A. KHÁM PHÁ – KẾT NỐI KINH NGHIỆM

Nhiệm vụ 1. Nhận diện các dấu hiệu bắt nạt học đường

1. Viết ra dấu hiệu bắt nạt học đường trong những bức tranh sau:

Hướng dẫn trả lời:

Bức tranh 1: Một bạn nữ đang có ý định trấn lột chiếc cặp tóc của bạn nữ cùng lớp.

Bức tranh 2: Một bạn nam đang nói với các bạn hãy cô lập một bạn nam cùng lớp.

Bức tranh 3: Một bạn nữ đang lo sợ vì thông tin riêng tư về mình sẽ bị công khai vào ngày hôm sau.

Bức tranh 4: Một bạn nam đang đánh một bạn nam khác.

2. Xác định cách phòng, tránh bắt nạt học đường.

• Khi em là người có nguy cơ bị bắt nạt.

• Khi em là người chứng kiến bạn khác bị bắt nạt.

Hướng dẫn trả lời:

• Khi em là người có nguy cơ bị bắt nạt:

• Tạo mối quan hệ tốt: Xây dựng mối quan hệ tốt với bạn bè, đồng học để tạo sự ủng hộ và hạn chế nguy cơ bị bắt nạt.

• Tự tin: Phát triển tinh thần tự tin, biết giữ vững bản thân và không để bản thân trở thành đối tượng dễ bị bắt nạt.

• Tìm kiếm sự hỗ trợ: Khi cảm thấy bị bắt nạt, không ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ người lớn, giáo viên, hay bố mẹ.

• Khi em là người chứng kiến bạn khác bị bắt nạt:

• Can đảm: Nếu có thể, can đảm lên tiếng bảo vệ bạn bè bị bắt nạt hoặc tìm cách thông báo cho người lớn.

• Không tham gia: Tránh tham gia vào hành động bắt nạt hoặc kích động.

• Báo cáo: Nếu thấy bạn bè bị bắt nạt nghiêm trọng, hãy thông báo cho giáo viên, người lớn hoặc cơ quan quản lý trường học.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu những tình huống cần từ chối và cách từ chối

1. Lựa chọn chấp nhận / từ chối trong các tình huống dưới đây và viết do cho những tình huống cần từ chối.

Hướng dẫn trả lời:

2. Viết một số tình huống và cách em đã từ chối trong tình huống đó.

Hướng dẫn trả lời:

3. Đưa ra cách từ chối trong các tình huống dưới đây theo gợi ý trang 25 trong SGK.

Hướng dẫn trả lời:

B. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

Nhiệm vụ 3. Thực hành kĩ năng từ chối

1. Lựa chọn và thực hành kĩ năng từ chối trong các tình huống dưới đây theo gợi ý trang 25, SGK.

• Gợi ý về các cách từ chối:

Bước 1. Nhận diện được các tình huống cần từ chối.

• Từ chối trực tiếp: Từ chối trong các tình huống có thể gây hại cho mình và người khác.

• Từ chối trì hoãn: Từ chối khi không có khả năng, điều kiện để thực hiện, cần thời gian để suy nghĩ.

• Từ chối đàm phán: Từ chối khi có phương án thay thế.

Bước 2. Xác định cách từ chối phù hợp.

• Từ chối trực tiếp: Nói “không” trong các tình huống có thể gây hại cho mình và người khác.

• Từ chối trì hoãn: Đề nghị cho thêm thời gian để suy nghĩ hoặc thêm điều kiện hỗ trợ.

• Từ chối đàm phán: Đề xuất tìm người thay thế hoặc thay đổi nhiệm vụ phù hợp hơn.

Bước 3. Thực hiện theo cách đã xác định.

Tình huống 1: Nhóm của T được phân công làm một dự án và T là nhóm trưởng. Khi T phân công, một bạn nói: “Cậu làm hộ tớ đi, chúng ta là bạn thân mà "

• Cách em từ chối.

Tình huống 2: Hôm nay, B rủ H đi chơi trò chơi điện tử trong khi H chưa làm xong bài tập: "H ơi, trò chơi điện tử này hay lắm đấy, đi chơi với mình đi

• Cách em từ chối.

Tình huống 3: Bạn rủ A tham gia câu lạc bộ nhưng A chưa biết thông tin về câu lạc bộ và muốn tìm hiểu thêm trước khi trả lời.

• Cách em từ chối.

Hướng dẫn trả lời:

Tình huống 1: Mình hiểu cảm xúc của bạn, nhưng dự án này yêu cầu mọi người đóng góp công sức. Mình nên cùng nhau làm phần của mình để dự án hoàn thành tốt nhất.

Tình huống 2: Cảm ơn bạn đã rủ mình, nhưng hiện tại mình còn bài tập chưa làm xong. Mình cần tập trung vào việc hoàn thành bài tập trước nhé.

Tình huống 3: Cảm ơn bạn đã mời mình tham gia. Nhưng trước khi quyết định, mình muốn tìm hiểu thêm về câu lạc bộ để biết rõ hơn về hoạt động và yêu cầu tham gia. Sau khi mình có đủ thông tin, mình sẽ cho bạn biết quyết định của mình.

2. Chia sẻ những thuận lợi và khó khăn của em khi từ chối bạn bè trong những tình huống khác nhau của cuộc sống.

• Thuận lợi.

• Khó khăn.

Hướng dẫn trả lời:

• Thuận lợi:

• Khi em từ chối bạn bè một cách trực tiếp, em thể hiện sự thành thật và rõ ràng trong giao tiếp, giúp tránh hiểu lầm và xây dựng mối quan hệ dựa trên sự chân thành.

• Từ chối đàm phán giúp em và bạn bè tìm kiếm phương án tốt hơn cho cả hai, thể hiện tinh thần hợp tác và linh hoạt trong giải quyết vấn đề.

• Khó khăn:

• Khi từ chối bạn bè trực tiếp trong những tình huống nhạy cảm, em có thể lo ngại về việc gây tổn thương hoặc mất mát trong mối quan hệ.

• Không có lý do cụ thể để từ chối hoặc khi đối tượng không hiểu rõ về việc em cần thêm thời gian hoặc điều kiện hỗ trợ.

• Trong tình huống từ chối đàm phán, em có thể đối mặt với việc bạn bè không đồng ý và cảm thấy thất vọng, đòi hỏi em phải giải thích và thuyết phục họ hiểu quan điểm của mình.

Nhiệm vụ 4. Rèn luyện kỹ năng phòng, tránh bắt nạt học đường

1. Xây dựng kịch bản cho từng nhân vật trong tình huống ở nhiệm vụ 4, trang 27, SGK.

Tình huống:

H vốn nhút nhát, không biết cách hòa mình vào tập thể nên bị bạn bè cô lập. Q chơi với H kèm điều kiện mỗi ngày H phải tặng cho Q một món đồ. M ngồi cùng bàn với H và biết Q bắt nạt H nhưng nghĩ không liên quan đến mình nên không nói gì.

• Nhân vật H:

• Nhân vật Q:

• Nhân vật M:

Hướng dẫn trả lời:

• Nhân vật H:

H (đứng một mình tại sân trường, nhìn những nhóm bạn đang vui vẻ chơi đùa): 

Hmm... sao mình lại không thể tham gia vào cuộc vui của họ nhỉ? Cảm giác này thật khó chịu. Nhưng mà, liệu có cách nào để tạo dựng mối quan hệ với mọi người không nhỉ?

H (bước tới và nhìn thấy Q): 

Xin chào, Q. 

• Nhân vật Q:

Q (đang đứng cùng nhóm bạn, thấy H đến gần): 

À, xem ra là "người mới". Haha, cậu muốn chơi cùng tớ à? Được thôi, nhưng cậu phải đáp ứng một điều kiện nhỏ. Mỗi ngày, cậu phải tặng tớ một món đồ mới, nếu muốn chơi cùng tớ.

Q (nhấn nhá): 

Chơi với tớ thì phải trả giá đấy!

• Nhân vật M:

M (đang ngồi cùng bàn với H, thấy mọi chuyện diễn ra): 

(Trong đầu nghĩ) Bạn Q này thật là tệ hại, đang bắt nạt H mà cậu ấy không hề hay biết à? Nhưng mà, liệu mình nên can thiệp không nhỉ? Không phải việc của mình thì có cần phải nói gì không nhỉ?

M (lên tiếng): 

À, chào cậu H. Q chắc là đang đùa giỡn thôi mà, đừng để tâm trạng bị ảnh hưởng quá nhé.

2. Khoanh vào chữ cái trước các kỹ năng phòng, tránh bắt nạt học đường khi em có nguy cơ bị bắt nạt.

A. Kết thân với các bạn khác và luôn đi chơi cùng nhau.

B. Không đi một mình nếu cảm thấy sẽ gặp nguy hiểm.

C. Thể hiện quan điểm của mình về hành vi bắt nạt của bạn. 

D. Cứ cam chịu làm theo cho đỡ bị bắt nạt thêm.

E. Tìm kiếm sự hỗ trợ từ bố mẹ, thầy cô, bạn bè.

F. Nói không một cách dứt khoát.

G. Tự tin, mạnh mẽ hơn trong suy nghĩ và hành động.

Hướng dẫn trả lời:

B. Không đi một mình nếu cảm thấy sẽ gặp nguy hiểm.

C. Thể hiện quan điểm của mình về hành vi bắt nạt của bạn. 

E. Tìm kiếm sự hỗ trợ từ bố mẹ, thầy cô, bạn bè,

F. Nói không một cách dứt khoát.

G. Tự tin, mạnh mẽ hơn trong suy nghĩ và hành động.

3. Khoanh vào chữ cái trước các kỹ năng phòng, tránh bắt nạt học đường khi em là người chứng kiến hành vi bắt nạt.

A. Lên tiếng thể hiện rõ quan điểm của mình về hành vi bắt nạt của bạn. 

B. Khéo léo dàn hoà sự xung đột của hai bên.

C. Đưa ra lời khuyên hợp lý cho cả người bị bắt nạt và người bắt nạt. 

D. Báo cáo sự việc kịp thời với người có thể xử lý như thầy cô, người lớn...

E. Kệ, vì đó không phải việc của mình.

Hướng dẫn trả lời:

A. Lên tiếng thể hiện rõ quan điểm của mình về hành vi bắt nạt của bạn. 

B. Khéo léo dàn hoà sự xung đột của hai bên.

C. Đưa ra lời khuyên hợp lý cho cả người bị bắt nạt và người bắt nạt. 

D. Báo cáo sự việc kịp thời với người có thể xử lý như thầy cô, người lớn...

Nhiệm vụ 5. Thể hiện sự tự chủ trong các mối quan hệ trong đời sống

1. Khoanh vào chữ cái trước cách thể hiện sự tự chủ trong các mối quan hệ của em ở mỗi tình huống sau:

Tình huống 1: H là một bạn mới chuyển đến lớp của em. H khá rụt rè vì chưa quen được với môi trường học tập mới.

A. Việc làm quen với các bạn là việc của H, nên cứ đề H chủ động.

B. Chia sẻ với bạn H rằng các bạn trong lớp đều rất vui vẻ, thân thiện nền bạn cứ chủ động làm quen, tự tin hòa đồng cùng với các bạn trong lớp. 

C. Rủ các bạn trong lớp cùng làm quen và giúp đỡ bạn H.

D. Hỗ trợ để bạn H tìm hiểu về lớp như cách tổ chức lớp, khả năng, tinh thần học tập và tham gia hoạt động giáo dục của cả lớp,... để bạn H dễ hòa nhập với lớp hơn.

Hướng dẫn trả lời:

B. Chia sẻ với bạn H rằng các bạn trong lớp đều rất vui vẻ, thân thiện nền bạn cứ chủ động làm quen, tự tin hòa đồng cùng với các bạn trong lớp. 

C. Rủ các bạn trong lớp cùng làm quen và giúp đỡ bạn H.

D. Hỗ trợ để bạn H tìm hiểu về lớp như cách tổ chức lớp, khả năng, tinh thần học tập và tham gia hoạt động giáo dục của cả lớp,... để bạn H dễ hòa nhập với lớp hơn.

Tình huống 2: Em và N học khác lớp nhưng chơi rất thân với nhau. Hôm nay, N có mâu thuẫn với một bạn ở lớp của mình nên đã rủ em chặn đường để nói chuyện với bạn ấy khi tan học.

A. Từ chối tham gia vì không phải việc của mình.

B. Tham gia và hỗ trợ nhiệt tình cho N vì N là bạn thân của em.

C. Khuyên N bình tĩnh vì đó chỉ là hiểu lầm, N hãy hẹn gặp mặt bạn ấy để nói chuyện đàng hoàng chứ không nên chặn đường.

D. Chia sẻ với N rằng trong cuộc sống sẽ có những quan điểm khác nhau, nếu có thể chúng ta cũng nên chấp nhận sự khác biệt trong quan điểm đề không gây mâu thuẫn.

Hướng dẫn trả lời:

C. Khuyên N bình tĩnh vì đó chỉ là hiểu lầm, N hãy hẹn gặp mặt bạn ấy để nói chuyện đàng hoàng chứ không nên chặn đường.

D. Chia sẻ với N rằng trong cuộc sống sẽ có những quan điểm khác nhau, nếu có thể chúng ta cũng nên chấp nhận sự khác biệt trong quan điểm đề không gây mâu thuẫn.

2. Chia sẻ cảm xúc của em khi thể hiện được sự tự chủ trong các mối quan hệ trong đời sống.

Hướng dẫn trả lời:

Cảm xúc của em khi thể hiện được sự tự chủ trong các mối quan hệ trong đời sống là tự tin và hạnh phúc. Cảm giác có khả năng quyết định, tạo dựng và duy trì mối quan hệ dựa trên sự lựa chọn của mình là điều thú vị và đầy sự mãn nguyện.

Nhiệm vụ 6. Thể hiện sự tự chủ trong các mối quan hệ trên mạng xã hội

1. Chỉ ra những biểu hiện của sự tự chủ trong các mối quan hệ trên mạng xã hội và đề xuất cách giải quyết trong các tình huống trang 28, SGK.

Tình huống 1

Các bạn rủ em tham gia vào một nhóm kín trên mạng xã hội.

Tình huống 2

Một người bạn rất thân trong nhóm của em đăng thông tin nói xấu kèm hình ảnh bạn A trên mạng xã hội. Các bạn trong nhóm đã chia sẻ, bình luận rất sôi nổi và rủi em tham gia cùng.

Tình huống 3

Một người bạn thân nói không tốt về em trên mạng xã hội.

Hướng dẫn trả lời:

2. Chia sẻ cảm xúc của em khi thể hiện được sự tự chủ trong các mối quan trên mạng xã hội.

Hướng dẫn trả lời:

Cảm xúc của em khi thể hiện được sự tự chủ trong các mối quan hệ trên mạng xã hội là một cảm giác tự do và kiểm soát. Em cảm thấy tự tin khi có khả năng quyết định những gì tốt cho bản thân mình, không bị áp đặt hay ảnh hưởng bởi ý kiến của người khác. Việc thể hiện sự tự chủ giúp em duy trì một môi trường trực tuyến tích cực và phản ánh giá trị thực sự của tôi.

Nhiệm vụ 7. Thực hiện một số việc làm góp phần xây dựng truyền thống nhà trường.

1. Đánh dấu X vào mức độ em đã thực hiện được các việc làm dưới đây để góp phần xây dựng truyền thống nhà trường.

Hướng dẫn trả lời:

2. Chia sẻ cảm xúc của em khi thực hiện được việc làm góp phần xây dựng truyền thống nhà trường.

Hướng dẫn trả lời:

Cảm xúc của em khi thực hiện được việc góp phần xây dựng truyền thống nhà trường là một sự tự hào và mãn nguyện. Em cảm thấy được kết nối sâu sắc với cộng đồng học thuật và thấy rằng mình thực sự đóng góp vào việc tạo nên một không gian học tập tích cực và đáng nhớ. Cảm giác này là nguồn động viên mạnh mẽ để em tiếp tục đóng góp và làm phong phú hơn truyền thống của trường, để tạo ra một môi trường tốt hơn cho tất cả mọi người.

Nhiệm vụ 8. Xây dựng và giữ gìn tình bạn

1. Chia sẻ cảm nhận của em về tình bạn thể hiện trong mỗi bức tranh sau.

Hướng dẫn trả lời:

Bức tranh 1:

Em cảm nhận được tình bạn sâu sắc của hai bạn nam. Đó là hình ảnh của tình bạn có sự chia sẻ, sự quan tâm và sẵn sàng giúp đỡ nhau. 

Bức tranh 2:

Mọi người có không gian riêng để thực hiện sở thích của mình, nhưng vẫn tạo ra một môi trường thân thiện và gần gũi.

Bức tranh 3:

Đây là hình ảnh của tình bạn dựa trên sự tôn trọng và sự hỗ trợ trong việc chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm.

2. Viết ra cách giải quyết tình huống ở SGK trang 30.

Tình huống: P và H là hai người bạn thân từ những năm học trước. Đầu năm học này, gia đình P gặp khó khăn nên P phải chuyển trường.

• Nếu em là H.

• Nếu em là P.

Hướng dẫn trả lời:

• Nếu em là H:

Cách giải quyết: Gửi tin nhắn hoặc gặp P một cách trực tiếp để chia sẻ cảm xúc, bày tỏ sự tiếc nuối về việc chuyển trường của P và thể hiện tình bạn bằng cách cam kết giữ liên lạc, chia sẻ thông tin về cuộc sống và học tập để duy trì mối quan hệ.

• Nếu em là P:

Cách giải quyết: Khi nhận được thông tin về việc chuyển trường, gửi một tin nhắn tới H để thông báo tình hình. Bày tỏ sự tiếc nuối về việc không thể tiếp tục học cùng trường như trước, nhưng cũng bày tỏ mong muốn duy trì mối quan hệ bằng cách thường xuyên liên lạc và chia sẻ về cuộc sống.

C. VẬN DỤNG – MỞ RỘNG

Nhiệm vụ 9. Lan tỏa giá trị của tình bạn

1. Lựa chọn hai bức ảnh và giới thiệu về quá trình xây dựng tình bạn của em dưới mỗi bức ảnh.

Hướng dẫn trả lời:

Em muốn kể về quá trình xây dựng một mối quan hệ bạn bè thú vị và đáng nhớ trong cuộc sống của em. Ban đầu, chúng em không biết gì về nhau ngoài cái tên và chúng em đã bắt đầu từ việc tìm hiểu về sở thích và sự quan tâm chung. Chúng em thường xuyên trò chuyện, thảo luận về các chủ đề khác nhau và dần dần tìm hiểu nhiều hơn về những gì chúng em thích và không thích.

Những lần cùng tham gia các hoạt động ngoại khoá, dự lễ hội trường hay cùng nhau giải quyết các dự án học tập cũng tạo ra cơ hội cho chúng em gắn kết thêm. Những thử thách và khoảnh khắc khó khăn trong cuộc sống cũng đã giúp chúng em hiểu nhau hơn và tạo nên sự đồng cảm. 

Chúng em đã chia sẻ những niềm vui, nỗi lo và kể cả những bí mật nhỏ nhặt. Điều quan trọng nhất là, chúng em luôn tôn trọng và ủng hộ lẫn nhau. Từ những cuộc trò chuyện vụn vặt cho đến những lần hỗ trợ lớn lao, chúng em đã cùng nhau xây dựng nên một mối quan hệ vững chắc và đáng trân trọng.

Nhìn lại, em tự hào về việc có bạn bè thật thú vị và đáng tin cậy. Quá trình xây dựng tình bạn này đã giúp tôi hiểu rõ hơn về giá trị của sự chia sẻ, tôn trọng và sẻ chia trong cuộc sống hàng ngày.

2. Lựa chọn hai bức ảnh và giới thiệu về quá trình giữ gìn tình bạn của em dưới mỗi bức ảnh.

Hướng dẫn trả lời:

Em muốn chia sẻ về quá trình mà em đã dành để giữ gìn và phát triển tình bạn trong cuộc sống hàng ngày. Đối với em, tình bạn là một phần quan trọng, nơi mà sự chia sẻ, tôn trọng và ủng hộ là những giá trị cốt lõi.

Để giữ gìn tình bạn, em luôn cố gắng dành thời gian để duy trì liên lạc với bạn bè, bất kể xa gần hay bận rộn. Chúng em thường xuyên trò chuyện qua tin nhắn, gọi điện thoại hoặc gặp mặt trực tiếp để cập nhật về cuộc sống và chia sẻ những câu chuyện mới.

Em cũng luôn lắng nghe và thể hiện sự quan tâm đối với cảm xúc và tình cảm của bạn bè. Đôi khi, một lời khích lệ hay một bản tin nhắn đơn giản có thể tạo nên sự kết nối và ủng hộ lớn lao. Đồng thời, em cũng tôn trọng không gian cá nhân của họ, biết khi nào nên xuất hiện và khi nào nên để họ có thời gian riêng.

Những hoạt động chung cũng là một phần quan trọng trong việc giữ gìn tình bạn. Em thường cố gắng dành thời gian cho những hoạt động như đi xem phim, dạo chơi, tham gia sự kiện hoặc thậm chí là thực hiện những dự án cùng nhau. Điều này giúp chúng em tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ và gắn kết mối quan hệ.

Em luôn coi tình bạn như một mảng trồng hoa, cần chăm sóc và tạo điều kiện tốt để nó phát triển. Bằng cách đầu tư thời gian, tình cảm và hiểu biết, tôi tin rằng mối quan hệ bạn bè của tôi sẽ ngày càng mạnh mẽ và đáng trân trọng.

D. TỰ ĐÁNH GIÁ

Nhiệm vụ 10. Tự đánh giá

1. Chia sẻ về những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện chủ đề.

• Thuận lợi.

• Khó khăn.

Hướng dẫn trả lời:

• Thuận lợi:

• Tạo môi trường học tập tích cực: Xây dựng trường học thân thiện giúp tạo ra một môi trường học tập khuyến khích, nơi mà học sinh và giáo viên cảm thấy thoải mái và hứng thú trong việc học và giảng dạy.

• Tạo mối quan hệ tốt đẹp: Một trường học thân thiện tạo điều kiện cho học sinh và giáo viên tương tác tích cực, tạo ra những mối quan hệ tốt đẹp và đáng tin cậy.

• Tăng cường tinh thần đoàn kết: Môi trường thân thiện giúp tạo ra tinh thần đoàn kết mạnh mẽ, khiến cho học sinh và giáo viên cảm thấy họ là một phần quan trọng của cộng đồng trường học.

• Khó khăn:

• Sự đa dạng trong tính cách: Mỗi học sinh đều có tính cách và nhu cầu khác nhau, điều này có thể dẫn đến xung đột hoặc khó khăn trong việc hiểu và thích nghi với nhau.

• Thời gian và công sức: Xây dựng môi trường thân thiện đòi hỏi thời gian và công sức để giải quyết các xung đột, xây dựng các hoạt động tạo sự gắn kết, và duy trì môi trường tích cực.

• Thách thức từ xã hội và gia đình: Một số học sinh có thể đối mặt với áp lực từ xã hội hoặc gia đình, khiến cho việc tham gia vào môi trường thân thiện trở nên khó khăn hơn.

2. Đánh dấu X vào mức độ phù hợp với em.

Hướng dẫn trả lời:

3. Nhận xét của nhóm bạn.

4. Nhận xét khác

5. Viết những kỹ năng em cần tiếp tục rèn luyện.

Hướng dẫn trả lời:

• Thực hành kĩ năng từ chối.

• Rèn luyện kỹ năng phòng, tránh bắt nạt học đường.

• Thể hiện sự tự chủ trong quan hệ bạn bè.

• Thể hiện sự tự chủ trong các mối quan hệ trên mạng xã hội.

• Xây dựng và giữ gìn tình bạn.

• Thực hiện một số việc làm xây dựng truyền thống nhà trường.