Giải chi tiết GDCD 8 cánh diều mới bài 3: Lao động cần cù, sáng tạo

MỞ ĐẦU

    Trong xu thế toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế hiện nay, cần cù, sáng tạo trong lao động là yếu tố làm tăng năng suất, năng lực cạnh tranh, thúc đẩy sự phát triển. Nếu không lao động cần cù, sáng tạo, mỗi người và xã hội sẽ bị chậm bước tiến so với yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội của thời đại.

Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ nói về sự cần cù, sáng tạo trong lao động.

Hướng dẫn trả lời:

• Có chí thì nên​

• Hữu chí cánh thành​

• Có chí làm quan, có có gan làm giàu.​

• Người có chí thì nên, nhà có nền thì vững.​

• Mưu cao chẳng bằng chí dày.​

• Thua keo này bày keo khác.

Hướng dẫn trả lời:

a)  Sự cần cù, sáng tạo trong lao động được thể hiện trong:

• Thông tin 1: luôn chủ động suy nghĩ để cải tiến, đổi mới, chế tạo máy bay, vũ khí quân giới.

• Thông tin 2: là sự chăm chỉ một cách thường xuyên, không ngại khó khăn, gian khổ; tích cực trau dồi bản thân ngày một tốt đẹp và hoàn thiện hơn.

b) Những biểu hiện khác của sự cần cù, sáng tạo trong lao động: 

+ Luôn tìm tòi suy nghĩ, cải tiến;

+ Phát hiện cái mới, hiện đại các quy trình trong lao động;

+ Tiết kiệm (thời gian, vật liệu...) tạo năng suất cao, chất lượng hiệu quả.

2. Ý nghĩa của cần cù, sáng tạo trong lao động

Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi

ĐẶNG VĂN NGỮ – NHÀ KHOA HỌC LỚN

Bác sĩ, giáo sư, nhà nghiên cứu Kí sinh trùng học Đặng Văn Ngữ sinh năm 1910 tại Huế (Thừa Thiên – Huế), mất năm 1967 tại chiến trường khu V. Trước Cách mạng tháng Tám, khi đang học ở Đại học Y khoa Hà Nội, ông được cử sang Nhật nghiên cứu thêm ở Viện Vi trùng – Kí sinh trùng tại thủ đô Tô-ky-ô.

Năm 1949, theo tiếng gọi của Tổ quốc và Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông về nước tham gia kháng chiến. Trong phòng thí nghiệm đơn sơ bằng tre, nứa, lá giữa núi rừng Việt Bắc (Chiêm Hoá, Tuyên Quang), ông đã nghiên cứu và sản xuất thành công thuốc kháng sinh, nước lọc pê-ni-xi-lin chế từ giống nấm ông đem từ Nhật về, phục vụ kịp thời cho thương, bệnh binh trên các chiến trường, nhất là trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ.

Lúc bấy giờ, do hoàn cảnh hết sức thiếu thốn, "cơm không đủ no, áo không đủ mặc"

nên bệnh tật có điều kiện phát sinh. Mặt khác, trong chiến đấu, bộ đội ta bị thương vong không ít. Vì vậy, thuốc men dành cho điều trị, đặc biệt là các loại thuốc kháng sinh hết sức cần thiết nhưng cũng đặc biệt khan hiếm. Trong bối cảnh đó, việc sản xuất được "nước lọc pê-ni-xi-lin” của ông có ý nghĩa đặc biệt lớn. Chính những liều thuốc pê-ni-xi-lin này của ông sau đó đã có mặt khắp các chiến trường giúp làm lành vết thương của chiến sĩ và đồng bảo ta, góp phần đắc lực cho công cuộc kháng chiến chống Pháp đi đến thắng lợi.

 (Theo Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam – NXB Giáo dục, 2005, in 356, 357)

a) Em hãy cho biết những việc làm nào của Giáo sư Đặng Văn Ngữ thể hiện sự cần cù, sáng tạo. Những việc làm đó mang lại kết quả gì?

b) Theo em, cần cù, sáng tạo trong lao động có ý nghĩa như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

a) Những việc làm nào của Giáo sư Đặng Văn Ngữ thể hiện sự cần cù, sáng tạo:

• Năm 1949, theo tiếng gọi của Tổ quốc và Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông về tham gia kháng chiến.

• Trong phòng thí nghiệm đơn sơ bằng tre, nứa, lá giữa núi rừng Việt Bắc, ông đã nghiên cứu và sản xuất thành công kháng sinh, nước lọc pê-ni-xi-lin chế từ giống nấm ông đem từ Nhật về, phục vụ kịp thời cho thương, bệnh binh trên các chiến trường, nhất là trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ.

b) Cần cù, sáng tạo trong lao động giúp con người hoàn thiện và phát triển phẩm chất, năng lực để nâng cao hiệu quả lao động, góp phần xây dựng quê hương, đất nước, và được mọi người yêu quý, tôn trọng.

3. Thực hiện lao động cần cù, sáng tạo.

Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi

      Trường hợp 1. An có thành tích học tập tốt. Khi giải quyết những bài tập, những vấn đề giáo viên đặt ra, An luôn đặt câu hỏi “tại sao?”, “làm thế nào?” và trao đổi cùng thầy cô, bạn bè hoặc tìm thêm thông tin từ sách, báo, tạp chí, Internet,... để tìm cách giải quyết.

      Trường hợp 2. Cuối tuần, thấy bố dọn dẹp, sắp xếp các chậu cây cảnh, Minh liền lấy mấy chai nhựa không dùng nữa trong bếp để làm những chậu hoa nhỏ, xinh xắn trang trí trong sân vườn.

a) Theo em, bạn An đã thể hiện sự cần cù, sáng tạo trong học tập như thể nào?

b) Em hãy cho biết, bạn Minh đã thể hiện sự sáng tạo trong lao động như thế nào. Hãy kể thêm những cách sáng tạo trong lao động khác mà em biết.

Hướng dẫn trả lời:

a) Bạn An đã thể hiện sự cần cù, sáng tạo trong học tập bằng việc chủ động trong học tập.

b) Bạn Minh đã thể hiện sự sáng tạo trong lao động bằng việc tái chế chai nhựa không sử dụng thành những chậu hoa.

LUYỆN TẬP

Bài tập 1: Trong những việc làm dưới đây, việc làm nào thể hiện sự cần cù, sáng tạo trong học tập, lao động? Vì sao?

A. Làm đề cương ôn tập các môn học bằng sơ đồ tư duy.

B. Vẽ tự do trên tường đường phố.

C. Lập bảng kế hoạch thực hiện việc nhà trong một tháng.

D. Học tiếng Anh qua các bài hát.

E. Trao đổi kinh nghiệm học tập với các bạn trong lớp.

G. Tìm nhiều cách khác nhau để giải quyết một vấn đề giáo viên đưa ra.

H. Sử dụng túi vải thay túi ni-lông khi đi mua hàng.

Hướng dẫn trả lời:

Những việc làm thể hiện sự cần cù, sáng tạo trong học tập, lao động:

• A. Làm đề cương ôn tập các môn học bằng sơ đồ tư duy. 

• C. Lập bảng kế hoạch thực hiện việc nhà trong một tháng. 

• D. Học tiếng Anh qua các bài hát.

• E. Trao đổi kinh nghiệm học tập với các bạn trong lớp.

• G. Tìm nhiều cách khác nhau để giải quyết một vấn đề giáo viên đưa ra.

• H. Sử dụng túi vải thay túi ni-lông khi đi mua hàng.

Bài tập 2: Trong giờ làm việc nhóm, bạn A nói riêng với bạn B: “Nhóm mình có bạn H học giỏi nên chúng mình không cần suy nghĩ hay làm gì đâu, vì đã có bạn H làm hết rồi".

a) Theo em, lời nói của bạn A như vậy có đúng không? Vì sao?

b) Nếu em là bạn B, em sẽ nói gì với A?

Hướng dẫn trả lời:

a) Lời của bạn A như vậy là không đúng. Bởi vì lời nói ấy thể hiện sự thiếu tự giác, thiếu trách nhiệm trong công việc chung của nhóm, ỉ lại vào bạn H quá nhiều, thiếu đi sự cần cù, sáng tạo trong học tập.

b) Nếu là bạn B, em sẽ giải thích cho A hiểu về vai trò và trách nhiệm của mỗi người trong công việc chung. Nếu A vẫn không nghe, em sẽ nêu ý kiến với trưởng nhóm đánh giá đúng sự đóng góp của các thành viên và cho điểm.

Bài tập 3: Thấy khách đến cửa hàng bánh của mình ngày càng giảm, anh T đã nghĩ ra nhiều cách để thu hút khách như: bổ sung thêm nhiều vị mới, thiết kế lại nhãn dán, giảm giá, tích điểm đổi quà,...

Em nhận xét thế nào về việc làm của anh T? Hãy kể thêm những việc làm thể hiện sự sáng tạo trong lao động mà em biết.

Hướng dẫn trả lời:

Việc làm của anh T cực kì sáng tạo và thông minh, anh T làm như vậy sẽ thu hút được rất nhiều khách hàng bởi những chương trình mới anh mang đến. 

Những việc làm thể hiện sự sáng tạo trong lao động: 

• Tận dụng kỹ năng làm việc nhanh và hiệu quả

• Sáng tạo các giải pháp phù hợp với nhu cầu của công việc

• Đề xuất các ý tưởng để giải quyết vấn đề

• Đưa ra các cải tiến để cải thiện thời gian và chi phí

• Tạo ra các giải pháp hoàn thiện

• Sử dụng các công nghệ, phương pháp và các công cụ mới để tối ưu hóa quy trình

• Đề xuất các cách để tối ưu hóa các thủ tục

• Thiết kế các giải pháp để giải quyết các vấn đề phức tạp

Bài tập 4: Ca dao Việt Nam có câu:

“Đời người có một gang tay

Ai hay ngủ ngày còn được nửa gang”.

Em hãy cùng bạn thảo luận và chia sẻ về ý nghĩa của câu ca dao trên.

Hướng dẫn trả lời:

Đời người ngắn tựa gang tay: đời người là hữu hạn và rất ngắn ngủi tựa hồ chỉ dài bằng một gang tay => biện pháp so sánh Ai hay ngủ ngày còn lại nửa gang: Những người lười biếng, không biết quý trong thời gian thì sẽ lãng phí cuộc đời mình => câu tục ngữ nói về sự hữu hạn của đời người.Từ đó khuyên chúng ta nên biết quý trọng thời gian.

VẬN DỤNG

Bài tập 1: Em hãy sưu tầm những bài báo, hình ảnh, tư liệu về những tấm gương cần cù, sáng tạo trong lao động để xây dựng thành tập san trưng bày tại lớp.

Hướng dẫn trả lời:

(*) Tham khảo: