Ôn tập kiến thức ngữ văn 6 cánh diều bài 7: Đêm nay Bác không ngủ

[toc:ul]

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả 

- Minh Huệ (Nguyễn Đức Thái- 1927)

- Quê quán: Nghệ An, làm thơ từ thời kháng chiến chống TD Pháp.

2. Tác phẩm

- Sáng tác: 1951.

- Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được gợi cảm hứng từ việc tác giả được nghe kể về một câu chuyện của thật của Bác khi đi chiến dịch Biên giới 1950.

- Là một trong những bài thơ nổi tiếng viết về chủ tịch Hồ Chí Minh.

II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

1. Đọc, chú thích

- Các nhân vật: anh đội viên và Bác Hồ

- Kể theo trật tự thời gian.

2. Thể thơ: thơ năm chữ

3. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp với tự sự và miêu tả.

4. Bố cục

+ Phần 1: 9 khổ thơ đầu: Lần thức dậy thứ nhất của anh đội viên.

+ Phần 2: Còn lại: Lần thức dậy thứ ba của anh đội viên.

III. TÌM HIỂU CHI TIẾT

1. Nhân vật anh đội viên

* Hoàn cảnh:

- Thời gian: trời đã về khuya.

- Không gian: mái lều tranh "xơ xác", trời mưa "lâm thâm".

=> Lạnh giá, thiếu thốn, khó khăn.

* Lần thức dậy đầu tiên:

- Thái độ: ngạc nhiên, băn khoăn đến khắc khoải, lo lắng cho sức khỏe của Bác.

-  Hành động: nhìn và dõi theo những cử chỉ, hành động của Bác 

- Tâm trạng: 

+ Mơ màng như nằm trong giấc mộng đẹp đẽ, ấm áp.

+ Thổn thức, thì thầm xúc động .

* Lần thứ ba thức dậy:

+ Hốt hoảng, giật mình, nằng nặc mời Bác ngủ.

+ Đồng cảm, thấu hiểu "Anh đội viên nhìn Bác/ Bác nhìn ngọn lửa hồng".

+ Niềm vui sướng khi hiểu được tấm lòng, sự vĩ đại của và hạnh phúckhi được thức cùng Bác.

* Nghệ thuật: tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc.

- Các từ láy giàu giá trị biểu cảm

- Điệp từ : “càng”, “mời Bác ngủ”

- Nghệ thuật ẩn dụ, so sánh.

=> Nhận xét:

- Anh đội viên thể hiện tình cảm thân thiết, ngưỡng mộ với Bác Hồ.

➩ Tình cảm yêu kính của anh đội viên, cũng như của tác giả và toàn dân tộc Việt Nam với Bác.

2. Hình ảnh Bác Hồ

- Hình dáng: vẫn ngồi, lặng yên, trầm ngâm, chòm râu im phăng phắc, bóng Bác cao lồng lộng

- Cử chỉ: đốt lửa, dém chăn, nhón chân nhẹ nhàng. → Sự lo lắng, chăm sóc ân cần, tình yêu thương của Bác với chiến sĩ

- Tâm trạng: lo lắng, không ngủ, thương đoàn dân công, mong trời sáng

→ Bác lặng trong những ưu tư, suy tư. Hình ảnh Bác vừa to lớn, vĩ đại vừa gần gũi, ân tình.

- Lời nói: Chú cứ việc ngủ ngon, không an lòng, thương đoàn dân công 

=> Tình cảm, lòng yêu thương bao la rộng lớn. Sự hi sinh vĩ đại, lo cho dân hơn cho mình.

*  Nghệ thuật: 

- Các từ láy gợi hình.

- So sánh, ẩn dụ.

- Điệp ngữ "Đêm nay" nhấn mạnh việc nhiều đêm không ngủ => Bác thức là một lẽ thường tình.

IV. TỔNG KẾT BÀI HỌC

1. Nội dung

* Nội dung:

- Câu chuyện cảm động về tấm lòng yêu thương sâu sắc của bác đối với anh bộ đội và nhân dân qua cảm nhận của người chiến sĩ.

- Tình cảm yêu mến, kính phục của người chiến sĩ đối với Bác Hồ.

*  Ý nghĩa: thể hiện tấm lòng yêu thương bao la của Bác đối với bộ đội và nhân dân; tình cảm kính yêu, cảm phục của nhân dân, bộ đội đối với Bác.

2. Nghệ thuật

- Thể thơ 5 chữ.

- Kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm.

- Lời thơ giản dị, có nhiều h/a thể hiện tình cảm tự nhiên, chân thành.

- Sử dụng từ láy tạo hình.

- Sử dụng nghệ thuật so sánh, ẩn dụ