Hướng dẫn giải nhanh sinh học 11 KNTT bài 8: Dinh dưỡng và tiêu hóa ở động vật

Loài

Kiểu lấy thức ăn

Ăn lọc

Ăn hút

Ăn thức ăn rắn kích cỡ khác nhau

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Tiêu hóa nội bào

Tiêu hóa ngoại bào

Định nghĩa

Tiêu hóa nội bào là quá trình tiêu hóa trong đó sự phân giải vật chất thành các chất đơn giản diễn ra ngay bên trong tế bào nhờ không bào tiêu hóa. 

Tiêu hóa ngoại bào là quá trình tiêu hóa trong đó sự phân giải vật chất thành các chất đơn giản diễn ra bên ngoài tế bào. 

Đối tượng

Vi khuẩn, nấm và động vật nguyên sinh.

Từ ngành ruột khoang, giun dẹp đến động vật có xương sống, chim, động vật có vú. 

Phương thức tiêu hóa

Tiêu hóa hóa học. 

Tiêu hóa cơ học và tiêu hóa hóa học. 

Nơi xảy ra

Không bào tiêu hóa.

Bên ngoài tế bào, trong khoang túi hoặc trong ống tiêu hóa. 

Hoạt động nuốt thức ăn

Thực bào, màng tế bào lõm vào bao lấy thức ăn hình thành không bào tiêu hóa. 

Thức ăn được lấy vào qua miệng hoặc lỗ thông.

Cơ chế

Lysosome dung hợp với không bào tiêu hóa, đưa enzyme vào không bào để thủy phân các chất.

Các tế bào tuyến hoặc các tuyến tiết ra các enzyme tiêu hóa thủy phân trong lòng tiêu hóa ngoại bào. Các chất phức tạp được biến đổi thành các chất dinh dưỡng đơn giản.

Hình thức hấp thụ chất dinh dưỡng

Khuếch tán trong tế bào chất qua màng không bào tiêu hóa.

Hấp thụ vào máu và thông qua biểu mô ruột.

Bài tiết chất thải

Xuất bào.

Lỗ thông hoặc hậu môn.

Mức độ phức tạp 

Ít phức tạp.

Phức tạp hơn.

Thành phần trong hệ tiêu hóa

Không bào tiêu hóa lysosome.

Lỗ thông, xúc tua, tế bào tuyến, không bào tiêu hóa bằng túi tiêu hóa. Các cơ quan tiêu hóa miệng, hầu, thực quản, dạ dày, ruột, hậu môn.

Các bệnh tiêu hoá

Nguyên nhân

Cách phòng tránh

1. Viêm loét dạ dày

Vi khuẩn HP, thường xuyên sử dụng các loại thuốc giảm đau và kháng viêm, stress, ăn uống và sinh hoạt không điều độ, các nguyên nhân tự miễn, do hóa chất ...

• Tạo thói quen sinh hoạt lành mạnh có giờ giấc khoa học.

• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý

• Hạn chế làm việc quá sức, luôn giữ cho tinh thần được thư giãn, giảm căng thẳng 

• Khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/1 lần 

2. Trào ngược dạ dày

Suy cơ thắt dưới thực quản, ứ đọng lại thức ăn tại dạ dày, áp lực ổ bụng tăng đột ngột, stress,  ăn uống không lành mạnh, yếu tố bẩm sinh

3. Bệnh trĩ

Ngồi lâu trên bồn cầu, tiêu chảy hoặc táo bón mãn tính, giao hợp qua đường hậu môn, chế độ ăn ít chất xơ, bệnh trĩ gia tăng theo tuổi vì cấu trúc mô nâng đỡ các tĩnh mạch ở trực tràng và hậu môn bị trở nên lỏng lẻo và nhão dần.

4. Viêm đại tràng

Ngộ độc thức ăn, dị ứng thức ăn, không giữ vệ sinh an toàn thực phẩm và vệ sinh môi trường, chế độ sinh hoạt hằng ngày không lành mạnh

5. Sỏi thận

Uống ít nước; yếu tố bẩm sinh; bệnh nhân bị phì đại tiền liệt tuyến, u xơ, chấn thương nặng không thể đi lại mà chỉ nằm một chỗ; bị nhiễm trùng vùng sinh dục; chế độ ăn uống nhiều oxalate, canxi. 

Các bệnh học đường

Nguyên nhân

Cách phòng tránh

1. Bệnh cong vẹo cột sống

Cong vẹo cột sống là sự bất thường của cột sống bị cong về bên trái hoặc bên phải. Thường do ngồi học không đúng tư thế, mang cặp sách quá nặng, bàn học không đúng tiêu chuẩn gây áp lực lên cột sống khiến cột sống bị cong sang một bên.

• Cách tốt nhất là ngồi học đúng tư thế. 

• Bàn ghế phải có kích thước phù hợp với trẻ 

• Ngoài ra cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý 

2. Tật khúc xạ mắt

Do ánh sáng không đủ, ngồi quá xa bảng.

• Phòng học phải đảm bảo đủ nguồn sáng. 

• Chú ý bổ sung thêm vitamin A cho trẻ

3. Bệnh răng miệng

Do ăn uống và vệ sinh không đúng cách 

Vệ sinh răng miệng sạch sẽ sau bữa ăn. Thay bàn chải đánh răng 3 tháng 1 lần. Hạn chế cho trẻ em ăn đồ ngọt 

4. Bệnh nhiễm trùng đường tiểu

Vi trùng xâm nhập vào đường nước tiểu. 

Dạy trẻ cách giữ gìn vệ sinh các cơ quan đường tiết niệu. Đặc biệt, trẻ em nên ăn chín, uống sôi, không nhịn đi vệ sinh.