Soạn siêu ngắn lịch sử 8 KNTT bài 17 Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược từ năm 1858 đến năm 1884

Thực dân Pháp

Quân dân ta

Ngày 1-9-1858, liên quân Pháp-Tây Ban Nha nổ súng tiến công Đà Nẵng.

=> Âm mưu biến nơi đây thành bàn đạp để tiến công ra Huế.

Kháng cự quyết liệt

=> Bước đầu làm thất bại âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của Pháp.

Tháng 2/1859, chiếm thành Gia Định, rồi đánh rộng ra

- Quân triều đình chống cự yếu ớt rồi tan rã. 

- Nhân dân địa phương tự động nổi lên đánh giặc.

Năm 1860, 1000 quân làm nhiệm vụ canh giữ phòng tuyến ở Gia Định.

- Xây dựng Đại đồn Chí Hòa và tổ chức phòng thủ.

Năm 1861, tập trung mở cuộc tấn công Đại đồn Chí Hòa và mở rộng đánh chiếm Gia Định.

- Quân triều đình kháng cự quyết liệt nhưng không cản được giặc. Đại đồn Chí Hòa thất thủ.

- Phong trào kháng chiến của nhân dân vẫn tiếp diễn sôi nổi. 

Ngày 24/2/1862, lần lượt chiếm các tỉnh Gia Định, Định Tường, Biên Hòa, Vĩnh Long.

Triều đình Nguyễn kí với Pháp Hiệp ước Nhâm Tuất.

Hành động xâm lược của Pháp 

Hành động chống Pháp của quân và dân ta.

Tháng 11/1873, Pháp cử Gác-ni-ê đưa quân ra Bắc => Dùng vũ lực chiếm thành Hà Nội

Tổng đốc Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân sĩ chiến đấu dũng cảm => Nguyễn Tri Phương hi sinh

Gác-ni-ê cho quân mở rộng đánh chiếm vùng đồng bằng sông Hồng

Quân dân ta nổi dậy kháng chiến 

21/12, quân Pháp tiến lên Sơn Tây qua Cầu Giấy

Gác-ni-ê bị giết chết => quân Pháp hoang mang

Thực dân Pháp

Quân dân ta

3/4/1882: quân Pháp chiếm thành Hà Nội.

• Quân ta anh dũng chống trả nhưng thất bại.

• Triều đình lo sợ, cử người đi cầu cứu nhà Thanh

19/5/1883: một cánh quân Pháp do H. Ri-vi-e chỉ huy đánh ra Cầu Giấy.

Chiến thắng Cầu Giấy lần thứ hai gây được tiếng vang lớn, cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân dân ta.

Chiều 18/8/1883: mở cuộc tấn công Thuận An.

• Triều đình đã kí với đại diện của Pháp Hiệp ước Hác-măng do Pháp thảo sẵn.

• Cuộc chiến đấu chống Pháp vẫn tiếp diễn ở các tỉnh Bắc Kì.

Ngày 6/6/1884: Pháp kí với triều Nguyễn Hiệp ước Pa-tơ-nốt => chính thức áp đặt quyền bảo hộ của Pháp ở Việt Nam.

• Hoàn toàn đầu hàng thực dân Pháp.

• Nhân dân tiếp tục nổi dậy kháng Pháp ở khắp nơi.

Nguyễn Trường Tộ

đề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển công thương, tài chính, chỉnh đốn võ bị, ngoại giao, cải tổ giáo dục

Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế, Đinh Văn Điển

đề nghị mở cửa biển Trà Lý (Nam Định), đẩy mạng khai hoang, khai mỏ, mở mang thương nghiệp, củng cố quốc phòng

Viện Thương Bạc

đề nghị mở 3 cửa biển ở miền Bắc và miền Trung, phát triển ngoại thương

Nguyễn Lộ Trạch

đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước

Giai đoạn

Quá trình thực dân Pháp xâm lược

Thái độ và đối sách của triều đình Huế

Thái độ và hành động của nhân dân

Kết quả, ý nghĩa

1858 – 1873

1873 – 1884

Giai đoạn

Quá trình thực dân Pháp xâm lược

Thái độ và đối sách của triều đình Huế

Thái độ và hành động của nhân dân

Kết quả, ý nghĩa

1858 – 1873

Ngày 1-9-1858, liên quân Pháp-Tây Ban Nha nổ súng tiến công Đà Nẵng, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược nước ta.

Quân Đà Nẵng dưới sự chỉ huy của Nguyễn Tri Phương kháng cự quyết liệt.

Nhân dân tích cực tham gia chiến đấu cùng quân triều đình.

Bước đầu làm thất bại âm mưu “đánh nhanh thắng nhanh” của Pháp.

Tháng 2/1859, quân Pháp kéo vào Nam, chiếm thành Gia Định, rồi đánh rộng ra

Quân triều đình chống cự yếu ớt rồi tan rã. 

Nhân dân địa phương đã tự động nổi lên đánh giặc.

Năm 1860, Thực dân Pháp chỉ để lại khoảng 1000 quân làm nhiệm vụ canh giữ phòng tuyến dài khoảng 10km ở Gia Định.

Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân dân, xây dựng Đại đồn Chí Hòa và tổ chức phòng thủ.

Năm 1861, Đại quân Pháp tập trung mở cuộc tấn công Đại đồn Chí Hòa và mở rộng đánh chiếm Gia Định.

Quân triều đình kháng cự quyết liệt nhưng không cản được giặc. Đại đồn Chí Hòa thất thủ.

Phong trào kháng chiến của nhân dân vẫn tiếp diễn sôi nổi. Nghĩa quân của Nguyễn Trung Trực đã đốt cháy tàu Ét-pê-răng của Pháp (12/1861)

Ngày 24/2/1862, đại quân Pháp lần lượt chiếm các tỉnh Gia Định, Định Tường, Biên Hòa, Vĩnh Long.

Triều đình Nguyễn kí với Pháp Hiệp ước Nhâm Tuất.

- Triều đình chính thức đầu hàng Pháp.

- Triều đình Nguyễn từ bỏ trách nhiệm tổ chức và lãnh đạo kháng chiến chống Pháp đồng thời cũng thể hiện ý thức vì lợi ích riêng của triều đình phong kiến nên đã phản bội một phần lợi ích dân tộc.

- Làm mất 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ.

1873 – 1884

- Tháng 11/1873, Gác-ni-ê đem quân tới Hà Nội

- Ngày 19/11/1873, Gác-ni-ê gửi tối hậu thư cho Nguyễn Tri Phương (Tổng đốc thành Hà Nội) yêu cầu giải tán quân đội, nộp vũ khí và cho Pháp đóng quân trong nội thành.

- Ngày 20/11/1873, Pháp chiếm thành; sau đó mở rộng đánh chiếm Hưng Yên, Phủ Lí, Hải Dương, Ninh Bình, Nam Định.

- Pháp hoang mang tìm cách thương lượng với triều Huế kí Hiệp ước 1874 (Hiệp ước Giáp Tuất).

 Quân triều đình nhanh chóng tan rã nhưng nhân dân tiếp tục chiến đấu quyết liệt, buộc Pháp phải rút về các tỉnh lị cố thủ.

- 100 binh lính đã chiến đấu và anh dũng hi sinh tại ô Quan Chưởng.

- Tổng đốc Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân sĩ chiến đấu.

- Trận đánh gây tiếng vang lớn là trận Cầu Giấy (21/12/1873), Gác-ni-ê tử trận.

- Hiệp ước Giáp Tuất cho thấy sự yếu đuối, bất lực của Triều đình Huế. 

- Hiệp ước Giáp Tuất đã biến nước ra thành một nửa thuộc địa của Pháp.

- Tạo ra cơ hội để Pháp đè đầu cưỡi cổ nhân dân ta, xâm lược và bành tránh thể hiện sự ngang ngược và hống hách của mình. Mở đường cho sự xâm lược của Pháp đối với nước ra trong những năm sau này. 

3/4/1882: quân Pháp chiếm thành Hà Nội, tỏa đi đánh chiếm Hồng Gai, Quảng Yên, Nam Định và nhiều tỉnh thành khác.

- Triều đình lo sợ, cử người đi cầu cứu nhà Thanh

- Quân triều đình hầu như tan rã; 

- Quân ta anh dũng chống trả nhưng thất bại.

- Những người dân yêu nước vẫn kiên cường chiến đấu.

19/5/1883: một cánh quân Pháp do H. Ri-vi-e chỉ huy đánh ra Cầu Giấy.

Quân ta tổ chức phục kích, tiêu diệt H. Ri-vi-e và nhiều lính Pháp.

Chiến thắng Cầu Giấy lắn thứ hai gây được tiếng vang lớn, cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân dân ta.

Chiều 18/8/1883: Pháp tấn công Thuận An.

Kí với đại diện của Pháp Hiệp ước Hác-măng do Pháp thảo sẵn.

Cuộc chiến đấu chống Pháp của nhân dân ta vẫn tiếp diễn ở các tỉnh Bắc Kì.

Đây hiệp ước đầu hàng, bán nước nhục nhã của triều đình Huế, nước ta mất độc lập, tự chủ.

Ngày 6/6/1884: Pháp kí với triều Nguyễn Hiệp ước Pa-tơ-nốt, chính thức áp đặt quyền bảo hộ của Pháp ở Việt Nam.

Triều đình Huế hoàn toàn đầu hàng thực dân Pháp.

Nhân dân vẫn tiếp tục nổi dậy kháng Pháp ở khắp nơi.

Chấm dứt sự tồn tại của triều đại phong kiến nhà Nguyễn với tư cách là một quốc gia độc lập, thay vào đó chế đọ thuộc địa nửa phong kiến, kéo dài đến cách mạng tháng Tám năm 1945.