Soạn siêu ngắn lịch sử 11 KNTT bài 10 Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông (Thế kỉ XV)

1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ.

CH: Trình bày bối cảnh lịch sử cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông.

Hướng dẫn trả lời:

+ Đến giữa thế kỉ XV, tình hình kinh tế - xã hội Đại Việt đã phục hồi và phát triển, đời sống nhân dân ổn định. Tuy nhiên, tình trạng phân tán, bè phái trong bộ máy chính quyền. 

=> Yêu cầu khách quan đặt ra cho nhà Lê sơ là phải nhanh chóng kiện toàn mô hình nhà nước quân chủ tập quyền, thống nhất từ trung ương đến địa phương. 

2. NỘI DUNG CẢI CÁCH.

CH1: Khai thác Tư liệu 1 chỉ ra những điểm tiến bộ của Luật Hồng Đức.

Hướng dẫn trả lời:

• Việc cải thiện địa vị của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Hình phạt cho phạm nhân nữ bao giờ cũng thấp hơn so với phạm nhân là nam, 

• Thể hiện chính sách trọng nông của triều Lê. 

• Luật Hồng Đức có nhiều quy định thể hiện tính chất nhân đạo, thể ho vệ dân thường. 

• Luật Hồng Đức vừa tiếp thu có chọn lọc tư tưởng của Nho giáo vừa phát huy những phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc.

CH2: Trình bày những nội dung cơ bản trong cải cách của vua Lê Thánh Tông.

Hướng dẫn trả lời:

♦ Về chính trị và hành chính

- Bãi bỏ chức Tể tướng và một số chức danh đại thần khác, nhà vua trực tiếp điều khiển triều đình.

- Bãi bỏ lệ ban quốc tính, quý tộc tôn thất không được lập phủ đệ và quân đội riêng.

- Tổ chức tuyển chọn bộ máy quan lại ở trung ương qua chế độ khoa cử Nho học. 

- Từ năm 1466 đến năm 1471, vua Lê Thánh Tông tiến hành một cuộc cải cách quy mô lớn, sắp xếp lại bộ máy chính quyền từ trung ương đến địa phương. 

♦ Về quân sự

- Năm 1466, vua Lê Thánh Tông cải tổ hệ thống quân đội, chia làm hai loại quân: quân thường trực và quân các đạo. 

♦ Về kinh tế

- Năm 1477, vua Lê Thánh Tông ban hành chính sách lộc điền và quân điền. Thể lệ thuế khoá được nhà nước quy định theo hạng.

- Việc canh nông được khuyến khích.

♦ Về luật pháp

- Năm 1483, vua Lê Thánh Tông cho ban hành bộ Quốc triều hình luật (Luật Hồng Đức) gồm 722 điều.

♦ Về văn hoá - giáo dục

- Nho giáo được vua Lê Thánh Tông đặt làm hệ tư tưởng chính thống.

- Giáo dục, khoa cử được chú trọng.

3. KẾT QUẢ VÀ Ý NGHĨA.

CH: Khai thác Tư liệu 2 và thông tin trong mục, trình bày kết quả, ý nghĩa cuộc cải cách của vua Lê Thánh Tông.

Hướng dẫn trả lời:

- Kết quả:

+ Xây dựng được hệ thống hành chính thống nhất trên phạm vi cả nước. 

+ Các hoạt động kinh tế, pháp luật, quân sự, văn hoá, giáo dục đều đạt được tiến bộ hơn hẳn so với các thời trước đó.

- Ý nghĩa:

+ Thành công của cuộc cải cách đã đưa chính quyền quân chủ Lê sơ đạt đến đỉnh cao của mô hình quân chủ quan liêu chuyên chế. 

+ Mô hình quân chủ thời Lê sơ đã trở thành khuôn mẫu của các nhà nước phong kiến ở Việt Nam từ thế kỉ XVI đến cuối thế kỉ XVIII.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

Câu hỏi 1: Lập sơ đồ tư duy về bối cảnh lịch sử, nội dung chủ yếu và kết quả, ý nghĩa cải cách của vua Lê Thánh Tông.

Hướng dẫn trả lời:

Câu hỏi 2: Vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời vua Lê Thánh Tông.

Hướng dẫn trả lời:

Vận dụng

CH: Dựa vào kiến thức đã học và tìm hiểu thêm từ sách, báo, internet về cải cách của vua Lê Thánh Tông (thế kỉ XV), em hãy nêu ra một số bài học có thể vận dụng, kế thừa trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước hiện nay.

Hướng dẫn trả lời:

• Các giá trị chính trị - pháp lý của Luật Hồng Đức phù hợp với các nguyên tắc cơ bản của chế độ đất nước hiện tại. 

• Kế thừa việc phá bỏ, khắc phục những điều tiêu cực, lệch lạc trong đường lối lãnh đạo.

• Tôn trọng tính khách quan của lịch sử.

• Kế thừa, tiếp thu luôn đi đôi với phát huy, góp phần bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc.