Soạn siêu ngắn lịch sử 11 KNTT bài 5 Quá trình xâm lược và cai trị của chủ nghĩa thực dân ở Đông Nam Á

1. QUÁ TRÌNH XÂM LƯỢC VÀ CAI TRỊ CỦA THỰC DÂN PHƯƠNG TÂY Ở ĐÔNG NAM Á.

a) Quá trình xâm lược

CH1: Khai thác Tư liệu 1 (SGK trang 31) và thông tin trong mục, trình bày quá trình thực dân phương Tây xâm lược các nước Đông Nam Á. 

Hướng dẫn trả lời:

Từ đầu thế kỉ XVI, các nước phương Tây bắt đầu mở rộng quá trình xâm nhập vào các nước Đông Nam Á. 

• Đối với Đông Nam Á hải đảo: sau gần 4 thế kỉ thực dân phương Tây đã hoàn thành quá trình xâm lược các nước Đông Nam Á hải đảo.

• Đối với Đông Nam Á lục địa: Đến đầu thế kỉ XX, các nước thực dân phương Tây đã hoàn thành quá trình thôn tính Đông Nam Á.

CH2: Theo em, cách thức tiến hành xâm lược các nước Đông Nam Á của thực dân phương Tây có những điểm chung gì?

Hướng dẫn trả lời:

Đều thông qua các hoạt động buôn bán, truyền giáo, giao thương, tận dụng tình hình các nước Đông Nam Á bước vào thời kì suy thoái, khủng hoảng. 

b) Chính sách cai trị:

CH: Khai thác các tư liệu 2, 3 (SGK trang 33, 34) và thông tin trong mục, trình bày chính sách cai trị của thực dân phương Tây đối với các nước Đông Nam Á. Trả lời:

• Về chính trị: thiết lập nền thống trị dưới các hình thức khác nhau. 

• Về kinh tế: thực hiện chính sách bóc lột, khai thác các thuộc địa. 

• Về văn hóa - xã hội: tìm mọi cách kìm hãm sự phát triển các nước thuộc địa. 

2. CÔNG CUỘC CẢI CÁCH Ở XIÊM.

CH1: Trình bày nét chính về công cuộc cải cách ở Xiêm. 

Hướng dẫn trả lời:

Những nét chính về công cuộc cải cách ở Xiêm:

Về kinh tế:

• Trong công nghiệp, Chính phủ thực hiện chính sách khuyến khích đầu tư vào các ngành công nghiệp, đường sắt, ...

• Trong nông nghiệp, năm 1874, Chính phủ Xiêm đã áp dụng biện pháp miễn trừ và giảm thuế nông nghiệp.

• Về hành chính: Từ năm 1892, Ra-ma V tiến hành cải cách hành chính theo mô hình phương Tây.

Về giáo dục: Công tác giáo dục được nhà vua đặc biệt chú trọng. 

Về ngoại giao:

• Năm 1897, Ra-ma V tiến hành chuyến công du sang các nước châu Âu. 

• Chính phủ Xiêm kí các hiệp ước để bảo vệ nền độc lập của nước mình.

CH2: Vì sao Xiêm là nước duy nhất ở khu vực Đông Nam Á không trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây. 

Hướng dẫn trả lời:

- Công cuộc cải cách của Xiêm đã đưa đất nước phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa để thực hiện đường lối ngoại giao mềm dẻo nhằm giữ vững nền độc lập và chủ quyền của đất nước, không bị rơi vào tình trạng thuộc địa.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

CH1: Xây dựng trục thời gian thể hiện những nét chính về quá trình thực dân phương Tây xâm lược các nước Đông Nam Á. 

Hướng dẫn trả lời:

CH2: Theo em, những chính sách cai trị của thực dân phương Tây ở Đông Nam Á đã tác động như thế nào đối với các nước trong khu vực?

Hướng dẫn trả lời:

• Chuyển biến về chính trị:

- Chuyển biến tích cực: một số yếu tố tích cực về hệ thống pháp luật, quản lí hành chính,… được du nhập vào Đông Nam Á.

- Chuyển biến tiêu cực:

+ Các nước Đông Nam Á đã trở thành thuộc địa hoặc bị lệ thuộc về chính trị vào các nước thực dân phương Tây.

+ Quyền lực chính trị nằm trong tay chính quyền thực dân. 

+ Khối đoàn kết dân tộc bị rạn nứt.

• Chuyển biến về kinh tế:

- Chuyển biến tích cực: phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa từng bước được du nhập vào các nước Đông Nam Á. 

- Chuyển biến tiêu cực:

+ Tài nguyên thiên nhiên vơi cạn; nhân công bị bóc lột kiệt quệ, bị biến thành thị trường cung cấp nguyên - nhiên liệu, ... 

+ Kinh tế các nước thuộc địa bị kìm hãm, phụ thuộc vào kinh tế các nước thực dân xâm lược. 

• Chuyển biến về văn hóa:

- Chuyển biến tích cực: nhiều yếu tố tiến bộ của văn hóa phương Tây được du nhập.

- Chuyển biến tiêu cực: Đại bộ phận dân cư vẫn trong tình trạng nghèo đói, lạc hậu, trình độ dân trí thấp. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống bị xói mòn

• Chuyển biến về xã hội:

- Làm phân hóa các giai cấp, tầng lớp cũ trong xã hội.

- Làm xuất hiện của các lực lượng xã hội mới. 

- Đẩy mâu thuẫn dân tộc với chính quyền thực dân sâu sắc. 

Vận dụng

CH: Sưu tầm tài liệu từ sách, báo, internet, viết một bài (khoảng 300 chữ) về quá trình thực dân phương Tây xâm lược và thiết lập nền thống trị ở một nước trong khu vực Đông Nam Á. 

Hướng dẫn trả lời:

Đầu những năm của thế kỷ XIX vùng Đông Nam Á rộng lớn trở thành mục tiêu của các nước đế quốc. Sau khi hoàn thành việc xâm chiếm, thực dân phương Tây tiến hành thiết lập nền thống trị ở Đông Nam Á dưới nhiều hình thức khác nhau. Nhằm chia rẽ, làm suy yếu sức mạnh dân tộc của các nước Đông Nam Á thực dân phương Tây sử dụng chính sách “chia để trị”. Chính quyền thực dân thực hiện chính sách bóc lột, khai thác các thuộc địa, thực hiện biến các nước trong khu vực thành nơi cung cấp nguồn nguyên liệu, thị trường tiêu thụ hàng hoá, phục vụ lợi ích cho chính quốc. Đối với nền văn hoá – xã hội, chúng tìm mọi cách  kìm hãm người dân ở các nước thuộc địa trong tình trạng lạc hậu, nghèo đói. Thực hiện hành động làm xói mòn giá trị truyền thống của các quốc gia Đông Nam Á.