Soạn siêu ngắn kinh tế pháp luật 11 KNTT bài 7 Đạo đức kinh doanh

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Ngày 19 - 5 - 2022, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố và phát động thực hiện 6 quy tắc đạo đức doanh nhân Việt Nam gồm: Tạo giá trị cho xã hội; Tuân thủ pháp luật; Minh bạch, công bằng, liêm chính; Sáng tạo, hợp tác cùng phát triển; Tôn trọng thiên nhiên, bảo vệ môi trường; Yêu nước, có trách nhiệm với xã hội và gia đình.

Theo em, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đưa ra các quy tắc đạo đức doanh nhân Việt Nam và phát động thực hiện nhằm mục đích gì?

Hướng dẫn trả lời:

Việc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đưa ra các quy tắc đạo đức doanh nhân Việt Nam và phát động thực hiện nhằm mục đích: 

• Điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn hành vi của các chủ thể trong kinh doanh theo hướng tích cực

• Nâng cao chất lượng và uy tín doanh nghiệp, làm hài lòng khách hàng, 

• Tạo nên sự vững mạnh của nền kinh tế.

KHÁM PHÁ

1. Quan niệm và biểu hiện của đạo đức kinh doanh

a. Quan niệm về đạo đức kinh doanh

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Mọi nhân viên trong ngân hàng A đều được phổ biến và yêu cầu chấp hành nghiêm  chuẩn mực đạo đức và quy tắc ứng xử trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng như: Tuân thủ mọi quy trình, quy định trong công tác chuyên môn, quy định của pháp luật, cẩn trọng và tận tâm với công việc; Liêm chính, giữ chữ tín với đối tác và khách hàng, có ý thức bảo mật thông tin. Chăm chỉ, chuyên cần, chủ động, sáng tạo, thích ứng trong công việc;... Ngân hàng cũng lấy đó làm cơ sở để kiểm điểm, đánh giá kết quả phấn đầu của mỗi nhân viên.

(1) Theo em những chuẩn mực đạo đức trong hoạt động kinh doanh của nhân viên ngân hàng thể hiện những phẩm chất đạo đức cơ bản như thế nào?

(2) Những quy định này có tác dụng thế nào đối với các chủ thể trong kinh doanh?

Hướng dẫn trả lời:

(1) Những phẩm chất đạo đức cơ bản:

- Tuân thủ mọi quy trình, quy định trong công tác chuyên môn, quy định của pháp luật, cẩn trọng và tận tâm với công việc;

- Liêm chính, giữ chữ tín với đối tác và khách hàng, có ý thức bảo mật thông tin;

- Chăm chỉ, chuyên cần, chủ động. sáng tạo, thích ứng trong công việc....

(2) Những quy định này có tác dụng điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn hành vi của các chủ thể trong kinh doanh.

b. Biểu hiện của đạo đức kinh doanh

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin sau để trả  lời câu hỏi: 

Là một công ty chuyên sản xuất kinh doanh sản phẩm sữa, công ty V luôn nỗ lực đầu tư nghiên cứu phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng nhằm mang đến giá trị dinh dưỡng tối ưu cho người tiêu dùng với nhiều biện pháp như: trang bị công nghệ tiên tiến, xây dựng hệ thống khép kín, tự động hoá hoàn toàn từ khâu chế biến đến đóng gói sản phẩm, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm,... Vì vậy, đã nhiều năm qua, công ty luôn nhận được giải thưởng Hàng Việt Nam chất lượng cao do người tiêu dùng tin tưởng bình chọn.

Hoạt động sản xuất xi măng luôn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm không khí, tác động tiêu cực đến sức khoẻ cơn người và môi tường tự nhiên. Vì vậy, công ty sản xuất xi măng X luôn xác định phát triển kinh doanh phải gắn lìên với bảo vệ mới trường, đảm bảo quyền lợi, sức khoẻ cho người lao động và cư dân địa phương. Công ty đã áp dụng nhiều sáng kiến, đầu tư hàng chục tỉ đồng để lắp đặt hệ thống lọc bụi, đảm bảo các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Những hành động thiết thực đó giúp công ty không những thành công trong sản xuất kính doanh, mà còn được chính quyền và nhân dân địa phương đánh gía là đơn vị đi đầu trong công tác bảo vệ môi trường, góp phần giúp công ty phát triển bền vững, an toàn và ổn định.

(1) Đạo đức kinh doanh được biểu hiện như thể nào qua hoạt động của công ty V và công ty X?

(2) Em hãy nêu những biểu hiện khác của đạo đức kinh doanh mà em biết.

Hướng dẫn trả lời:

(1) 

Công ty V thể hiện đạo đức kinh doanh bằng việc cải tiến quy trình và công nghệ sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm, hướng tới giá trị dinh dưỡng tối ưu cho người tiêu dùng.

Công ty X thể hiện đạo đức kinh doanh bằng việc phát triển kinh doanh kết hợp với bảo vệ môi trường, đảm bảo quyền lợi và sức khỏe của người lao động và cư dân địa phương. 

(2) Các biểu hiện khác của đạo đức kinh doanh bao gồm:

• Đảm bảo chữ tín và tính công bằng, liêm chính trong tất cả hoạt động kinh doanh.

• Tạo giá trị cho doanh nghiệp và xã hội.

• Tuân thủ hoàn toàn pháp luật và quy định của các cơ quan chức năng.

• Tôn trọng và bảo vệ môi trường và thiên nhiên.

• Thực hiện đúng quy định của đơn vị và bảo vệ thông tin và bí mật.

• Tôn trọng con người, bảo vệ quyền lợi của nhân viên, đối xử tôn trọng với khách hàng và đối thủ cạnh tranh.

• Liên kết lợi ích của doanh nghiệp với lợi ích của khách hàng và xã hội.

2. Vai trò của đạo đức kinh doanh

Câu hỏi: Em hãy đọc trường hợp, thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Chị Q là chủ một cửa hàng chuyên kinh doanh áo dài, phục vụ khách hàng trong và ngoài nước. Một lần, nhận được thông tin của người khách nước ngoài không hài lòng về chất lượng áo mới may ở cửa hàng, dù trời đã tối muộn, chị vẫn đến ngay khách sạn, gặp gỡ vị khách để giải quyết vướng mắc. Sau khi được hướng dẫn cách sử dụng sản phẩm, lại biết chị Q chính là chủ cửa hàng, người khách nước ngoài rất cảm kích. Bà đã viết bài giới thiệu, quảng bá cửa hàng của chị Q với những lời khen ngợi về chất lượng sản phẩm và sự tận tâm phục vụ khách hàng. Nhờ đó, cửa hàng cửa chị Q trở thành một thương hiệu uy tín, ngày càng có đông du khách nước ngoài liên tham quan và mua áo dài, doanh thu và lợi nhuận của cửa hàng ngày càng tăng. 

Trong đại dịch COVID-19, nhiều công ty trong các khu công nghiệp đã thực hiện chính sách trợ cấp cho công nhân nuôi con nhỏ dưới 6 tuổi và phụ nữ mang thai, cho vay tiêu dùng không tính lãi... giúp hàng triệu gia đình công nhân vượt qua khó khăn, gắn bó với doanh nghiệp, cùng doanh nghiệp bắt tay vào phục hồi sản xuất ngay sau khi dịch được kiểm soát. 

Các hành vi kinh doanh có đạo đức của các chủ thể kinh doanh trong những trường hợp, thông tin trên đã mang lại lợi ích gì cho doanh nghiệp, khách hàng, người lao động và xã hội?

Hướng dẫn trả lời:

Trong trường hợp 1, hành vi kinh doanh có đạo đức của chị Q đã mang lại các lợi ích sau:

• Tạo sự hài lòng cho khách hàng và củng cố uy tín của cửa hàng.

• Tăng doanh thu và lợi nhuận của cửa hàng.

• Bảo đảm ổn định công việc và cải thiện chế độ đãi ngộ cho người lao động.

• Đóng góp cho xã hội bằng cải thiện cả vật chất và tinh thần, cùng với việc quảng bá hình ảnh tích cực về đất nước và con người Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

Trong thông tin 2, hành vi kinh doanh có đạo đức của nhiều công ty trong đại dịch Covid-19 đã mang lại những lợi ích sau:

• Giúp người lao động vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống và tạo động lực cho họ.

• Duy trì lực lượng lao động cho hoạt động sau dịch, đồng thời tăng uy tín của doanh nghiệp.

• Góp phần tích cực trong việc duy trì trật tự an toàn xã hội và lan tỏa niềm tin vào tình người và các giá trị xã hội.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào sau đây? Vì sao?

a. Đạo đức kinh doanh chỉ đề cập đến đối tượng là các chủ cơ sở kinh doanh.

b. Đạo đức kinh doanh tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh.

c. Đạo đức kinh doanh tạo ra sự cam kết và tận tâm với doanh nghiệp.

d. Đảm bảo đạo đức kinh doanh và thực hiện mục tiêu lợi nhuận luôn mâu thuẫn với nhau.

Hướng dẫn trả lời:

Ý kiến a: Không đồng tình, vì đạo đức kinh doanh có vai trò điều chỉnh hành vi đạo đức của tất cả thành viên trong tổ chức kinh doanh, bao gồm ban giám đốc, hội đồng quản trị, cán bộ, công nhân viên, và người lao động làm thuê.

Ý kiến b: Đồng tình, vì thực hiện tốt đạo đức kinh doanh sẽ điều chỉnh hành vi của chủ thể kinh doanh theo hướng tích cực và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh.

Ý kiến c: Đồng tình, vì cam kết và tận tâm của người lao động đối với doanh nghiệp thường xuất phát từ việc họ tin rằng tương lai của họ liên quan mật thiết đến tương lai của doanh nghiệp. Doanh nghiệp thực hiện tốt đạo đức kinh doanh đối với người lao động có thể tạo ra tâm lý cam kết và gắn bó lâu dài.

Ý kiến d: Không đồng tình, vì thực hiện tốt đạo đức kinh doanh không chỉ mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp mà còn có thể tạo ra nhiều giá trị khác. Ví dụ, đạo đức kinh doanh có thể thu hút khách hàng, nâng cao doanh thu và lợi nhuận, đồng thời cũng có thể tạo sự trung thành và tận tâm của người lao động, nâng cao hiệu suất làm việc.

Câu 2: Em hãy cho biết hành vi của các chủ thể kinh doanh trong những trường hợp sau là phù hợp hay vi phạm chuẩn mực đạo đức kinh doanh? Vì sao?

a. Công ty G đã sử dụng hãng nước ngoài kém chất lượng, dán tem hàng Việt Nam chất lượng cao để bán.

b. Cô X đã cung cấp thông tin bí mật về một công nghệ mới của công ty mình đang làm việc cho một đối tác để được nhận một khoản tiền.

c. Thấy các nguyên liệu để làm bánh kẹo đã quá hạn ghi trên bao bì, anh C đề nghị với Giám đốc xí nghiệp không sử dụng các nguyên liệu đó để sản xuất mặc dù hương vị vẫn thơm ngon, màu sắc vẫn hấp dẫn.

Hướng dẫn trả lời:

Trường hợp a: Công ty G vi phạm chuẩn mực đạo đức kinh doanh khi thực hiện hành vi gian dối về chất lượng sản phẩm, không trung thực trong kinh doanh.

Trường hợp b: Cô X đã vi phạm chuẩn mực đạo đức kinh doanh bằng việc vi phạm quy định đảm bảo bí mật.

Trường hợp c: Hành động của anh C phù hợp với chuẩn mực đạo đức kinh doanh, vì anh ấy đảm bảo lợi ích về sức khỏe cho khách hàng và duy trì uy tín về chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp.

Câu 3: Em hãy cho biết vai trò của đạo đức kinh doanh trong các trường hợp dưới đây:

a. Phát hiện ra có lỗi trong chi tiết ở động cơ, doanh nghiệp ô tô thông báo thu hồi lại sản phẩm và bồi thường thoả đáng cho khách hàng.

b. Siêu thị H luôn thực hiện nghiêm ngặt kiểm soát chất lượng, truy soát nguồn gốc xuất xứ các hàng hoá nhập vào siêu thị. 

c. Doanh nghiệp T hướng đến mô hình “sản xuất xanh".

Hướng dẫn trả lời:

- Trường hợp a. 

• Làm hài lòng khách hàng.

• Nâng cao chất lượng và uy tín doanh nghiệp.

- Trường hợp b. 

• Làm hài lòng khách hàng.

• Nâng cao chất lượng và uy tín của siêu thị.

- Trường hợp c. 

• Làm hài lòng khách hàng.

• Nâng cao chất lượng và uy tín của siêu thị.

• Gắn kết các lợi ích của doanh nghiệp với lợi ích của khách hàng và xã hội.

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy viết bài giới thiệu về một tấm gương đạo đức kinh doanh và nêu bài học rút ra tử tấm gương đó. 

Hướng dẫn trả lời:

Ông Bạch Thái Bưởi, người khởi đầu cho sự nổi dậy của doanh nhân Việt Nam, sinh năm 1874 tại làng An Phú, huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Đông (nay thuộc ngoại thành Hà Nội). Ông là một trong những người đầu tiên có tầm nhìn và khát vọng sáng tạo để cải thiện xã hội, với mục tiêu biến Hà Nội thành một thành phố lung linh như Paris.

Ông đã bắt đầu sự nghiệp của mình từ việc làm công chức trong một hãng thầu công chánh của Pháp. Tuy nhiên, cơ hội lớn đến với ông vào năm 1895 khi ông được chọn để tham gia Hội chợ Bordeaux tại Pháp. Thay vì du lịch, ông tận dụng thời gian này để học hỏi về kinh doanh, quản lý sản xuất và cách tổ chức thương nghiệp.

Trên chuyến tàu trở về Việt Nam, ông đã đưa ra quyết định táo bạo: từ bỏ công việc công chức để bắt đầu sự nghiệp kinh doanh. Ông coi đạo đức kinh doanh là yếu tố quan trọng, và tâm huyết của ông là phải cung cấp những sản phẩm mà người ta đang cần, kịp thời. Ông thành công trong việc khai thác gỗ làm tà-vẹt bán cho Sở Hoả xa Đông Dương và luôn kiểm tra sản phẩm một cách nghiêm ngặt.

Bạch Thái Bưởi không chỉ là một doanh nhân thành công mà còn là một người có tầm nhìn xã hội. Ông quan tâm đến đời sống của thợ thuyền và hỗ trợ các học sinh nghèo du học. Ông cũng biết cách đối đãi và tin tưởng các đồng nghiệp của mình. Ông đã sử dụng tinh thần yêu nước và tình tự tôn dân tộc để giành chiến thắng trước các đối thủ cạnh tranh.

Bài học từ ông Bạch Thái Bưởi cho chúng ta là giữ chữ tín trong kinh doanh, tôn trọng và bảo vệ quyền lợi của nhân viên, và luôn tôn trọng khách hàng.

Câu 2: Em hãy viết bài bình luận ý nghĩa của câu "Một lần bất tín, vạn lần bất tin" trong kinh doanh và chia sẻ với người thân trong gia đình và các bạn. 

Hướng dẫn trả lời:

Câu "Một lần bất tín, vạn lần bất tin" chắc chắn có ý nghĩa quan trọng trong kinh doanh và cuộc sống nói chung. Câu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì chữ tín và đạo đức trong mọi giao dịch và mối quan hệ.

Trong kinh doanh, chữ tín là vốn quý báu không thể mất đi. Khi một doanh nhân hoặc tổ chức đặt ra cam kết và hứa hẹn với khách hàng hoặc đối tác, họ cần phải tuân thủ cam kết này. Nếu họ không thể làm điều đó và vi phạm chữ tín chỉ một lần, hậu quả có thể rất lớn. Khách hàng hoặc đối tác sẽ mất niềm tin vào họ và có thể không bao giờ hợp tác hoặc mua sản phẩm của họ nữa. Điều này có thể dẫn đến mất khách hàng, tiêu cực hóa danh tiếng, và thậm chí phá hủy toàn bộ doanh nghiệp.

Ngoài ra, câu này cũng áp dụng trong cuộc sống hàng ngày. Chúng ta cần luôn tuân thủ các cam kết và hứa hẹn của mình, dù đó là trong mối quan hệ cá nhân, trong công việc, hay trong cuộc sống xã hội. Việc giữ lấy chữ tín giúp chúng ta xây dựng và duy trì mối quan hệ vững chắc, được tôn trọng và tin tưởng bởi người khác.

Nên nhớ, mất chữ tín không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn ảnh hưởng đến cộng đồng xung quanh. Vì vậy, chúng ta cần luôn nhớ câu "Một lần bất tín, vạn lần bất tin" và thực hiện nó trong tất cả các khía cạnh của cuộc sống và kinh doanh. Chia sẻ ý nghĩa này với người thân trong gia đình và bạn bè sẽ giúp họ hiểu được tầm quan trọng của chữ tín và đạo đức, và cùng nhau xây dựng một xã hội đáng tin cậy và phồn thịnh.