Tải giáo án điện tử dạy thêm Ngữ văn 11 KNTT Bài 3: Đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết (tiếp)

CHÀO CẢ LỚP!  

CHÀO MỪNG CÁC EM TỚI BUỔI HỌC NÀY! 

KHỞI ĐỘNG 

HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI 

Em hãy trả lời câu hỏi sau: 

Theo em trong khi viết có nên sử dụng những từ ngữ mang đậm tính khẩu ngữ vào không? 

Bài 3: Cấu trúc của văn bản nghị luận 

Ôn tập Thực hành tiếng Việt 

ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA NGÔN NGỮ NÓI VÀ NGÔN NGỮ VIẾT (TIẾP THEO) 

NỘI DUNG BÀI HỌC 

Lưu ý khi sử dụng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết 

Luyện tập 

Em hãy trả lời câu hỏi sau: 

Trong sử dụng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết cần lưu ý điều gì? 

Lưu ý khi sử dụng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết 

Tùy hoàn cảnh giao tiếp và mục đích giao tiếp chúng ta có thể sử dụng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết. 

Sử dụng ngôn ngữ dạng nào thì cần đảm bảo sự nhất quán trong cách dùng từ ngữ, đặt câu phù hợp với dạng đó. 

Tình trạng lạc phong cách là điều cần tránh. 

LUYỆN TẬP 

Nhiệm vụ: 

Luyện tập tập theo kiến thức 

Bài tập 1 

Sự cộng hưởng giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết trong văn bản nghệ thuật tạo ra hiện tượng gì? Cho ví dụ. 

Đáp án 

Sự cộng hưởng giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết trong văn bản nghệ thuật 

Tạo ra hiện tượng đặc biệt về lời văn 

Lời nửa trực tiếp (lời của người kể chuyện nhưng tái hiện ý thức, giọng điệu của nhân vật). 

Lời độc thoại nội tâm (tái hiện tiếng nói bên trong các nhân vật). 

Lời nhại (lời trần thuật mô phỏng quan điểm, ý thức của nhân vật với chủ ý mỉa mai hay bông đùa). 

Ví dụ 

“Bà lão phấp phỏng bước theo con vào trong nhà. Đến giữa sân bà lão đứng sững lại, bà lão càng ngạc nhiên hơn. Quái, sao lại có người đàn bà nào ở trong ấy nhỉ? Người đàn bà nào lại đứng ngay đầu giường thằng con mình thế kia? Sao lại chào mình bằng u? Không phải con cái Đục mà? Ai thế nhỉ?” 

Nhiều câu văn mang hình thức lời nửa trực tiếp. 

Nương theo ý thức của nhân vật, tái hiện những “tiếng nói” đang vang lên trong nhân vật. 

Mang dấu ấn của khẩu ngữ được bảo lưu trong lời kể. 

Khả năng miêu tả ngôn ngữ gắn với những đặc điểm cá thể của nhân vật. 

Bài tập 2 

Phân tích đặc điểm của ngôn ngữ viết thể hiện trong đoạn trích sau: 

Ở đây phải chú ý ba khâu: 

Một là phải giữ gìn và phát triển vốn chữ của tiếng ta (tôi không muốn dùng chữ “từ vựng”). 

Hai là nói và viết đúng phép tắc của tiếng ta (tôi muốn thay chữ “ngữ pháp”).  

Ba là giữ gìn bản sắc, tinh hoa, phong cách của tiếng ta trong mọi thể văn (văn nghệ, chính trị, khoa học, kĩ thuật...). 

Đáp án 

Phân tích đặc điểm của ngôn ngữ viết 

Thuật ngữ của các ngành khoa học: vốn chữ, từ vựng, ngữ pháp, bản sắc, phong cách, thể văn… 

Tách dòng sau mỗi câu để trình bày rõ từng luận điểm. 

Dùng các từ ngữ chỉ thứ tự trình bày (Một là, Hai là, Ba là,...) để đánh dấu các luận điểm. 

Dùng dấu câu: dấu chấm, dấu phẩy, dấu ngoặc đơn… 

Bài tập 3 

Đoạn hội thoại sau đây thiên về ngôn ngữ viết. Hãy viết lại đoạn hội thoại này theo ý tưởng của em để nó trở nên tự nhiên và thiên về ngôn ngữ nói hơn. 

Ra khỏi phòng, ông chủ tịch gặp ông bí thư, cười nói:  

- Việc kí kết các thoả thuận đó đã mở ra cho huyện ta một hướng đi mới mẻ và hiện đại trong sản xuất công nghiệp và thu hút nhân tài, vật lực. Đó là ý kiến của tôi. Đối với ông, ông đánh giá như thế nào về việc kí kết này? 

Ông bí thư suy nghĩ một lúc rồi đáp lời: 

- Những điều mới mẻ này, tuy nhiên theo tôi nghĩ, vẫn chưa đảm bảo cho sự phát triển dài hạn của địa phương. Tôi cho rằng chúng ta thực sự cần nghiên cứu thêm trong quá trình thực thi. 

Ông chủ tịch cười:  

- Ông đã lo nghĩ nhiều. Tôi và ông sẽ đi xem tình hình thực tế. 

Gợi ý 

Ra khỏi phòng, ông chủ tịch gặp ông bí thư, cười nói: 

- Việc kí kết thế là xong. Mấy cái thoả thuận này hay đấy ông bí thư ạ. Công nghiệp của chúng ta sẽ đi lên nhanh chóng rồi công nhân, kĩ sư sẽ về đây ngày một đông đấy. Trông ông có vẻ không vui, ông thấy sao? 

Ông bí thư suy nghĩ một lúc rồi đáp lời: 

- Tôi thì lại thấy mấy cái này chỉ nhất thời còn ăn chắc mặc bền thì không khả thi. Lúc làm chắc phải mầy mò thêm ông nhỉ? 

Ông chủ tịch cười: 

- Trời ạ, ông lo xa quá. Tôi và ông sẽ gồng gánh được hết cho mà xem. 

VẬN DỤNG 

Nhiệm vụ: 

Hoàn thành các bài tập dưới đây 

Bài tập 1 

Hãy phân tích những nét biểu hiện của ngôn ngữ nói trong bài ca dao sau: 

...