Ôn tập kiến thức lịch sử 8 KNTT bài 19: Phong trào yêu nước chống Pháp ở Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến năm 1917

Lĩnh vực

Chính sách khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp

Tác động

Chính trị

- Hoàn thiện bộ máy thống trị ở Liên bang Đông Dương, đứng đầu là viên Toàn quyền người Pháp. 

- Việt Nam bị chia thành ba kì với ba chế độ khác nhau. 

- Quyền lực nằm trong tay người Pháp. 

- Một bộ phận địa chủ phong kiến bị biến thành tay sai, công cụ thống trị và bóc lột của chính quyền thực dân.

Kinh tế

- Dùng nhiều thủ đoạn chiếm đoạt ruộng đất, lập đồn điền trồng lúa và cây công nghiệp.

- Tập trung khai thác mỏ; xây dựng một số nhà máy, xí nghiệp nhằm phục vụ nhu cầu của chính quyền thực dân như: xi măng, điện nước, xay xát gạo,...

- Nắm giữ độc quyền thị trường Việt Nam, tăng cường bóc lột bằng các loại

thuế, đặt nhiều thứ thuế mới.

- Mở mang một số tuyến đường bộ, đường sắt, đường thuỷ và cảng biển.

- Việt Nam trở thành nơi khai thác tài nguyên thiên nhiên, cung cấp sức lao động rẻ mạt và là thị trường tiêu thụ hàng hoá của Pháp.

- Kinh tế phát triển chậm chạp, què quặt, lạc hậu, ngày càng lệ thuộc nặng nề vào nền kinh tế Pháp.

Văn hóa

- Chú trọng truyền bá văn hoá phương

Tây, tìm cách hạn chế ảnh hưởng của văn hoá Trung Quốc.

- Đào tạo một lớp người thân Pháp làm chỗ dựa cho công cuộc thống trị và khai thác thuộc địa. Mở một số trường học mới cùng một số cơ sở văn hoá, y tế.

- Văn hoá phương Tây du nhập ngày càng mạnh (lối sống, trình độ học thức và tư duy). 

- Đô thị phát triển ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam.

- Cơ cấu xã hội bắt đầu thay đổi:

+ Chiếm đa số là nông dân với cuộc sống nghèo khổ.

+ Xuất hiện tầng lớp mới: tiểu tư sản, học sinh, sinh viên.

+ Số lượng công nhân tăng nhanh, tập trung nhiều trong các cơ sở kinh tế chủ

chốt của Pháp.

Nhà yêu nước

Hoạt động chính

Thời gian

Sự kiện

Kết quả

Phan Bội Châu

Năm 1904

Phan Bội Châu cùng các nhà yêu nước khác thành lập Hội Duy tân, với mục đích đấu tranh để lập nên nước Việt Nam độc lập.

Đầu năm 1905

Phan Bội Châu sang Nhật Bản nhờ giúp đỡ về khí giới, tiền bạc để đánh Pháp.

Sau đó, Hội Duy tân đã phát động phong trào phong trào Đông du, đưa các thanh niên Việt Nam yêu nước sang Nhật Bản học tập. 

Năm 1909, Phan Bội Châu bị trục xuất khỏi Nhật Bản. Phong trào tan rã. 

Năm 1912

Phan Bội Châu đã thành lập Việt Nam Quang phục hội tại Quảng Đông (Trung Quốc), nhằm “Đánh đuổi giặc Pháp, khôi phục Việt Nam, thành lập Cộng hòa Dân quốc Việt Nam”. 

Đầu năm 1913

Quang phục hội đã đưa người về nước nhằm thực hiện một số cuộc ám sát các tên thực dân đầu sỏ và tay sai. 

Cuộc ám sát thất bại. Phan Bội Châu bị bắt và bị tù ở Quảng Đông.

Phan Châu Trinh

Năm 1906

Với chủ trương dựa vào Pháp để cải cách, Phan Châu Trinh cùng các nhóm sĩ phu tiến bộ mở cuộc vận động Duy tân ở Trung Kì, diễn tra trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội. 

Năm 1908

Cuộc vận động Duy tân đã châm ngòi cho phong trào chống sưu thuế của nhân dân Trung Kì. 

Thực dân Pháp thẳng tay đàn áp. Phan Châu Trinh và nhiều nhà yêu ước bị bắt và bị tù đày. Phong trào tan rã.