Giải chi tiết Tin học 11 định hướng Khoa học máy tính Cánh diều mới bài 2: Bảng và khoá chính trong cơ sở dữ liệu quan hệ

Khởi động: Hồ sơ học sinh một lớp được tổ chức theo dạng bảng: mỗi hàng chứa dữ liệu về một học sinh, mỗi cột chứa dữ liệu về một thuộc tính của học sinh như: họ và tên, ngày sinh, …Theo em, cách tổ chức như vậy có ưu điểm gì trong việc quản lí thông tin học sinh của một lớp?

Hướng dẫn trả lời: 

Hồ sơ học sinh một lớp được tổ chức theo dạng bảng: mỗi hàng chứa dữ liệu về một học sinh, mỗi cột chứa dữ liệu về một thuộc tính của học sinh như: họ và tên, ngày sinh, …Theo em, cách tổ chức như vậy để người sử dụng có thể khai thác dữ liệu, rút ra thông tin phục vụ các hoạt động hoặc đưa ra các quyết định phù hợp, kịp thời. Bản chất của việc khai thác một CSDL là tìm kiếm dữ liệu và kết xuất thông tin cần tìm, công việc này còn được gọi là truy vấn CSDL.

1. Tổ chức dữ liệu trong cơ sở dữ liệu và các thao tác trên dữ liệu

Hoạt động: Theo em, mỗi học sinh cần phải có riêng một Mã định danh để đưa vào hồ sơ quản lý hay không? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời: 

Theo em, mỗi học sinh cần phải có riêng một Mã định danh để đưa vào hồ sơ quản lý, vì một số ràng buộc dữ liệu:

- Trong một số bảng không có hai bản ghi giống nhau hoàn toàn.

- Trong cùng một bảng, mỗi trường có một tên phân biệt với tất cả các trường khác.

- Mỗi bảng có một tên phân biệt với các bảng khác trong cùng csdl.

- Mỗi ô của bảng ghi chỉ chứa một giá trị.

4. Thực hành với khoá của bảng trong CSDL

Thực hành: Sử dụng phần mềm Microsoft Accenss 365 tạo bảng SÁCH có cấu trúc như Hình 3, chỉ định trường Mã sách làm khoá chính và nhâp nhiều hơn 5 bản ghi cho bảng.

Hướng dẫn trả lời: 

Bước 1. Khởi chạy Microsoft Accenss 365 bằng cách nháy đúp chuột vào biểu tượng Accenss của phần mềm này.

Bước 2. Tạo một CSDL mới, trong CSDL mới này tạo cấu trúc cho bảng SÁCH bằng cách thực hiện các thao tác sau:

- Chọn Blank Desktop Database rồi đặt tên cho CSDL mới (hoặc nháy đúp vào biểu tượng của Blank Desktop Database, Accenss sẽ tự đặt tên cho CSDL mới tạo).

- Chọn Creat\Table Design để xuất hiện cửa sổ khai báo cấu trúc bảng (Hình 3)

- Trên mỗi hàng nhập tên một trường (ở cột Field Name), chọn kiểu dữ liệu cho trường đó bằng cách đưa con trỏ chuột vào ô ở cột Data Type để làm xuất hiện danh sách đã chọn.

Bước 3. Chỉ định khoá chính cho bảng bằng cách chọn hàng có trường Mã sách , sau đó chọn Primary Key 

Bước 4. Chọn save để lưu cấu trúc bảng và đặt tên cho bảng.

Bước 5. Chọn View để xuất hiện cửa sổ cho nhập các bản ghi vào bảng.

Vận dụng: Để tiếp tục xây dựng CSDL quản lý một thư viện, em hãy cho biết:

a. Dự kiến của em về cấu trúc bảng người đọc, biết rằng bảng này dùng để lưu trữ dữ liệu về những người có thẻ thư viện.

b. Trong các trường của bảng người đọc, nên chọn trường nào làm khoá chính, Giải thích vì sao?

c. Hãy nêu ví dụ cụ thể về nhập dữ liệu cho bảng người đọc nhưng vi phạm ràng buộc khoá?

Hướng dẫn trả lời: 

a. Dự kiến của em về cấu trúc bảng NGƯỜI ĐỌC, biết rằng bảng này dùng để lưu trữ dữ liệu về những người có thẻ thư viện.

- Mã bạn đọc, tên bạn đọc, số căn cước, ngày sinh, quê quán, thông tin về vi phạm.

b. Trong các trường của bảng NGƯỜI ĐỌC, nên chọn trường Mã bạn đọc làm khoá chính, Giải thích vì: nó tập hợp một số trường có tính chất nhất định: mỗi bộ giá trị của các trường đó xác định duy nhất một bản ghi trong bảng và không thể bỏ bớt bất cứ trường nào mà tập hợp gồm các trường còn lại vẫn còn tính chất đó.

c. Ví dụ cụ thể về nhập dữ liệu cho bảng người đọc nhưng vi phạm ràng buộc khoá:

Nhập hai bản ghi giống nhau: trường mã bạn đọc (khoá chính) giống nhau sẽ vi phạm lỗi ràng buộc khoá.

Câu hỏi tự kiểm tra

Trong các câu sau đây, những câu nào đúng?

a. Trong CSDL quan hệ, mỗi bảng chỉ có một khoá.

b. Khoá của một bản ghi chỉ là một trường

c. Nêu hai bản ghi khác nhau thì giá trị khoá của chúng là khác nhau.

d. Các hệ quản trị CSDL quan hệ tự động kiểm tra ràng buộc khoá để đảm bảo tính đúng đắn của dữ liệu.

Hướng dẫn trả lời: 

Các câu sau đúng:

c. Nêu hai bản ghi khác nhau thì giá trị khoá của chúng là khác nhau.

d. Các hệ quản trị CSDL quan hệ tự động kiểm tra ràng buộc khoá để đảm bảo tính đúng đắn của dữ liệu.