Giải chi tiết GDCD 8 cánh diều mới bài 8: Lập kế hoạch chi tiêu

MỞ ĐẦU

Gia đình mỗi tuần cho em 50000 đồng tiền tiêu vặt. Em sẽ chi tiêu cho những khoản nào? Theo em, làm thế nào để chi tiêu số tiền đó hiệu quả?

Hướng dẫn trả lời:

• Em sẽ dùng số tiền đó để mua đồ dùng học tập, sách vở khi cần thiết…. Theo em, cần phải tạo nên một kế hoạch chi tiêu hợp lý và kiểm soát được khoản chi tiêu của mình. Em sẽ chi tiêu một nửa cho các khoản nhu yếu, khoản còn lại em tiết kiệm để chi tiêu cho các mục đích khác.

KHÁM PHÁ

1. Sự cần thiết phải lập kế hoạch chi tiêu

Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi

Câu hỏi:

a) Em hãy quan sát mỗi hình ảnh và cho biết bạn học sinh nào chi tiêu không có kế hoạch. Theo em, chi tiêu có kế hoạch sẽ mang lại lợi ích gì cho các bạn học sinh đó?

b) Em hãy cho biết vì sao mỗi người cần phải lập kế hoạch chi tiêu. Nếu chúng ta chi tiêu không có kế hoạch thì có thể rơi vào những hoàn cảnh nào?

Hướng dẫn trả lời:

a) Bạn học sinh nào chi tiêu không có kế hoạch:

• Hình ảnh 1 cả hai bạn 

• Hình ảnh 3 bạn nam

Chi tiêu có kế hoạch sẽ giúp các bạn học sinh đó không phải đi vay tiền người khác; tăng tiết kiệm; bớt được các khoản chi tiêu không cần thiết; chủ động về tài chính

b) Mỗi người cần phải lập kế hoạch chi tiêu bởi vì chi tiêu có kế hoạch giúp chúng ta cân đối các khoản thu và chi một cách hợp lí; tránh được các khoản chi tiêu không cần thiết; có thể tăng tiết kiệm; chủ động về tài chính trong hiện tại và tương lai.

Nếu không có kế hoạch chi tiêu, các hoàn cảnh có thể gặp phải bao gồm:

• Tiền thừa bị phá hủy

• Quá tải tài chính

• Gặp khó khăn trong việc kiểm soát tài chính

• Khó khăn trong việc tránh những mức chi phí không cần thiết

• Luôn phải vay mượn tiền người khác

2. Cách lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch chi tiêu

Em hãy đọc trường hợp sau đây và trả lời câu hỏi

       Trường hợp 1. Hằng tháng, hà được bố mẹ cho 200 000 đồng để chi tiêu và dự phòng khi cần đến. Số tiền tuy nhỏ nhưng là công sức làm việc vất vả của bố mẹ nên Hà ý thức được việc phải chi tiêu có kế hoạch. hà đtj mục tiêu tiết kiệm tiền chi tiêu hằng tháng để mua sách vở, đồ dùng học tập cho năm học mới. Sau khi tham khảo cách lập kế hoạch chi tiêu qua sách báo, Hà tự lập kế hoạch chi tiêu của mình cụ thể như sau:

A. Tính toán các khoản tiền có được trong mỗi tháng bao gồm tiền từ bố mẹ, người thân cho hay bất kì khoản thu nào có được trong tháng. Trên cơ sở đó, Hà xác định mục tiêu mỗi tháng tiết kiệm được khoảng 20% tổng số tiền có được.

B. Sau khi để riêng khoản tiền tiết kiệm, Hà xác định một danh sách những khoản cần chỉ tiêu trong tháng cho nhu cầu thiết yếu, mua đồ dùng học tập, các khoản chỉ tiêu cá nhân và dự phòng. Hà phân chia số tiền có được cho các khoản chỉ này sao cho cân đối với số tiền có được hằng tháng.

C. Hà thực hiện theo đúng kế hoạch chỉ tiêu đã lập, thường xuyên theo dõi và ghi chép lại nhật kí chi tiêu của bản thân.

D. Hà thiết lập các quy tắc chi tiêu để có thể thực hiện đúng kế hoạch đặt ra, bao gồm việc chi tiêu vừa đủ cho các nhu cầu thiết yếu, nói không với lãng phí; cắt giảm các khoản chỉ không cần thiết; phân định rõ ràng giữa mong muốn và nhu cầu để có thể cắt giảm hiệu quả.

E. Cuối tháng. Hà kiểm tra lại các khoản chi tiêu của mình trong tháng xem khoản chỉ tiêu nào không cần thiết hoặc có thể cắt giảm để điều chỉnh kế hoạch chỉ tiêu cho tháng sau hợp lí hơn.

     Nhờ nghiêm túc và kiên trì thực hiện chỉ tiêu theo kế hoạch đã lập, đầu năm học mới, Hà đã có một khoản tiền tiết kiệm đủ để mua sách vở và đồ dùng học tập cho mình.

      Trường hợp 2. An ghi chép nhật kí chi tiêu mỗi tháng của mình theo bảng dưới đây:

Câu hỏi:

a) Theo em, bạn Hà trong trường hợp 1 lập kế hoạch chi tiêu gồm mấy bước? Em hãy đặt tên cho từng bước trong kế hoạch chi tiêu đó.

b) Em có nhận xét gì về thói quen chi tiêu của bạn An trong trường hợp 2? Từ đó, em hãy rút ra bài học về cách rèn luyện để tạo thói quen chi tiêu hợp lí cho bản thân.

Hướng dẫn trả lời:

a) Bạn Hà trong trường hợp 1 lập kế hoạch chi tiêu gồm 5 bước. 

• Bước 1: Xác định mục tiêu của kế hoạch và thời hạn thực hiện dựa trên số tiền đó.

• Bước 2: Xác định các khoản cần chi;

• Bước 3: Thiết lập nguyên tắc thu, chi

• Bước 4: Thực hiện kế hoạch chi tiêu

• Bước 5: Kiểm tra và điều chỉnh kế hoạch chi tiêu cho phù hợp

b) Thói quen chi tiêu của bạn An trong trường hợp 2 chưa được phù hợp. Trong tháng 2, khi có nhiều tiền hơn, bạn An cũng chi tiêu nhiều hơn; đặc biệt bạn chi tiêu cho giải trí cao hơn 6 lần so với tháng 1, tiền ăn cũng nhiều hơn. Chính vì vậy mà bạn bị tiêu quá giới hạn đặt ra.

Bài học rút ra về cách rèn luyện đẻ tạo thói quen chi tiêu hợp lí cho bản thân:

• Tạo thói quen tiết kiệm ngay từ bây giờ

• Giữ lại tối thiểu 15- 20% thu nhập trong tháng cho khoản tiết kiệm

• Chỉ mua sắm những thứ mình cần chứ không phải mình muốn

• Lên kế hoạch tiêu xài tiết kiệm trong tuần/tháng/năm

• Ghi lại chi tiêu hằng ngày

LUYỆN TẬP

Bài tập 1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

A. Lập kế hoạch chi tiêu giúp chúng ta tránh được các khoản chi tiêu không hợp lí.

B. Khi có ai đó rơi vào nợ nần, nếu biết lập kế hoạch chi tiêu và cân đối thu chi hợp lí thì có thể thoát khỏi tình trạng đó.

C. Lập kế hoạch chi tiêu làm cho việc sử dụng tiền không được thoải mái.

D. Lập kế hoạch chi tiêu giúp chúng ta có thể chủ động trong những hoàn cảnh bất ngờ phát sinh.

Hướng dẫn trả lời:

• Em đồng tình với ý kiến A, B, D. Vì đây là sự cần thiết khi lập kế hoạch chi tiêu.
• Em không đồng tình với ý kiến C. Vì lập kế hoạch chi tiêu là sử dụng tiền một cách hợp lý, đúng mục đích và đã được cân nhắc.

Bài tập 2: Em hãy nhận xét việc làm của các bạn trong những trường hợp dưới đây:

a. Lan có thói quen ghi chép lại các khoản thu chi của mình để đảm bảo cân đối giữa thu và chi, tránh tình trạng chưa hết tháng đã tiêu hết tiền.

b. Thấy bạn thân hay mua đồ ăn vặt, Nam nhắc nhở và khuyên bạn không nên chi tiêu như vậy vì vừa tốn kém vừa ảnh hưởng đến sức khỏe.

c. Bạn H có thói quen chi tiêu không kiểm soát nên thường xuyên xin thêm tiền bố mẹ.

d. Bạn Bình lập kế hoạch chi tiêu hằng tháng. Sau một thời gian, Bình nhận thấy chi lớn hơn thu và đã xem lại phần chi tiêu của các tháng trước. Nhận ra một số khoản chi chưa hợp lí nên Bình cắt giảm ngay.

Hướng dẫn trả lời:

a. Việc làm của Lan là đúng. Lan đã lập kế hoạch và dự phòng chi tiêu  cho bản thân.

b. Việc làm của Nam là đúng. Nam là một người bạn tốt, biết quan tâm đến bạn của mình.

c. Việc là của H là không đúng. Tiền bố mẹ kiếm được bằng lao động vất vả, bạn H làm như vậy là không biết trân trọng công sức lao động và giúp đỡ bố mẹ.

d. Việc làm của Bình đã thể hiện việc kiểm tra và điều chỉnh kế hoạch chi tiêu cho phù hợp.

Bài tập 3: Em hãy đọc các tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi

a. Thu nhập của anh trai bạn X tương đối cao nhưng tháng nào chi tiêu cũng không đủ. Cuối tháng, anh của X thường xuyên phải mua hàng chịu rồi đầu tháng có lương thanh toán sau.

Nếu em là X, em sẽ khuyên anh trai như thế nào?

b. Hễ có tiền là K tiêu hết luôn. Khi thấy bạn bè có món đồ nào trông lạ mắt, K lại đua đòi, xin tiền bố mẹ để mua bằng được. Thấy K nhiều lần mua đồ chỉ chơi một lần là chán, có nhiều thứ chưa dùng đến, bạn thân khuyên K không nên lãng phí như vậy nhưng K không nghe.

Em hãy nhận xét thói quen chi tiêu của K. Nếu là bạn của K, em sẽ khuyên K như thế nào?

Hướng dẫn trả lời:

a. Nếu em là X, em sẽ khuyên anh trai nên chi tiêu hợp lý hơn bằng cách lập kế hoạch chi tiêu rõ răng, cụ thể.

b. Thói quen chi tiêu của K đang mất kiểm soát, đua đòi với các bạn. Nếu em là bạn của K, em sẽ khuyên K chi tiêu hợp lý hơn, không chỉ vì nhìn thấy các bạn có mình cũng muốn có mà xin bố mẹ mua bằng được; giải thích cho K hiểu về sự vất vả khi kiếm tiền của bố mẹ; đặc biệt sẽ cho K thấy được sẽ còn những bạn nhỏ, em nhỏ đáng thương hơn mình, không có đồ chơi để chơi, mình có thì nên trân trọng.

Bài tập 4: Em hãy nêu những thói quen chi tiêu không hợp lí và đề xuất cách khắc phục.

Hướng dẫn trả lời:

Hay mua đồ ăn vặt => Bỏ ngay thói quen này

Dành quá nhiều tiền cho giải trí => Thay vì việc mua đồ chơi, em có thể tự sáng tạo ra đồ chơi

Hay mua những thứ không thực sự cần thiết => Suy nghĩ và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi mua

Bài tập 5: Em hãy lập kế hoạch chi tiêu hàng tháng của bản thân cho hợp lí.

Hướng dẫn trả lời:

Lưu ý: Học sinh có thể tham khảo kế hoạch chi tiêu sau đây:

* Mục tiêu: Chi tiêu hợp lí trong một tháng. Mỗi tháng tiết kiệm được 50.000 đồng.

* Các bước lập kế hoạch:

- Bước 1: Xác định mục tiêu và thời hạn thực hiện dựa trên nguồn lực hiện có

+ Mục tiêu: chi tiêu hợp lí trong một tháng. Mỗi tháng tiết kiệm được 50.000 đồng.

+ Thời gian thực hiện: 1 tháng

+ Nguồn lực hiện có: tiền bố mẹ cho để ăn sáng và tiêu vặt hàng tháng (500.000 đồng); tiền thu được từ việc thu gom, bán phế liệu (50.000 đồng)

Bước 2: Xác định các khoản cần chi

+ Khoản chi cố định: ăn sáng, mua nước uống, mua vở, bút,...

+ Khoản chi cần thiết nhưng có thể linh hoạt: mua truyện, sách tham khảo…

+ Khoản chi phát sinh: quà mừng sinh nhật, liên hoan bạn bè,....

+ Tiết kiệm dự phòng....

Bước 3: Thiết lập quy tắc thu, chi

+ Chi tiêu thiết yếu: 65% (khoảng 357.500 đồng)

+ Chi cần thiết nhưng có thể linh hoạt: 15% (khoảng 82.500 đồng).

+ Chi phí phát sinh: 10% (khoảng 55.000 đồng)

+ Tiết kiệm dự phòng: 10% (khoảng 55.000 đồng)

- Bước 4: Thực hiện kế hoạch chi tiêu

- Bước 5: Kiểm tra và điều chỉnh kế hoạch chi tiêu

VẬN DỤNG

Bài tập 1: Em hãy thực hiện kế hoạch chi tiêu đã đề ra ở bài luyện tập 5

Hướng dẫn trả lời:

• Thực hiện kế hoạch chi tiêu đã đề ra ở bài luyện tập 5

Bài tập 2: Em hãy sưu tầm công cụ giúp chi tiêu hợp lí và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Hướng dẫn trả lời:

Các ứng dụng trên điện thoại giúp chi tiêu hợp lí:

1. Money Lover

2. Sổ Thu Chi MISA

3. Fast Budget – Expense Manager