Ôn tập kiến thức lịch sử 8 KNTT bài 17: Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược từ năm 1858 đến 1884

Hành động của 

thực dân Pháp

Thái độ của triều đình nhà Nguyễn

Thái độ và hành động

 của nhân dân ta

Lợi dụng sự bạc nhược của triều đình nhà Nguyễn, năm 1867, thực dân Pháp đánh chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kì.

Sau khi kí Hiệp ước Nhâm Tuất, Triều đình Huế:

- Tập trung đàn áp các cuộc khởi nghĩa của nông dân ở Bắc Kì và Trung Kì. 

- Ngăn cản phong trào kháng chiến của nhân dân ở Nam Kì. 

Nhân dân tiếp tục kháng chiến mạnh mẽ:

- Cuộc kháng chiến của Nguyễn Trung Trực:

+ Nghĩa quân từ căn cứ Hòn Chông vượt biển tập kích đồn Kiên Giang. 

+ Khi bị bắt, đưa ra chém, Nguyễn Trung Trực tuyên bố: “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây”.

-  Cuộc kháng chiến của Trương Định:

+ Nghĩa quân lập căn cứ ở Gò Công, Tân Phước.

+ Bị bất ngờ tấn công, Trương Định rút gươm tự sát, bảo toàn khí tiết. 

+ Trương Quyền (con trai Trương Định) chiến đấu thêm một thời gian nữa.

- Nhà nho Nguyễn Đình Chiểu, Phan Văn Trị,…, dùng thơ văn:

+ Lên án tội ác của giặc, chế giễu bọn tay sai bán nước.

+ Ca ngợi gương chiến đấu hi sinh của nghĩa quân. 

- Cuộc kháng chiến của Nguyễn Hữu Huân: 

+ Ông bị bắt đi đày, được thả về và tiếp tục chống Pháp.

+ Bị giặc bắt lần thứ hai, đưa ra hành hình, ông làm thơ, khẳng định tinh thần yêu nước. 

Hành động xâm lược 

của thực dân Pháp

Hành động chống Pháp

 của quân và dân ta

- Tháng 11/1873:

+ Thực dân Pháp cử Ph. Gác-ni-ê đưa quân ra Bắc, dùng vũ lực chiếm thành Hà Nội. 

+ Tống đốc Nguyễn Tri Phương chỉ huy binh sĩ anh dũng chống cự. Ông bị thương, bị giặc bắt nhưng đã tuyệt thực để bảo toàn khí tiết.

- Ph. Gác-ni-ê cho quân mở rộng đánh chiếm nhiều tỉnh thành vùng Đồng bằng sông Hồng. 

- Ngày 21/12: 

+ Quân Pháp tiến lên Sơn Tây, qua khu vực Cấu Giấy. 

+ Quân triều đình phối hợp với quân Cờ đen của Lưu Vĩnh Phúc phục kích địch ở đây, giết chết tên chỉ huy Ph. Gác-ni-ê.
→ Nhân dân phấn khởi, tinh thần chống Pháp càng lên cao. Quân Pháp vô cùng hoang mang, dao động. 

- Ngày 15/31874: Triều đình Huế kí với Pháp bản Hiệp ước Giáp Tuất, thừa nhận chủ quyền của Pháp ở cả sáu tỉnh Nam Kì và nhiều điều khoản bất lợi khác.

Quân dân ta ở khắp nơi đã nổi lên kháng chiến:

- Cuộc chiến đấu của binh sĩ triều đình ở cửa ô Thanh Hà (Hà Nội), 

- Cuộc chiến đấu của các đội nghĩa binh dưới sự lãnh đạo của cha con Nguyễn Mậu Kiến (Thái Bình), Phạm Văn Nghị (Nam Định)...

Thời gian

Hành động của 

thực dân Pháp

Thái độ, hành động 

của nhà Nguyễn

Thái độ, hành động của nhân dân ta

1882

25/4: quân Pháp đánh chiếm thành Hà Nội.

Lo sợ, cử người đi cầu cứu nhà Thanh. 

- Anh dũng chống trả nhưng thất bại.

- Tổng đốc Hoàng Diệu tuẫn tiết trong vườn Võ Miếu. 

1883

- Quân Pháp tỏa đi đánh chiếm Hồng Gai, Quảng Yên, Nam Định, nhiều tỉnh thành khác. 

- 19/5: Ri-vi-e chỉ huy cánh quân đánh ra Cầu Giấy. 

- 18/8: quân Pháp mở cuộc tấn Thuận An (cửa biển sát kinh thành Huế). 

- Nuôi ảo tưởng quân Pháp trả lại thành Hà Nội.

- Hoảng hốt cử người tới điều đình, kí với đại diện Pháp Hiệp ước Hác-măng do Pháp thảo sẵn. 

- Các đội nghĩa binh ở nhiều địa phương kiên cường chiến đấu. 

- Quân ta tổ chức phục kích, tiêu diệt Ri-vi-e, nhiều lính Pháp. 

- Chiến thắng Cầu Giất lần thứ hai cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân dân ta. 

- Cuộc chiến đấu chống Pháp tiếp diễn ở các tỉnh Bắc Kì. 

Thời gian

Người đề xuất

Nội dung đề nghị

1863 - 1871

Nguyễn Trường Tộ

Chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển công thương, tài chính, chỉnh đốn võ bị, ngoại giao, cải tổ giáo dục. 

1868

Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế, Đinh Văn Điền

Mở cửa biển Trà Lý (Nam Định), đẩy mạnh khai hoang, khai mỏ, mở mang thương nghiệp, củng cố quốc phòng. 

1872

Viện Thượng bạc

Mở 3 cửa biển miền Bắc và miền Trung, phát triển ngoại thương. 

1877 - 1882

Nguyễn Lộ Trạch

Gửi các bản “Thời vụ sách” (thượng và hạ) lên vua Tự Đức, đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước.