỏi 4: Trách nhiệm của học sinh trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

a. Các bạn trong tranh đã làm gì để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

b. Em đã có những hành động và việc làm nào để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

Hướng dẫn giải:

a. Các bạn trong tranh bảo vệ môi trường:

• Xé tờ rơi và sơn sửa lại 

• Tố cáo hành vi chặt trộm cây

• Vẽ tranh cổ động bảo vệ môi trường, trái đất xanh.

b. Những hành động và việc làm:

1. Dọn dẹp vệ sinh lớp học, khuôn viên nhà ở
2. Vứt rác đúng nơi quy định, không xả rác bừa bãi
3. Hạn chế sử dụng túi nilon
4. Tiết kiệm điện, nước trong sinh hoạt
5. Tích cực trồng cây xanh

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a. Muốn phát triển kinh tế thì phải chấp nhận môi trường ô nhiễm.

b. Sử dụng túi vải, giấy, một số loại lá,... để gói, đựng sản phẩm thay cho túi ni-lông là góp phần bảo vệ môi trường.

c. Để bảo vệ cây trồng thì phun thuốc trừ sâu hóa học diệt trừ hết các loại côn trùng.

d. Giáo dục, tuyên truyền, xây dựng ý thức trách nhiệm về bảo vệ môi trường chỉ là nhiệm vụ riêng của cán bộ quản lí môi trường.

Hướng dẫn giải:

Em đồng tình với ý kiến: b, c.

Em không đồng tình với ý kiến: a, d.

Vì môi trường và tài nguyên thiên nhiên có tầm trọng đặc biệt đối với đời sống của con người vì vậy mỗi con người đều có nhiệm vụ bảo vệ môi trường 

Câu hỏi 2: Hành vi nào dưới đây thực hiện đúng, hành vi nào vi phạm pháp luật về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên? Vì sao?

a. Săn, bắn, bẫy, bắt động vật quý hiếm để bán.

b. Khai thác rừng trồng theo quy định của Nhà nước.

c. Dùng mìn, điện để đánh bắt cá.

d. Tố cáo hành vi khai thác khoáng sản trái phép.

e. Phá rừng nguyên sinh để trồng cà phê.

g. Sử dụng tiết kiệm điện, nước.

Hướng dẫn giải:

Hành vi phạm pháp luật: b, d, g Vì mỗi người đều phải bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên 

Câu hỏi 3: Em hãy đọc tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi:

a. Trên đường đi học về , H và Đ phát hiện một chiếc ô tô đang đổ phế thải xuống bờ mương thoát nước của xóm mình. H rủ Đ đi báo công an xã nhưng Đ từ chối....

- Em hãy nhận xét về hành vi của các nhân vật trong tình huống trên.

- Nếu là H, em sẽ làm gì?

b. Hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới (ngày 5 - 6), Ủy ban nhân dân xã T đã phát động cuộc thi "Sáng kiến tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên". Mỗi xóm sẽ chọn một sáng kiến xuất sắc để tham dự.

Nếu là người dân xã T, em và gia đình sẽ đề xuất sáng kiến tiết kiệm tài nguyên nào? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

a. Hành động của H là đúng 

Nếu em là H thì em vẫn sẽ tiếp tục đi tới cơ quan chức năng để tố cáo hành vi của chiếc ô tô xả thải bừa bãi.

b. Nếu là người dân trong xã T, em và gia đình sẽ đề xuất sáng kiến là sử dụng máy tạo ra năng lượng sạch như từ gió, nắng,...

Câu hỏi 4: Em hãy đưa ra lời khuyên cho mỗi nhân vật trong các tình huống dưới đây

a. Được huyện giao cho quản lí, chăm sóc khu rừng phòng hộ đầu nguồn nhưng do điều kiện khó khăn, bắc B có ý định chặt một số cây gỗ quý bán lấy tiền để đóng học phí cho các con và sẽ trồng bổ sung cây con mới.

b. Thấy mọi người trong xóm vào núi đào vàng, Y hẹn V sáng hôm sau cùng tham gia.

Hướng dẫn giải:

a. Tự ý chặt cây gỗ quý của nhà nước không được cơ quan tổ chức cho phép thì hành vi chặt cây sẽ vi phạm pháp luật 

b. Em sẽ không tham gia vì đào vàng tự ý thì sẽ là vi phạm pháp luật của nhà nước chúng ta không nên tham gia.

Câu hỏi 5: Hãy kể những việc em làm để đóng góp phần bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

Hướng dẫn giải:

 Những việc em làm để đóng góp phần bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên:

1. Dọn dẹp vệ sinh lớp học, khuôn viên nhà ở
2. Vứt rác đúng nơi quy định, không xả rác bừa bãi
3. Hạn chế sử dụng túi nilon
4. Tiết kiệm điện, nước trong sinh hoạt,…

VẬN DỤNG

Câu hỏi 1: Em hãy cùng bạn tham gia cuộc thi hùng biện về chủ đề: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

Hướng dẫn giải:

Bảo vệ tài nguyên rừng là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta

Giới thiệu tầm qyan trọng của rừng

Nêu vai trò của rừng

Tác hại của việc khai phá rừng, chỉ nên khai phá khi nào

Rừng bị đe doạ sẽ ra sao

Câu hỏi 2: Em hãy cùng các bạn thực hiện một dự án bảo vệ môi trường hoặc tài nguyên thiên nhiên ở nơi em sinh sống.

Hướng dẫn giải:

Một số ý tưởng học sinh có thể thực hiện:

- Tái chế phế liệu thành các đồ dùng sinh hoạt

- Trồng và chăm sóc cây xanh trong khuôn viên trường học