Hướng dẫn soạn chi tiết ngữ văn 11 KNTT bài 3: Thực hành Tiếng Việt ( Đặc điểm cơ bản của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết (tiếp theo))

CH1. Hãy tìm trong các bài viết của mình hoặc bạn bè một số trường hợp diễn đạt ''giống văn nói" và đề xuất cách chỉnh sửa

Hướng dẫn trả lời: 

Đoạn văn em từng viết như sau: 

Tình yêu quê hương của các nhà thơ Thơ mới không chỉ dừng lại ở một tình yêu trực tiếp, mà mở rộng ra thành tình yêu đối với văn hóa, lịch sử, con người và đất nước. Các thi sĩ biết rằng tiếng Việt là ngôn ngữ gắn kết tất cả mọi người, và qua đó thể hiện sự tự hào về bản sắc dân tộc. Bằng cách sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế và phong phú, các nhà thơ đã khéo léo khắc họa những khía cạnh độc đáo của quê hương, từ cảnh đẹp thiên nhiên đến những truyền thống và nét đẹp văn hóa."

Cách chỉnh sửa:

"Tình yêu quê hương của các nhà thơ Thơ mới không chỉ dừng lại ở một tình yêu trực tiếp, mà mở rộng ra thành tình yêu đối với văn hóa, lịch sử, con người và đất nước. Họ hiểu rằng tiếng Việt là ngôn ngữ liên kết tất cả mọi người, và qua đó thể hiện sự tự hào về bản sắc dân tộc. Bằng cách sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế và phong phú, các nhà thơ đã khéo léo miêu tả những khía cạnh độc đáo của quê hương, từ cảnh đẹp thiên nhiên đến truyền thống và nét đẹp văn hóa."

Thay thế một số từ "biết rằng" bằng "hiểu rằng" để mang tính chất gần gũi và giống với cách diễn đạt trong văn nói. Đồng thời, thay đổi cụm từ "khắc họa" thành "miêu tả" để giúp câu văn trở nên tự nhiên và phù hợp với cách diễn đạt hàng ngày.

CH2. Tìm trong văn bản Chí Phèo những đoạn có sự cộng hưởng giữa ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.

Hướng dẫn trả lời: 

• Hắn vừa đi vừa chửi … cũng không ai biết…

• Hắn về lớp này trông khác hẳn … trông gớm chết.

• Họ bảo nhau … Ồ hắn kêu!

• Chỉ biết rằng thị … mang ra cho Chí Phèo.

• Hắn tự hỏi rồi tự trả lời … chỉ gây kẻ thù.

CH3. Chọn một cảnh có hội thoại trong một bộ phim hoặc một chương trình trên truyền hình và nhận xét đặc điểm của ngôn ngữ nói được thể hiện trong cảnh này. Từ đó, hãy đánh giá hiệu quả trình bày, truyền đạt thông tin bằng lời nói ở ví dụ mà bạn đã chọn.

Hướng dẫn trả lời: 

Một cảnh từ bộ phim "Friends": 

Cảnh chọn là một cuộc trò chuyện giữa hai nhân vật chính, Monica và Chandler, trong căn nhà của họ. Monica đang cố gắng thuyết phục Chandler rằng việc có một con chó sẽ là ý tưởng tuyệt vời cho gia đình họ: 

• Monica: Hey Chandler, Anh đã từng nghĩ đến việc nuôi một con vật nuôi chưa?

• Chandler: Một con vật nuôi? Em đang đùa à? Anh chỉ mới tự chăm sóc bản thân mà thôi!

• Monica: Điều đó sẽ rất vui! Chúng ta có thể mua một con chó và có một người bạn nhỏ lông xù chạy quanh căn hộ.

• Chandler: Đúng vậy, cho đến khi người bạn lông xù quyết định nghịch cắn tất cả đôi giày của Anh và sử dụng thảm trải nhà như nhà vệ sinh!

Trong cảnh này, ngôn ngữ nói được thể hiện bằng cách sử dụng lời thoại tự nhiên và hài hước, đi kèm với các biểu cảm và cử chỉ của diễn viên. Ngôn ngữ nói trong cảnh này có những đặc điểm sau:

- Sử dụng từ ngữ hàng ngày:  các từ và cụm từ thông thường mà người xem dễ hiểu và nhận ra trong cuộc sống hàng ngày. Điều này tạo ra sự gần gũi và thân thiện cho khán giả.

- Biểu đạt qua giọng điệu và cử chỉ: Diễn viên kết hợp giọng điệu, trực quan và cử chỉ để làm nổi bật các yếu tố hài hước và truyền đạt thông điệp một cách hiệu quả hơn. Ví dụ, Monica có thể sử dụng cử chỉ tay và khuôn mặt để thể hiện sự quyết tâm, trong khi Chandler có thể sử dụng biểu cảm hài hước để truyền đạt sự bất ngờ hoặc chống đối.

- Tình huống gây cười và hài hước: Cảnh này được thiết kế để mang tính chất giải trí và tạo tiếng cười. Diễn viên sử dụng các câu nói hài hước, đôi khi là các lời châm biếm hoặc phản ứng hài hước trong các tình huống không thể tin được, tạo nên hiệu ứng hài hước cho khán giả.

CH4. Thể hiện nội dung của hội thoại được chọn ở bài tập 3 bằng ngôn ngữ viết và nhận xét sự khác biệt về phương tiện ngôn ngữ biểu đạt trong hai trường hợp.

Hướng dẫn trả lời: 

Trong cảnh hội thoại, Monica nói với Chandler rằng việc nuôi một con chó sẽ là ý tưởng tuyệt vời cho gia đình của họ. Cô ta thuyết phục bằng cách liệt kê các lợi ích của việc có một con chó, bao gồm sự yêu thương và niềm vui mà chúng mang lại. Tuy nhiên, Chandler không tin vào những lời của Monica và có những phản biện hài hước, như việc đề cập đến việc dọn dẹp sau chó và khả năng chó "ăn" đồ cắt móng tay. Cuối cùng, Monica cố gắng thay đổi suy nghĩ của Chandler bằng cách nói rằng sẽ giúp anh trở thành một người cha tốt hơn.

=>  Ngôn ngữ hội thoại thường không tuân theo các quy tắc ngữ pháp chặt chẽ và thường có xu hướng linh hoạt hơn. Nó thường chứa các từ ngữ không chính thức, từ viết tắt, ngôn ngữ slang và ngôn ngữ địa phương. Ngược lại, ngôn ngữ viết tuân theo các quy tắc ngữ pháp và cú pháp, và được viết theo cấu trúc câu đầy đủ.

CH5. Phân tích những ưu thế và giới hạn của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.

Hướng dẫn trả lời: