Giải chi tiết kinh tế pháp luật 11 kết nối mới Bài 7 Đạo đức kinh doanh
Giải Bài 7 Đạo đức kinh doanh, sách Kinh tế và Pháp luật 11 kết nối mới. Phần đáp án chuẩn, hướng dẫn giải chi tiết cho từng bài tập có trong chương trình học của sách giáo khoa. Hi vọng, các em học sinh hiểu và nắm vững kiến thức bài học.
MỞ ĐẦU
Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:
Ngày 19 - 5 - 2022, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố và phát động thực hiện 6 quy tắc đạo đức doanh nhân Việt Nam gồm: Tạo giá trị cho xã hội; Tuân thủ pháp luật; Minh bạch, công bằng, liêm chính; Sáng tạo, hợp tác cùng phát triển; Tôn trọng thiên nhiên, bảo vệ môi trường; Yêu nước, có trách nhiệm với xã hội và gia đình.
Theo em, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đưa ra các quy tắc đạo đức doanh nhân Việt Nam và phát động thực hiện nhằm mục đích gì?
Hướng dẫn trả lời:
Việc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đưa ra các quy tắc đạo đức doanh nhân Việt Nam và phát động thực hiện nhằm mục đích: điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn hành vi của các chủ thể trong kinh doanh theo hướng tích cực; từ đó giúp nâng cao chất lượng và uy tín doanh nghiệp, làm hài lòng khách hàng, đồng thời tạo nên sự vững mạnh của nền kinh tế.
KHÁM PHÁ
1. Quan niệm và biểu hiện của đạo đức kinh doanh
a. Quan niệm về đạo đức kinh doanh
Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:
Mọi nhân viên trong ngân hàng A đều được phổ biến và yêu cầu chấp hành nghiêm chuẩn mực đạo đức và quy tắc ứng xử trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng như: Tuân thủ mọi quy trình, quy định trong công tác chuyên môn, quy định của pháp luật, cẩn trọng và tận tâm với công việc; Liêm chính, giữ chữ tín với đối tác và khách hàng, có ý thức bảo mật thông tin. Chăm chỉ, chuyên cần, chủ động, sáng tạo, thích ứng trong công việc;... Ngân hàng cũng lấy đó làm cơ sở để kiểm điểm, đánh giá kết quả phấn đầu của mỗi nhân viên.
(1) Theo em những chuẩn mực đạo đức trong hoạt động kinh doanh của nhân viên ngân hàng thể hiện những phẩm chất đạo đức cơ bản như thế nào?
2) Những quy định này có tác dụng thế nào đối với các chủ thể trong kinh doanh?
Hướng dẫn trả lời:
(1) Những phẩm chất đạo đức cơ bản thể hiện chuẩn mức đạo đức trong hoạt động kinh doanh của nhân viên ngân hàng là:
- Tuân thủ mọi quy trình, quy định trong công tác chuyên môn, quy định của pháp luật, cẩn trọng và tận tâm với công việc;
- Liêm chính, giữ chữ tín với đối tác và khách hàng, có ý thức bảo mật thông tin;
- Chăm chỉ, chuyên cần, chủ động. sáng tạo, thích ứng trong công việc....
(2) Những quy định này có tác dụng điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn hành vi của các chủ thể trong kinh doanh.
b. Biểu hiện của đạo đức kinh doanh
Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:
Là một công ty chuyên sản xuất kinh doanh sản phẩm sữa, công ty V luôn nỗ lực đầu tư nghiên cứu phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng nhằm mang đến giá trị dinh dưỡng tối ưu cho người tiêu dùng với nhiều biện pháp như: trang bị công nghệ tiên tiến, xây dựng hệ thống khép kín, tự động hoá hoàn toàn từ khâu chế biến đến đóng gói sản phẩm, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm,... Vì vậy, đã nhiều năm qua, công ty luôn nhận được giải thưởng Hàng Việt Nam chất lượng cao do người tiêu dùng tin tưởng bình chọn.
Hoạt động sản xuất xi măng luôn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm không khí, tác động tiêu cực đến sức khoẻ cơn người và môi tường tự nhiên. Vì vậy, công ty sản xuất xi măng X luôn xác định phát triển kinh doanh phải gắn lìên với bảo vệ mới trường, đảm bảo quyền lợi, sức khoẻ cho người lao động và cư dân địa phương. Công ty đã áp dụng nhiều sáng kiến, đầu tư hàng chục tỉ đồng để lắp đặt hệ thống lọc bụi, đảm bảo các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Những hành động thiết thực đó giúp công ty không những thành công trong sản xuất kính doanh, mà còn được chính quyền và nhân dân địa phương đánh gía là đơn vị đi đầu trong công tác bảo vệ môi trường, góp phần giúp công ty phát triển bền vững, an toàn và ổn định.
(1) Đạo đức kinh doanh được biểu hiện như thể nào qua hoạt động của công ty V và công ty X?
(2) Em hãy nêu những biểu hiện khác của đạo đức kinh doanh mà em biết.
Hướng dẫn trả lời:
(1)
- Biểu hiện đạo đức kinh doanh của công ty V là: nỗ lực cải tiến quy trình và công nghệ sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm, nhằm mang đến giá trị dinh dưỡng tối ưu cho người tiêu dùng.
- Biểu hiện đạo đức kinh doanh của công ty X là: phát triển kinh doanh gắn với bảo vệ môi trường, đảm bảo quyền lợi, sức khỏe cho người lao động và cư dân tại địa phương.
(2) Một số biểu hiện khác của đạo đức kinh doanh là:
- Giữ chữ tín trong kinh doanh, công bằng, liêm chính.
- Tạo giá trị cho doanh nghiệp, cho xã hội;
- Tuân thủ pháp luật;
- Tôn trọng thiên nhiên, bảo vệ môi trường.
- Thực hiện đúng quy định của đơn vị, đảm bảo bí mật.
- Tôn trọng con người, tôn trọng bảo đảm quyền lợi của nhân viên, tôn trọng khách hàng, tôn trọng đối thủ cạnh tranh.
- Gắn kết các lợi ích của doanh nghiệp với lợi ích của khách hàng và xã hội.
2. Vai trò của đạo đức kinh doanh
Câu hỏi: Em hãy đọc trường hợp, thông tin sau để trả lời câu hỏi:
Chị Q là chủ một cửa hàng chuyên kinh doanh áo dài, phục vụ khách hàng trong và ngoài nước. Một lần, nhận được thông tin của người khách nước ngoài không hài lòng về chất lượng áo mới may ở cửa hàng, dù trời đã tối muộn, chị vẫn đến ngay khách sạn, gặp gỡ vị khách để giải quyết vướng mắc. Sau khi được hướng dẫn cách sử dụng sản phẩm, lại biết chị Q chính là chủ cửa hàng, người khách nước ngoài rất cảm kích. Bà đã viết bài giới thiệu, quảng bá cửa hàng của chị Q với những lời khen ngợi về chất lượng sản phẩm và sự tận tâm phục vụ khách hàng. Nhờ đó, cửa hàng cửa chị Q trở thành một thương hiệu uy tín, ngày càng có đông du khách nước ngoài liên tham quan và mua áo dài, doanh thu và lợi nhuận của cửa hàng ngày càng tăng.
Trong đại dịch COVID-19, nhiều công ty trong các khu công nghiệp đã thực hiện chính sách trợ cấp cho công nhân nuôi con nhỏ dưới 6 tuổi và phụ nữ mang thai, cho vay tiêu dùng không tính lãi... giúp hàng triệu gia đình công nhân vượt qua khó khăn, gắn bó với doanh nghiệp, cùng doanh nghiệp bắt tay vào phục hồi sản xuất ngay sau khi dịch được kiểm soát.
Các hành vi kinh doanh có đạo đức của các chủ thể kinh doanh trong những trường hợp, thông tin trên đã mang lại lợi ích gì cho doanh nghiệp, khách hàng, người lao động và xã hội?
Hướng dẫn trả lời:
- Trong trường hợp 1: Hành vi kinh doanh có đạo đức của chị Q đã:
- Làm hài lòng khách hàng, giúp họ có trải nghiệm tốt về sản phẩm.
- Giúp cho cơ sở kinh doanh áo dài của chị Q giữ vững được uy tín, thu hút thêm được một lượng lớn khách hàng trong và ngoài nước, từ đó, giúp doanh thu và lợi nhuận của cửa hàng ngày càng tăng.
- Giúp công việc của người lao động (tạo cửa hàng của chị Q) sẽ được duy trì ổn định; bên cạnh đó, người lao động cũng có cơ hội được tăng lương hoặc cải thiện chế độ đãi ngộ (do hoạt động kinh doanh của cửa hàng có sự khởi sắc).
- Giúp tạo ra nhiều của cải vật chất và tinh thần cho xã hội; đồng thời góp phần quảng bá hình ảnh đẹp về đất nước và con người Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế.
- Trong thông tin 2: Hành vi kinh doanh có đạo đức của nhiều công ty trong đại dịch Covid-19, đã:
- Giúp người lao động vượt qua khó khăn, ổn định và cải thiện cuộc sống; đồng thời, khi nhận được sự giúp đỡ của công ty trong thời điểm khó khăn, người lao động sẽ có tinh thần và động lực để trung thành, gắn bó lâu dài với công ty; cống hiến hết mình cho công việc.
- Giúp cho doanh nghiệp duy trì được lực lượng lao động để phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh sau khi dịch bệnh được kiểm soát; đồng thời giúp tăng uy tín của doanh nghiệp.
- Góp phần tích cực trong việc giữ vững ổn định trật tự an toàn xã hội, lan tỏa những điều tốt đẹp và khiến con người có thêm niềm tin vào tình người, vào lương tri và các giá trị xã hội khác.
LUYỆN TẬP
Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào sau đây? Vì sao?
a. Đạo đức kinh doanh chỉ đề cập đến đối tượng là các chủ cơ sở kinh doanh.
b. Đạo đức kinh doanh tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh.
c. Đạo đức kinh doanh tạo ra sự cam kết và tận tâm với doanh nghiệp.
d. Đảm bảo đạo đức kinh doanh và thực hiện mục tiêu lợi nhuận luôn mâu thuẫn với nhau.
Hướng dẫn trả lời:
- Ý kiến a. Không đồng tình, vì: đạo đức kinh doanh điều chỉnh hành vi đạo đức của tất cả các thành viên trong tổ chức kinh doanh (hộ gia đình, công ty, xí nghiệp, tập đoàn,…) như: ban giám đốc; các thành viên của hội đồng quản trị; cán bộ, công nhân viên, người lao động làm thuê,…
- Ý kiến b. Đồng tình, vì: thực hiện tốt đạo đức kinh doanh sẽ góp phần điều chỉnh hành vi của chủ thể kinh doanh theo hướng tích cực, từ đó góp phần tạo nên môi trường kinh doanh lành mạnh.
- Ý kiến c. Đồng tình, vì: sự cam kết và tận tâm của người lao động đối với doanh nghiệp xuất phát từ việc họ tin rằng: tương lai của mình gắn liền với tương lai của doanh nghiệp. Do đó, khi doanh nghiệp thực hiện tốt đạo đức kinh doanh đối với người lao động (thông qua các hành động, như: tôn trọng, có chế độ lương và chế độ đãi ngộ tốt…) thì người lao động sẽ càng tận tâm với công việc và có tâm lý cam kết gắn bó lâu dài với tổ chức.
- Ý kiến d. Không đồng tình, vì: đảm bảo đạo đức kinh doanh sẽ góp phần tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp. Ví dụ:
- Thực hiện tốt đạo đức kinh doanh có thể lôi cuốn khách hàng đến với sản phẩm của công ty, từ đó giúp nâng cao doanh thu và lợi nhuận.
- Thực hiện tốt đạo đức kinh doanh giúp cho doanh nghiệp có được sự trung thành và tận tâm của người lao động, qua đó góp phần nâng cao được hiệu quả sản xuất.
Câu 2: Em hãy cho biết hành vi của các chủ thể kinh doanh trong những trường hợp sau là phù hợp hay vi phạm chuẩn mực đạo đức kinh doanh? Vì sao?
a. Công ty G đã sử dụng hãng nước ngoài kém chất lượng, dán tem hàng Việt Nam chất lượng cao để bán.
b. Cô X đã cung cấp thông tin bí mật về một công nghệ mới của công ty mình đang làm việc cho một đối tác để được nhận một khoản tiền.
c. Thấy các nguyên liệu để làm bánh kẹo đã quá hạn ghi trên bao bì, anh C đề nghị với Giám đốc xí nghiệp không sử dụng các nguyên liệu đó để sản xuất mặc dù hương vị vẫn thơm ngon, màu sắc vẫn hấp dẫn.
Hướng dẫn trả lời:
- Trường hợp a. Công ty G đã vi phạm chuẩn mực đạo đức kinh doanh, vì: công ty này đã thực hiện hành vi gian dối về chất lượng của sản phẩm => không trung thực trong kinh doanh.
- Trường hợp b. Cô X đã vi phạm chuẩn mực đạo đức kinh doanh, vì: hành động của cô X đã vi phạm quy định đảm bảo bí mật.
- Trường hợp c. Hành động của anh C phù hợp với chuẩn mực đạo đức kinh doanh. Vì: hành động của anh nhằm đảm bảo lợi ích về sức khỏe cho khách hàng; đồng thời giữ uy tín về chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp.
Câu 3: Em hãy cho biết vai trò của đạo đức kinh doanh trong các trường hợp dưới đây:
a. Phát hiện ra có lỗi trong chi tiết ở động cơ, doanh nghiệp ô tô thông báo thu hồi lại sản phẩm và bồi thường thoả đáng cho khách hàng.
b. Siêu thị H luôn thực hiện nghiêm ngặt kiểm soát chất lượng, truy soát nguồn gốc xuất xứ các hàng hoá nhập vào siêu thị.
c. Doanh nghiệp T hướng đến mô hình “sản xuất xanh".
Hướng dẫn trả lời:
- Trường hợp a. Vai trò của đạo đức kinh doanh trong trường hợp này là:
- Làm hài lòng khách hàng.
- Nâng cao chất lượng và uy tín doanh nghiệp.
- Trường hợp b. Vai trò của đạo đức kinh doanh trong trường hợp này là:
- Làm hài lòng khách hàng.
- Nâng cao chất lượng và uy tín của siêu thị.
- Trường hợp c. Vai trò của đạo đức kinh doanh trong trường hợp này là:
- Làm hài lòng khách hàng.
- Nâng cao chất lượng và uy tín của siêu thị.
- Gắn kết các lợi ích của doanh nghiệp với lợi ích của khách hàng và xã hội.
VẬN DỤNG
Câu 1: Em hãy viết bài giới thiệu về một tấm gương đạo đức kinh doanh và nêu bài học rút ra tử tấm gương đó.
Hướng dẫn trả lời:
Ông Lê Mạnh Hùng là Tổng giám đốc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, một trong những tập đoàn hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực khí đốt và dầu mỏ. Ông đã có hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành dầu khí và được đánh giá là một trong những nhà lãnh đạo thành công nhất trong lĩnh vực này.
Ông là người luôn trú trọng đến đạo đức và sự minh bạch, đặt tiêu chí đạo đức lên hàng đầu trong mọi quyết định kinh doanh của mình. Luôn thúc đẩy sự minh bạch và trung thực trong quản lý và hoạt động kinh doanh của tập đoàn. Tinh thần sáng tạo và đổi mới. Ông Lê Mạnh Hùng luôn khuyến khích tinh thần sáng tạo và đổi mới trong công việc, từ đó đưa ra những giải pháp và chiến lược kinh doanh hiệu quả nhất. Ông luôn có tầm nhìn dài hạn trong kinh doanh và luôn quan tâm đến trách nhiệm với cộng đồng, từ đó đưa ra những quyết định kinh doanh có lợi cho tập đoàn và cộng đồng.
Những phẩm chất đạo đức kinh doanh của ông Lê Mạnh Hùng là những điểm mạnh để chúng ta học tập và áp dụng vào bản thân. Chúng ta nên luôn đặt tiêu chí đạo đức lên hàng đầu trong quyết định kinh doanh của mình, đồng thời khuyến khích sáng tạo và đổi mới để đưa ra những giải pháp kinh doanh hiệu quả nhất. Đồng thời, chúng ta cũng nên quan tâm đến trách nhiệm với cộng đồng, hướng tới một mục tiêu phát triển bền vững và mang lại lợi ích cho cả tập đoàn và cộng đồng.
Câu 2: Em hãy viết bài bình luận ý nghĩa của câu "Một lần bất tín, vạn lần bất tin" trong kinh doanh và chia sẻ với người thân trong gia đình và các bạn.
Hướng dẫn trả lời:
Tham khảo: Cái gì cũng có thể mất, nhưng chữ Tín thì không: Một lần bất tín, vạn lần bất tin, đừng tin những kẻ đã dối và đừng dối những người đã tin
Ngũ thường của người xưa bao gồm năm yếu tố: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín. Trong đó, Nhân là sự nhân từ nhân ái; Nghĩa là chính nghĩa, là sự biết ơn và trả ơn; Lễ là sự lễ phép, lễ độ, chuẩn mực trong giao tiếp; Trí là trí tuệ, kiến thức và Tín là sự tin tưởng, uy tín của mỗi người. Nếu con người sống mà thiếu một trong năm điều trên thì sẽ không bao giờ có thể trở thành một quân tử đầu đội trời, chân đạp đất, chẳng đáng để những người xung quanh kính ngưỡng và khâm phục. Thiếu đi một chữ Tín, lời nói của chúng ta trở nên không có trọng lượng, rất khó giành được lòng tin từ người khác.
Dù là trong cuộc sống, hay trong kinh doanh, yếu tố chữ Tín cũng luôn được đặt lên hàng đầu. Đối với một người muốn đạt được thành công lớn, họ nhất định phải có một tầm nhìn kinh doanh thật lâu dài. Và chiến lược quan trọng nhất trong đó chính là giữ được chữ Tín cho cá nhân cũng như sự nghiệp chung. Trong công việc, chữ Tín không cầu kỳ, không hoa mỹ mà nó chỉ là sự tin thực, không gian dối hay lươn lẹo, hoàn toàn tin cậy lẫn nhau trong quan hệ làm ăn. Người ta dùng uy tín để đánh giá lẫn nhau, để ký kết hợp đồng, cũng như để giải quyết các tranh chấp, mẫu thuẫn. Khi khó khăn cần tới sự giúp đỡ, người ta ít khi nhìn vào vị thế hay địa vị của một người mà chủ yếu xem xét dựa trên uy tín người đó đã tích lũy được có xứng đáng để họ giúp đỡ hay không. Đó chính là chuẩn mực để xây dựng các mối quan hệ lâu dài, bền vững.
Áp dụng vào trong đời sống kinh doanh, khi chúng ta biết cách xây dựng danh dự và phẩm cách cho doanh nghiệp của mình, người tiêu dùng nhìn vào mới có thể đặt trọn niềm tin. Những đối tác kinh doanh cũng muốn xây dựng quan hệ hợp tác lâu dài. Từ đó, họ sẵn lòng giới thiệu chúng ta với những người xung quanh. Còn ngược lại, khi chúng ta không thể giữ đúng những cam kết của mình, gây ra tác hại mất mát cho người khác, thậm chí là tha hóa nhân cách của chính mình thì rất khó giữ được một niềm tin dài lâu. Người bị lừa dối cũng có thể cảm thấy tổn thương, cùng kêu gọi tẩy chay để đòi lại công bằng. Đây chính là nguồn gốc nảy sinh ra những mâu thuẫn và xung đột lẫn nhau, ảnh hưởng tới sự phát triển bền vững lâu dài của mọi cá thể cũng như tổ chức.
Người xưa đã nói: "Một lần bất tín, vạn lần bất tin". Trong đời sống hiện nay, có quá nhiều người sẵn sàng bán rẻ danh dự và nhân phẩm của mình, cũng là uy tín của cả doanh nghiệp để thu về những lợi ích không chính đáng. Họ lợi dụng lòng tin của người khác để đánh tráo những giá trị ban đầu. Điều đó không chỉ chặt đứt năng lực phát triển lâu dài của thương hiệu, mà còn đẩy tương lai vào một ngõ cụt không có lối thoát. Thậm chí, người xưa còn dạy rằng: "Nhân nhi vô tín, bất tri kỳ khả dã", câu này mang ý nói rằng người mà không giữ chữ Tín thì không biết có thể trở thành người được không.
Chữ Tín chính là cầu nối để liên kết giữa người với người, cũng là nền tảng để chúng ta sống với nhau trong một cộng đồng, hình thành sự hòa thuận và chân thành. Có tin tưởng thì mới hình thành nghĩa tình. Có nghĩa có tình thì các mối quan hệ mới trở nên dài lâu và bền chặt. Con người biết đặt trọn niềm tin vào nhau thì mới có thể đoàn kết, gắn bó, cùng nhau chung sức tạo nên những sức mạnh to lớn cho cả đời sống và ảnh hưởng trong công việc.