Giải sách bài tập Lịch sử 8 kết nối bài 19: Phong trào yêu nước chống Pháp ở Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến năm 1917
Hướng dẫn giải bài 19: Phong trào yêu nước chống Pháp ở Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến năm 1917 SBT Toán 4 cánh diều. Đây là sách bài tập nằm trong bộ sách "Cánh diều" được biên soạn theo chương trình đổi mới của Bộ giáo dục. Hi vọng, với cách hướng dẫn cụ thể và giải chi tiết học sinh sẽ nắm bài học tốt hơn.
A. TRẮC NGHIỆM
Bài tập 1. Hãy xác định chỉ một phương án đúng
1.1. Nét nổi bật của kinh tế Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất là gì?
A. Kinh tế có bước phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa.
B. Ngành nông nghiệp và công nghiệp khai khoáng phát triển mạnh.
C. Kinh tế phát triển chậm, lạc hậu và ngày càng lệ thuộc vào kinh tế Pháp.
D. Kinh tế phát triển không đồng đều giữa các vùng, miền.
Hướng dẫn trả lời:
C. Kinh tế phát triển chậm, lạc hậu và ngày càng lệ thuộc vào kinh tế Pháp.
1.2. Chiếm đa số trong xã hội Việt Nam đầu thế kỉ XX là
A. nông dân.
B. công nhân.
C. tư sȧn.
D. tiểu tư sản.
Hướng dẫn trả lời:
A. nông dân.
1.3. Mâu thuẫn cơ bản, bao trùm trong xã hội Việt Nam đầu thế kỉ XX là
A. mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp xâm lược.
B. mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ phong kiến.
C. mâu thuẫn giữa công nhân với tư sản Pháp và tư sản người Việt.
D. mâu thuẫn giữa công nhân, nông dân với chế độ phong kiến.
Hướng dẫn trả lời:
A. mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp xâm lược.
1.4. Phong trào Đông du được khởi xưởng và tổ chức bởi
A. Phan Bội Châu.
B. Phan Bội Châu và Hội Duy tân.
C. Phan Châu Trinh.
D. Huỳnh Thúc Kháng.
Hướng dẫn trả lời:
B. Phan Bội Châu và Hội Duy tân.
1.5. Để cứu nước, Phan Bội Châu chủ trương
A. nhờ sự giúp đỡ của nước ngoài.
B. nhờ sự giúp đỡ của Nhật Bản.
C. kêu gọi Chính phủ Pháp trao trả độc lập.
D. dựa vào sức mạnh của quần chúng cách mạng.
Hướng dẫn trả lời:
B. nhờ sự giúp đỡ của Nhật Bản.
1.6. Cuộc vận động Duy tân ở Trung Kì do ai tổ chức?
A. Phan Bội Châu.
B. Phan Châu Trinh.
C. Phan Châu Trinh và nhóm sĩ phu tiến bộ.
D. Huỳnh Thúc Kháng.
Hướng dẫn trả lời:
C. Phan Châu Trinh và nhóm sĩ phu tiến bộ.
1.7. Phong trào chống thuế ở Trung Kỳ nổ ra do tác động của sự kiện nào?
A. Phong trào Đông Du.
B. Cuộc vận động Duy tân ở Trung Kì.
C. Hoạt động của Quang phục hội.
D. Hoạt động của Hội Duy tân ở Bắc Kì.
Hướng dẫn trả lời:
B. Cuộc vận động Duy tân ở Trung Kì.
1.8. Mục tiêu hướng tới trong hành trình đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành là
A. Trung Quốc
B. Nhật Bản.
C. các nước phương Tây.
D. các nước châu Âu, châu Phi và châu Mỹ.
Hướng dẫn trả lời:
C. các nước phương Tây..
1.9. Ý nào không đúng về những hoạt động của Nguyễn Tất Thành trong hành trình tìm đường cứu nước từ năm 1911 đến năm 1917)?
A. Trực tiếp lao động, làm nhiều nghề để kiếm sống. kết hợp tìm hiểu thực tế.
B. Tích cực hoạt động trong Hội những người Việt Nam yêu nước.
C. Tích cực hoạt động trong phong trào công nhân Pháp.
D. Tích cực tìm hiểu về Cách mạng tháng Mười Nga.
Hướng dẫn trả lời:
D. Tích cực tìm hiểu về Cách mạng tháng Mười Nga.
Bài tập 2. Hãy lựa chọn từ ngữ phù hợp để hoàn thiện các mệnh để dưới đây.
Việt Nam Quang phục hội; phong trào Đông du; Phan Bội Châu; Hội Duy tân; Năm 1904: Phan Bội Châu.
1. … (1) … Phan Bội Châu cùng các nhà yêu nước khác thành lập Hội Duy tân, với mục đích đấu tranh để lập nên nước Việt Nam độc lập.
2. Đầu năm 1905, … (2) … sang Nhật Bản nhờ giúp đỡ về khí giới, tiền bạc để đánh Pháp.
3. … (3) … đã phát động phong trào Đông du, đưa các thanh niên Việt Nam yêu nước sang Nhật Bản học tập.
4. Năm 1909, Phan Bội Châu bị trục xuất khỏi Nhật Bản, … (4) … tan rã.
5. Năm 1912, tại Quảng Đông (Trung Quốc), Phan Bội Châu đã thành lập … (5) …
6. Đầu năm 1913, sau khi Quang phục hội thực hiện một số cuộc ám sát các tên thực dân đầu số và tay sai không thành, … (6) … bị bắt và bị tù ở Quảng Đông
Hướng dẫn trả lời:
Năm 1904
Phan Bội Châu
Hội Duy tân
Phong trào Đông du
Việt Nam Quang phục hội
Phan Bội Châu
Bài tập 3. Hãy xác định các câu dưới đây đúng hay sai về nội dung lịch sử. Hãy chỉ ra lỗi sai (nếu có) và sửa lại cho đúng.
1. Phan Bội Châu chủ trương cầu viện nước ngoài, sử dụng bạo động vũ trang để giành độc lập.
2. Phan Châu Trinh chủ trương dựa vào Pháp để cải cách nhằm phát triển đất nước.
3. Cuộc vận động Duy tân ở Trung Kỳ diễn ra trên lĩnh vực kinh tế.
4. Phong trào chống thuế ở Trung Kỳ bị thực dân Pháp đàn áp đẫm máu. Phan Bội Châu cùng nhiều nhà yêu nước bị bắt và bị tù đày.
Hướng dẫn trả lời:
Đáp án đúng:
1. Phan Bội Châu chủ trương cầu viện nước ngoài, sử dụng bạo động vũ trang để giành độc lập.
2. Phan Châu Trinh chủ trương dựa vào Pháp để cải cách nhằm phát triển đất nước.
Đáp án sai:
3. Cuộc vận động Duy tân ở Trung Kỳ diễn ra trên lĩnh vực kinh tế.
4. Phong trào chống thuế ở Trung Kỳ bị thực dân Pháp đàn áp đẫm máu. Phan Bội Châu cùng nhiều nhà yêu nước bị bắt và bị tù đày.
B. TỰ LUẬN
Bài tập 1. Đọc kĩ tư liệu và quan sát 2 hình ảnh dưới đây.
Tư liệu.
“...là người An Nam, họ bị áp bức là người nông dân, họ bị người ta ăn cắp, cướp bóc, tước đoạt, làm phá sản. Chính họ là những người phải làm mọi công việc nặng nhọc, mọi thứ lao dịch... hề mất mùa thì họ chết đói. Đó là vì họ bị ăn cắp khắp mọi phía, bằng mọi cách, do các quan cai trị, do bọn phong kiến tân thời và nhà thờ”.
(Nguyễn Ái Quốc, “Tình cảnh người nông dân An Nam", trích trong Hồ Chí Minh: Toàn tập, Tập 1, NXB Chính trị quốc gia, 2011, tr. 248 – 249)
1.1. Hãy xác định những từ và cụm từ trong tư liệu trên thể hiện tình cảnh người Việt Nam nói chung và người nông dân nói riêng thời Pháp thuộc.
Hướng dẫn trả lời:
Những từ và cụm từ trong tư liệu trên thể hiện tình cảnh người Việt Nam nói chung và người nông dân nói riêng thời Pháp thuộc: người An Nam; bị áp bức; bị ăn cắp, cướp bóc, tước đoạt, làm phá sản; phải làm mọi công việc nặng nhọc, lao dịch; mất mùa ... chết đói; bị ăn cắp mọi phía, mọi cách, do các quan cai trị, phong kiến tân thời và nhà thờ.
1.2. Hãy nêu suy nghĩ của em về tình cảnh người lao động Việt Nam trong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp.
Hướng dẫn trả lời:
Tình cảnh người lao động Việt Nam (nông dân, công nhân): phải lao động cực nhọc, trong điều kiện rất thô sơ, lạc hậu, kể cả nguy hiểm đến tính mạng. Họ bị bóc lột nặng nề, bị ăn cắp, ăn cướp bởi bọn thực dân, phong kiến. Đời sống của họ vô cùng khổ cực, thậm chí cái chết luôn rình rập,...
Bài tập 2. Hãy vẽ sơ đồ tư duy về những chính sách cơ bản của thực dân Pháp trong công cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất ở Việt Nam.
Hướng dẫn trả lời:
Học sinh điền các thông tin sau vào sơ đồ:
Chính trị:
Hoàn thiện bộ máy thống trị ở Liên bang Đông Dương.
Việt Nam bị chia thành ba kỳ với ba chế độ cai trị khác nhau.
Kinh tế:
Tăng cường cướp đoạt ruộng đất, lập đồn điền trồng lúa và cây công nghiệp.
Tập trung khai thác than và kim loại.
Xây dựng hệ thống giao thông.
Nắm giữ độc quyền thị trường Việt Nam, tăng thuế cũ, đặt thuế mới.
Văn hóa, giáo dục:
Truyền bá văn hoá phương Tây, hạn chế ảnh hưởng của văn hoá Trung Quốc.
Đào tạo một lớp người thân Pháp.
Mở một số trường học mới cùng một số cơ sở văn hoá, y tế.
Bài tập 3.
3.1. Lập bảng hệ thống (theo gợi ý dưới đây) về một số biến đổi chính của tinh hình Việt Nam đầu thế kỉ XX do tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất.
Lĩnh vực | Biến đổi chính |
Chính trị | |
Kinh tế | |
Văn hoá | |
Xã hội |
Hướng dẫn trả lời:
Lĩnh vực | Biến đổi chính |
Chính trị | - Quyền lực nằm trong tay người Pháp. - Một bộ phận địa chủ phong kiến bị biến thành tay sai, công cụ thống trị và bóc lột của chính quyền thực dân. |
Kinh tế | - Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa từng bước du nhập vào Việt Nam, tồn tại song song với quan hệ sản xuất phong kiến. - Tài nguyên vơi cạn. - Kinh tế Việt Nam phát triển thiếu cân đối, lệ thuộc nặng nề vào kinh tế Pháp. - Việt Nam bị biến thành nơi cung cấp tài nguyên, nhân công rẻ mạt và thị trường tiêu thụ độc chiếm của Pháp. |
Văn hoá | - Văn hóa phương Tây du nhập vào Việt Nam - Trong xã hội vẫn tồn tại nhiều hủ tục, tệ nạn. |
Xã hội | - Các giai cấp cũ trong xã hội có sự phân hóa. - Xuất hiện các lực lượng xã hội mới. |
3.2. Nêu nhận xét của em về tình hình Việt Nam dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất.
Hướng dẫn trả lời:
Dưới tác động từ cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất, đời sống kinh tế - xã hội của Việt Nam có nhiều chuyển biến. Những chuyển biến này đã tạo cơ sở bên trong cho sự xuất hiện của khuynh hướng cứu nước mới ở Việt Nam đầu thế kỉ XX.
Bài tập 4. Hoàn thiện bảng (theo gợi ý dưới đây) so sánh điểm giống và khác nhau trong chủ trương cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh.
Tiêu chí so sánh | Phan Bội Châu | Phan Châu Trinh |
Giống nhau | ||
Khác nhau |
Hướng dẫn trả lời:
Tiêu chí so sánh | Phan Bội Châu | Phan Châu Trinh |
Giống nhau | - Đều xác định được kẻ thù của dân tộc là thực dân Pháp; - Đều đi theo khuynh hướng cách mạng dân chủ tư sản,... | |
Khác nhau | - Nhiệm vụ: đánh đuổi thực dân Pháp, khôi phục lại chế độ quân chủ (thành lập Hội Duy tân, tổ chức phong trào Đông du,...) - Chủ trương: vận động quần chúng, tranh thủ sự giúp đỡ của nước ngoài (Nhật Bản), tổ chức bạo động vũ trang đánh đuổi thực dân Pháp, giành độc lập dân tộc, xây dựng chế độ quân chủ lập hiến. - Xu hướng: bạo động vũ trang. | - Nhiệm vụ: đánh đổ phong kiến, thực hiện cải cách xã hội nhằm “Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh. - Chủ trương: giương cao ngọn cờ dân chủ, cải cách xã hội, chủ trương cứu nước bằng phương pháp nâng cao dân trí, dân quyền; vạch trần chế độ vua quan phong kiến thối nát, đòi Pháp sửa đổi chính sách cai trị thuộc địa, mở mang công thương nghiệp và tự cường. - Xu hướng: cải cách dân chủ. |
Bài tập 5.
5.1. Tóm tắt những hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành từ năm 1911 đến năm 1917.
Hướng dẫn trả lời:
Ngày 5/6/1911, trên con tàu Đô đốc La-tu-sơ Tơ-rê-vin, Nguyễn Tất Thành rời bến Nhà Rồng (Sài Gòn) ra đi tìm đường cứu nước.
Trong những năm 1911 - 1917: cuộc hành trình của Nguyễn Tất Thành qua nhiều nước ở châu Á, châu Phi, châu Mỹ, châu Âu. Nhờ đó, Người hiểu rằng ở đâu bọn đế quốc, thực dân cũng tàn bạo, độc ác, ở đâu những người lao động cũng bị áp bức, bóc lột dã man.
Năm 1917, Nguyễn Tất Thành trở lại nước Pháp, tham gia hoạt động trong Hội những người yêu nước An Nam, viết báo, truyền đơn, tranh thủ các diễn đàn, buổi mit tinh để tố cáo thực dân và tuyên truyền cho cách mạng Việt Nam. Sống và hoạt động trong phong trào công nhân Pháp, tiếp nhận ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga, tư tưởng của Nguyễn Tất Thành có những chuyển biến mạnh mẽ
Nguyễn Tất Thành chọn hướng đi mới, khác với các nhà yêu nước tiền bối, vì:
Sang phương Đông (hướng về Trung Quốc, Nhật Bản…) là hướng đi truyền thống, nhưng hướng đi này và hoạt động của các bậc yêu nước tiền bối chưa đem lại thắng lợi cho cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam. Mặt khác, Nguyễn Tất Thành dù rất khâm phục các nhà yêu nước và cách mạng tiền bối, nhưng không tán thành đường lối đấu tranh của họ.
Một trong những nhân tố tác động tới quyết định ra đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Tất Thành chính là: bối cảnh thời đại và sự du nhập của văn minh phương Tây vào Việt Nam. Chính sự phát triển mạnh mẽ của các nước tư bản và ánh sáng của văn minh phương Tây đã thôi phúc Nguyễn Tất Thành đi sang phương tây để “xem các nước làm thế nào sau đó trở về giúp đồng bào” và tìm hiểu xem điều gì ẩn sau những khẩu hiệu Tự do - Bình đẳng - Bác ái mà thực dân Pháp tuyên truyền ở Việt Nam.
5.2. Vì sao Nguyễn Tất Thành chọn hướng đi mới, khác với các nhà yêu nước tiền bối?
Hướng dẫn trả lời:
Sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh nước nhà rơi vào tay thực dân Pháp, nên Nguyễn Tất Thành đã ý thức được lòng yêu nước từ khi còn bé.
Trên cả nước, nhiều cuộc khởi nghĩa và phong trào đấu tranh liên tiếp nổ ra nhưng đều thất bại.
→ Đau xót trước cảnh nước mất, nhà tan, đồng thời nhìn thấy những mặt hạn chế của các phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX, đã thôi thúc Nguyễn Tất Thành ra đi tìm con đường cứu nước mới cho dân tộc.
Giữa năm 1911, tại cảng Nhà Rồng, Nguyễn Tất Thành đã ra đi tìm đường cứu nước trên tàu Đô Đốc La-tu-sơ Tơ-rê-vin.