Soạn siêu ngắn Lịch sử và địa lí 4 kết nối bài 22: Một số nét văn hóa truyền thống yêu nước, cách mạng của đồng bào Tây Nguyên

BÀI 22. MỘT SỐ NÉT VĂN HOÁ VÀ TRUYỀN THỐNG YÊU NƯỚC, CÁCH MẠNG CỦA ĐỒNG BÀO TÂY NGUYÊN 

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Sinh sống trên mảnh đất cao nguyên hùng vĩ, người dân Tây Nguyên đã tạo dựng được một nền văn hóa với những nét đặc sắc riêng. Hãy giới thiệu về một nét văn hóa hoặc một nhân vật lịch sử vùng Tây Nguyên mà em biết.

Đáp án:

- Nhân vật Lịch sử:

Đinh Núp (1914 -1999), sinh tại làng Stơr, xã Tơ Tung, huyện KBang, tỉnh Gia Lai, người dân tộc Bahnar, là một nhân vật lịch sử Việt Nam.

Từ khi đặt chân lên mảnh đất Tây Nguyên, thực dân Pháp vẫn sử dụng chính sách cai trị hà khắc, tàn độc áp đặt lên vùng đồng bào các dân tộc, từ lâu vốn đã rất nghèo khó. Với tinh thần căm thù giặc sâu sắc, năm 1935 Đinh Núp tham gia cách mạng, cũng trong năm đó, trong một lần quân Pháp về làng bắt phu, dân làng lánh hết vào rừng, một mình ông ở lại dùng nỏ bắn Pháp chảy máu để chứng minh với dân làng rằng Pháp cũng là người, có thể chống lại được. Ông đã từng trốn vào rừng dùng vũ khí tự tạo (nỏ) bắn chết một tên lính Pháp. Tại làng Stơr với cương vị là Thôn đội trưởng, ông đã phát động và lãnh đạo bà con dân làng đứng lên đánh Pháp, mô hình “làng kháng chiến” trên chiến trường Gia Lai ra đời từ đấy. Trong giai đoạn 1945 – 1954, dưới sự lãnh đạo của Đảng và tinh thần chiến đấu ngoan cường của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên hệ thống mô hình làng kháng chiến ngày càng lớn mạnh.

KHÁM PHÁ

1. MỘT SỐ NÉT VĂN HÓA CỦA ĐỒNG BÀO TÂY NGUYÊN

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình từ 1 đến 6, em hãy mô tả những nét chính về văn hóa đồng bào Tây Nguyên.

Đáp án:

Nét chính về văn hóa đồng bào Tây Nguyên

+ Đồng bào Tây Nguyên thường ở trong những ngôi nhà sàn làm bằng các vật liệu truyền thống như: gỗ, tre, nứa, lá...

+ Trang phục truyền thống của đồng bào Tây Nguyên được may bằng vải thổ cẩm, trang trí các loại hoa văn màu sắc sặc sỡ.

+ Ở Tây Nguyên, có nhiều lễ hội đặc sắc, tiêu biểu như: lễ hội Cồng chiêng, lễ hội Đua voi, lễ Tạ ơn cha mẹ,…

2. TRUYỀN THỐNG YÊU NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG CỦA ĐỒNG BÀO VÙNG TÂY NGUYÊN

Đọc thông tin và quan sát các hình 7,8, em hãy cho biết:

Câu 1: Phong trào yêu nước và cách mạng của đồng bào vùng Tây Nguyên có điểm gì nổi bật?

Đáp án:

+ Tây Nguyên là vùng đất giàu truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm.

+ Khi thực dân Pháp xâm lược, đồng bào nơi đây đã anh dũng đứng lên chiến đấu, tiêu biểu là các cuộc đấu tranh dưới sự lãnh đạo của N'Trang Long, Đinh Núp.

Câu 2: Kể lại một câu chuyện lịch sử về truyền thống yêu nước và cách mạng của đồng bào Tây Nguyên.

Đáp án:

Bước vào những năm cuối thập kỷ 1910, khi tiếng súng của phong trào Cần Vương đã không còn, hầu hết các cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam đã lần lượt thất bại. Lúc này, ở vùng Cao nguyên M’nông, dưới sự lãnh đạo của N’Trang Lơng, cuộc khởi nghĩa của đồng bào M’nông, S’tiêng bước vào giai đoạn khởi phát.

N’Trang Lơng cùng các thủ lĩnh tiến hành xây dựng căn cứ địa kháng chiến tại thung lũng rừng già Bu Siết giáp ranh với Bu N’Drung ở thượng nguồn suối Buk Xô thuộc núi Nâm Nung. Đây là cơ quan đầu não của nghĩa quân, với lực lượng từ 150 – 170 tay súng thoát ly buôn làng. Phần lớn nghĩa quân là người M’nông Biêt và M’nông Nông do N’Trang Lơng trực tiếp chỉ huy. Họ xây dựng lán trại, kho lương, nhà chứa vũ khí, đào hầm, cắm chông gài bẫy xung quanh căn cứ. Bên cạnh căn cứ là những nương rẫy trồng lúa, bắp, khoai của nghĩa quân.

Cuộc khởi nghĩa do N’Trang Lơng lãnh đạo kéo dài từ 1912 đến 1936, đã đánh bại nhiều cuộc tấn công, quét sạch các đồn bốt, phản công bất ngờ hệ thống đồn địch, giải phóng một vùng rộng lớn cao nguyên M Nông. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Lập bảng hoặc vẽ sơ đồ tư duy về một số nét văn hóa tiêu biểu của đồng bào Tây Nguyên.

Đáp án:

Câu 2: Tinh thần yêu nước của đồng bào Tây Nguyên được thể hiện qua những hành động nào của các nhân vật lịch sử N'Trang Lơng, Đinh Núp.

Đáp án:

• Tinh thần yêu nước được thể hiện qua ý chí đấu tranh kiên cường bất khuất, kiên cường, không sợ kẻ địch mạnh, anh dũng đứng lên đấu tranh với kẻ thù, không ngại hi sinh thân mình vì tổ quốc.

• Những hành động của N'Trang Lơng, Đinh Núp thể hiện tinh thần yêu nước của đồng bào Tây Nguyên:

+ N'Trang Lơng lãnh đạo đồng bào các dân tộc M'nông, Ê Đê, Xtiêng, Mạ,.... nổi dậy khởi nghĩa, chống lại ách xâm lược của thực dân Pháp.

+ Đinh Núp dùng nỏ phục kích, bắn chảy máu lính Pháp; lãnh đạo nhân dân các buôn làng Ba Na và Ê Đê đứng lên chống lại sự càn quét của thực dân Pháp.

VẬN DỤNG

Câu 1: Chỉ ra một số điểm giống và khác nhau về nhà ở, trang phục của các dân tộc vùng Tây Nguyên với dân tộc khác mà em biết.

Đáp án:

Câu 2: Tìm hiểu và kể lại một câu chuyện lịch sử khác về truyền thống yêu nước và cách mạng của đồng bào Tây Nguyên.

Đáp án:

Một trong những truyền thuyết cổ xưa về truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm của người Mnông, ghi được ở xã Nam Nung, đó là câu chuyện về sự tích thác Leng Gung (tức thác Gia Long ngày nay). Dòng nước chảy qua những bậc thang đá đổ xuống một tấm đá kêu, tiếng vang vọng sang tận nước Prum (Trung Quốc )và nước Krum (Căm Pu Chia). Vua Prum không ngủ được, tức giận ba lần xua lính, mỗi lần một đông hơn, sang đánh.Người Mnông đã kêu gọi toàn thể cộng đồng đoàn kết bên nhau chống lại quân Prum.Giặc ngoại xâm giết hại rất nhiều người, nhưng vẫn không chiếm và khiêng đi được nên đành phải đập vỡ tấm đá kêu.