Giải chi tiết chuyên đề Lịch sử 12 CTST bài 2: Nhật Bản từ năm 1973 đến nay

2. NHẬT BẢN TỪ NĂM 1973 ĐẾN NAY

Câu hỏi: Nêu tình hình kinh tế, chính trị- xã hội của Nhật Bản từ năm 1973 đến năm 2000.

Bài làm chi tiết:

1. Về kinh tế:

- Năm 1974, kinh tế Nhật Bản rơi vào tình trạng siêu lạm phát, có mức độ lạm phát cao nhất thế giới. Sản xuất bị đình đốn, đặc biệt các ngành công nghiệp nặng, tổng sản phẩm quốc dân suy thoái xuống mức -1,3%. Từ năm 1973 đến năm 1975, ước tính khoảng 30% thiết bị nhà máy ngừng hoạt động.

- Để cứu vãn tình thế, từ năm 1974, Chính phủ Nhật Bản đề ra các biện pháp nhằm phục hồi kinh tế.

- Từ nửa sau thập niên 80 của thế kỉ XX, Nhật Bản tập trung đầu tư cho những ngành công nghiệp tiên tiến như vật liệu mới, thông tin máy tính, ...

- Từ nửa sau những năm 70 của thế kỉ XX, quá trình dịch vụ hoá nền kinh tế được đẩy mạnh ở Nhật Bản với sự gia tăng các loại hình dịch vụ như công nghệ tin học, chuyển giao công nghệ, tư vấn, cung cấp chuyên gia.

- Trong thập kỉ 80 của thế kỉ XX, nền kinh tế Nhật Bản vẫn đạt mức độ ổn định. Nhật Bản vẫn giữ được vị thế kinh tế thứ hai trên thế giới, sau Mỹ. Nhật Bản trở thành cường quốc tài chính hàng đầu thế giới, là chủ nợ của nhiều quốc gia.

- Từ cuối những năm 1980 xuất hiện “nền kinh tế bong bóng”.

- Bước vào thập niên 90 của thế kỉ XX, nước Nhật lâm vào cuộc suy thoái kéo dài. Tuy nhiên, khoa học- kĩ thuật của Nhật Bản tiếp tục phát triển ở trình độ cao, tập trung vào lĩnh vực sản xuất dân dụng, chinh phục vũ trụ.

2. Về chính trị:

- Trong phần lớn thời gian của giai đoạn 1973 – 2000, Đảng Dân chủ Tự do tiếp tục khẳng định vai trò của đảng cầm quyền.

- Thứ nhất, liên minh chặt chẽ với Mỹ là nền tảng trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản. Mặt khác, Nhật Bản vẫn coi trọng quan hệ với Tây Âu và mở rộng hoạt động đối ngoại với các đối tác khác trên phạm vi toàn cầu.

- Thứ hai, Nhật Bản thực hiện chính sách đối ngoại mới để vừa duy trì hoà bình và an ninh, phát triển đất nước. 

- Nhật Bản chú trọng việc đóng góp tài chính và nguồn nhân lực cho Liên hợp quốc.

- Đối với khu vực Đông Nam Á, Nhật Bản đưa ra Học thuyết Phu-cư-đa, tăng cường quan hệ kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội. 

3. Về xã hội: 

- Trong những năm 80, tầng lớp trung lưu mới xuất hiện và ngày càng đông đảo trong các thành phố và trung tâm công nghiệp.

- Tuy nhiên, số lượng người bị phá sản, mất việc làm, phải sống bằng trợ cấp xã hội ngày càng nhiều. 

Câu hỏi: Giải thích nguyên nhân dẫn đến sự phát triển không ổn định về kinh tế của Nhật Bản từ năm 1973 đến năm 2000.

Bài làm chi tiết:

Nguyên nhân của sự phát triển không ổn định về kinh tế:

- Nhân tố khách quan: khủng hoảng năng lượng 1973, khủng hoảng tài chính châu Á 1997 - 1998.

- Nhân tố chủ quan:

+ Những nhân tố đưa lại sự thần kì cho nền kinh tế Nhật Bản trong giai đoạn trước không còn, thậm chí một số nhân tố trở thành vật cản

+ Các biện pháp của Chính phủ Nhật Bản chưa thực sự hiệu quả và mang tính bền vững.

+ Thị trường xuất khẩu của Nhật Bản bị giảm sút; không đủ nguồn vốn đầu tư, đặc biệt sau thời kì bong bóng, nhiều ngân hàng Nhật Bản rơi vào tình trạng phá sản

+ Tình trạng già hóa dân số gia tăng, đặc biệt là dân số trong độ tuổi lao động

Câu hỏi: Trình bày quá trình cải cách và phục hồi kinh tế của Nhật Bản trong những năm đầu thế kỉ XXI.

Bài làm chi tiết:

- Từ năm 2002- 2007, Thủ tướng Côi-dư-mi đã đưa ra chính sách tái cơ cấu kinh tế, bước đầu đưa đến những khởi sắc cho nền kinh tế Nhật Bản. 

- Năm 2012, ông Shinzo A-bê đã đưa các chính sách kinh tế (còn được gọi là Abenomics) nhằm phục hưng nền kinh tế Nhật Bản sau“hai thập kỉ mất mát”.

- Sau thời gian triển khai cải cách, kinh tế Nhật Bản có bước phục hồi, thể hiện ở các chỉ tiêu phát triển kinh tế, tốc độ tăng GDP ổn định (hằng năm tăng từ 1% – 2%), xuất khẩu khởi sắc, chỉ số giá tiêu dùng tăng.

- Từ năm 2021, Nhật Bản triển khai nhiều giải pháp phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19. 

- Năm 2022, GDP của Nhật Bản đứng thứ 3 thế giới (sau Mỹ và Trung Quốc). 

Câu hỏi: Phân tích những chuyển biến về chính trị- xã hội của Nhật Bản trong những năm đầu thế kỉ XXI.

Bài làm chi tiết:

- Từ năm 2012, Đảng LDP liên tục giữ vị trí trên chính trường Nhật Bản. 

- Trong bối cảnh quốc tế mới, Chính phủ Nhật Bản vẫn duy trì quan hệ mật thiết với các nước lớn; đồng thời, thực hiện chủ trương chiến lược hướng mạnh đến châu Á, châu Phi và Mĩ La-tinh.

- Chính sách cải cách kinh tế đã thúc đẩy sự ổn định xã hội, tỉ lệ thất nghiệp giảm ở thời điểm năm 2020. 

- Tuy nhiên, Nhật Bản vẫn phải đối diện với tình trạng thiếu hụt lao động có kĩ năng, đặc biệt là trong các ngành kĩ thuật và công nghệ; tỉ lệ sinh con thấp nhất thế giới, dân số “già hoá”, gánh nặng an sinh xã hội lớn,...