Bài tập 1. Đọc hai bài viết tham khảo trong SGK Ngữ văn 11, tập hai: Hiện tượng miệt thị ngoại hình (tr. 52 – 54), Những dãy đảo xa nằm nghe biển hát (tr. 81 – 83) và trả lời các câu hỏi:
Câu 1. Cho biết sự khác nhau về cách triển khai thông tin giữa hai bài viết. Theo bạn, có thể chọn cách triển khai thông tin nào khác cho các bài viết đó?
Trả lời:
Hai bài viết có những cách triển khai thông tin khác nhau. Bài viết Hiện tượng mặt thù ngoại hình trình bày thông tin theo cấu trúc nguyên nhân - hệ quả - giải pháp bài viết Những dãy đảo xa nằm nghe biển hát trình bày thông tin theo trình tự không gian xuất hiện gần với những đặc điểm riêng của đối tượng. Đây là những cách triển khai thông tin thường gặp trong kiểu bài thuyết minh về một sự vật, hiện tượng trong đời sống xã hội và kiểu bài thuyết minh về một sự vật, hiện tượng trong tự nhiên Ngoài ra, còn có những cách triển khai thông tin khác trong một văn bản thuyết minh. Chẳng hạn, ở bài viết Hiện tượng miệt thị ngoại hình, có thể trình bày theo các biểu hiện và phạm vi ảnh hưởng của hiện tượng này ở bài viết Những dãy đào xa nằm nghe biển hát, có thể trình bày theo diễn biến trong thời gian; theo các giá trị sinh thái văn hoá lịch sử
Câu 2. Lựa chọn một đề tài thuyết minh và xác định cách triển khai thông tin theo hướng mà một trong hai bài viết trên đã lựa chọn.
Trả lời:
- Đề tài: Thuyết minh về hiện tượng bệnh thành tích trong giáo dục.
- Bài thuyết minh triển khai thông tin theo các nội dung sau:
Nêu hiện tượng xã hội cần thuyết minh
Giải thích hiện tượng
Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng
Thuyết minh về hệ quả của hiện tượng
Giải pháp
Rút ra ý nghĩa của việc thuyết minh
Bài tập 2. Cho đề bài: Thuyết minh về một sự vật, hiện tượng tự nhiên ở địa phương bạn đang sinh sống.
Thực hiện các yêu cầu sau:
- Xác định đối tượng thuyết minh.
- Xây dựng hệ thống ý.
- Lập dàn ý cho bài viết.
Trả lời:
- Đối tượng thuyết minh: hiện tượng lũ lụt
- Hệ thống ý:
Giới thiệu khái niệm, tên khoa học
Giải thích hiện tượng tự nhiên: Nguyên nhân, hệ quả, giải pháp…
Mối quan hệ giữa con người với tự nhiên
- Dàn ý:
a. Mở bài:
Giới thiệu về một hiện tượng lũ lụt
Nêu cái nhìn bao quát về hiện tượng này (có ích hay có hại, có quan trọng với đời sống hay không)
b. Thân bài:
- Giới thiệu về khái niệm, tên gọi khoa học của hiện tượng lũ lụt
- Biểu hiện của hiện tượng tự nhiên:
Đặc điểm nổi bật?
Xuất hiện ở đâu, khi nào?
Hiện nay có thay đổi gì so với những lần xuất hiện trước?
- Giải thích về hiện tượng tự nhiên:
Nguyên nhân gây xuất hiện hiện tượng luc lụt
Các chuyên gia đã giải thích như thế nào (có thể trích dẫn các ý kiến của những chuyên gia trong ngành)
Trong các nguyên nhân đó có điều gì là do con người gây ra?
- Mối quan hệ giữa con người và hiện tượng tự nhiên:
Hiện tượng lũ lụt tác động như thế nào đối với đời sống con người? (tiêu cực/tích cực)
Con người bày tỏ thái độ và có hành động gì trước lũ lụt?
c. Kết bài: Đánh giá của em về hiện tượng lũ lụt.