Giải chi tiết Tin học 11 định hướng KHMT Kết nối mới bài 1: Hệ điều hành

Khởi động

Câu hỏi: Khi chưa có hệ điều hành, con người phải can thiệp vào hảu hết quá trình hoạt động của máy tính nên hiệu quả khai thác sử dụng máy tính rất thấp. Sự ra đời của hệ điều hành đã giúp khắc phục được tình trạng đó. Việc sử dụng máy tính về cơ bản được thực hiện thông qua hệ điều hành. Em hãy chỉ ra một số công việc mà hệ điều hành thực hiện.

Hướng dẫn trả lời:

• Hệ điều hành khởi động và kiểm soát mọi hoạt động của máy tính.
• Hệ điều hành quản lí các tài khoản người dùng máy tính.
• Hệ điều hành quản lí các phần mềm ứng dụng và các tệp dữ liệu.
• Hệ điều hành hỗ trợ sao lưu dữ liệu, phòng chống virus.

1. Lịch sử phát triển hệ điều hành của máy tính cá nhân

Câu hỏi 1. Nêu các nhóm chức năng chính của hệ điều hành.

Hướng dẫn trả lời:

 - Quản lí các thiết bị và dữ liệu của máy tính, điều khiển chúng phối hợp hoạt động nhịp nhàng với nhau. 
- Cung cấp và quản lí môi trường trao đổi thông tin (giao diện) giữa người sử dụng và máy tính.

Câu hỏi 2. Nêu các đặc điểm cơ bản của hệ điều hành máy tính cá nhân.

Hướng dẫn trả lời:

Ví dụ: Để tính toán, chúng ta biểu diễn thông tin dưới dạng các con số và kí hiệu toán học.

2. Hệ điều hành cho thiết bị di động

Câu hỏi 1.  Vì sao hệ điều hành di động ưu tiến cao cho giao tiếp thân thiện vá kết nối mạng di động?

Hướng dẫn trả lời:

• Giao diện đặc biệt thân thiện nhờ nhận dạng hành vi người dùng thông qua các cảm biến
• Dễ dàng kết nối mạng di động

Câu hỏi 2. Kể tên ba tiện ích thường có trên thiết bị di động và chức năng của nó

Hướng dẫn trả lời:

• Nghe nhạc -> giải trí
• Gọi điện -> liên lạc
• Lên mạng -> tìm hiểu thông tin, mở rộng hiểu biết

3. Quan hệ giữa hệ điều hành, phần cứng và phần mềm

Câu hỏi. Có hay không trường hợp phần mềm chạy trên thiết bị không có hệ điều hành? Khi nào cần phải có hệ điều hành?

Hướng dẫn trả lời:

- Có trường hợp phần mềm chạy trên một thiết bị không có hệ điều hành, khi mà thiết bị chuyên dụng chỉ làm một việc.

Ví dụ: Hệ thống điều khiển lò vi sóng cho phép người dùng lựa chọn các chế độ nấu ăn.

- Cần phải có hệ điều hành khi các thiết bị đa năng như máy tính thực hiện nhiều công việc.

Câu hỏi 1. Nêu lí do thiết bị xử lí đa năng cần có hệ điều hành?

Hướng dẫn trả lời:

Với thiết bị đa năng, người dùng có nhu cầu nạp nhiều phần mềm ứng dụng và dữ liệu vào bộ nhớ ngoài, chọn phầm mềm để chạy, khi chạy, cần điều phối tài nguyên cho các ứng dụng như bộ nhớ, công suất CPU, các thiết bị ngoại vi => Cần có hệ điều hành để đáp ứng các nhu cầu trên.

Câu hỏi 2. Nêu mối quan hệ giữa phần cứng, phần mềm ứng dụng và hệ điều hành.

Hướng dẫn trả lời:

Phần cứng là thiết bị xử lí thông tin, hệ điều hành là môi trường trung gian giúp phần mềm ứng dụng khai thác phần cứng. 

Luyện tập

Câu hỏi 1. Em hiểu thế nào về tính thân thiện của hệ điều hành?

Hướng dẫn trả lời:

- Đối với hệ điều hành máy tính cá nhân, tính thân thiện được cải thiện từ giao diện dòng lệnh chuyển sang giao diện đồ họa và tích hợp với nhận dạng tiếng nói.

- Đối với hệ điều hành cho thiết bị di động, tính thân thiện thông qua nhận dạng hành vi của người dùng thông qua các cảm biến.

Câu hỏi 2.  Hệ điều hành cung cấp môi trường giao tiếp với người sử dụng như thế nào? Môi trường giao tiếp đó thể hiện như thế nào trên hệ điều hành Windows?

Hướng dẫn trả lời:

Cung cấp môi trường giao tiếp giữa người dùng và hệ thống: thông qua hệ thống câu lệnh được nhập từ bàn phím hoặc thông qua các đề xuất của hộ thống (bảng chọn, cửa sổ, biểu tượng đồ hoạ...) được điều khiển bằng bàn phím hoặc chuột.

Vận dụng

Câu hỏi 1. Em hãy tìm hiểu xem ngoài máy tính cón có thiết bị điện gia dụng nào sử dụng hệ điều hành không?

Hướng dẫn trả lời:

• Điện thoại

Câu hỏi 2. Thực ra, Linux là hệ điều hành có nguồn gốc từ hệ điều hành LINIX. Hãy tìm hiểu lịch sử của hệ điều hành Linux để biết thêm về hệ điều hành UNIX.

Hướng dẫn trả lời:

• Linux là một hệ điều hành máy tính được phát triển từ năm 1991 dựa trên hệ điều hành Unix và bằng viết bằng ngôn ngữ C.

• Do Linux được phát hành miễn phí và có nhiều ưu điểm vượt trội nên Linux vẫn giữ được một chỗ đứng vững chắc trong lòng người dùng trước các ông lớn như Windows hay macOS.

Cấu trúc hệ điều hành Linux

+ Kernel

Hay được gọi là phần Nhân vì đây là phần quan trọng nhất trong máy tính bởi chứa đựng các module hay các thư viện để quản lý, giao tiếp giữa phần cứng máy tính và các ứng dụng.

• + Shell

  Shell là phần có chức năng thực thi các lệnh (command) từ người dùng hoặc từ các ứng dụng yêu cầu, chuyển đến cho Kernel xử lý. Shell chính là cầu nối để kết nối Kernel và Application, phiên dịch các lệnh từ Application gửi đến Kernel để thực thi.

  Có các loại Shell như sau: sh (the Bourne Shell), bash(Bourne-again shell), csh (C shell), ash (Almquist shell), tsh (TENEX C shell), zsh (Z shell).

  + Application

  Đây là phần quen thuộc với chúng ta nhất, phần để người dùng cài đặt ứng dụng, chạy ứng dụng để người dùng có thể phục vụ cho nhu cầu của mình.

Công dụng của hệ điều hành Linux

Tương tự như các hệ điều hành khác, Linux cũng cấp môi trường trung gian để người dùng có thể giao tiếp với phần cứng máy tính, thực hiện các công việc của mình.

Bên cạnh đó, nhờ ứng dụng mã nguồn mở mà Linux đem lại nhiều sự thoải mái hơn cho người dùng, đặc biệt các lập trình viên, nhà phát triển.

Ưu, nhược điểm của hệ điều hành Linux

- Ưu điểm

+ Miễn phí và được hỗ trợ các ứng dụng văn phòng OpenOffice và LibreOffice.

+ Tính bảo mật cao.

+ Tính linh hoạt, người dùng có thể chỉnh sửa hệ điều hành để phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình.

+ Không lo sợ giật, lag, không chạy nổi,…trên các máy tính có cấu hình không cao.

- Nhược điểm

+ Các nhà phát triển phần mềm vẫn chưa để tâm đến hệ điều hành tiềm năng này nên số lượng phần mềm được hỗ trợ vẫn còn hạn chế.

+ Một số nhà sản xuất không phát triển driver hỗ trợ nền tảng Linux.