Soạn siêu ngắn lịch sử 11 KNTT bài 11 Cuộc cải cách của Minh Mạng (Nửa đầu thế kỉ XIX)

1. BỐI CẢNH LỊCH SỬ.

CH: Nêu bối cảnh lịch sử của cuộc cải cách Minh Mạng.

Hướng dẫn trả lời:

• Dưới thời vua Nguyễn Ánh, bộ máy nhà nước phong kiến đã có bước tiến mới nhưng vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế.

• Mâu thuẫn xã hội gay gắt, làm bùng nổ nhiều cuộc khởi nghĩa. 

• Trong 21 năm nắm quyền (1820 - 1841), vua Minh Mạng đã từng bước giải quyết những yêu cầu đó.

2. NỘI DUNG CẢI CÁCH.

CH1: Khai thác lược đồ Hình 2, nêu nhận xét của em về đơn vị hành chính Việt Nam sau cải cách Minh Mạng. 

Hướng dẫn trả lời:

- Ông chia cả nước làm 30 tỉnh và một phủ Thừa Thiên. Mỗi tỉnh đều có Tổng đốc, Tuần phủ cai quản cùng hai ti, hoạt động theo sự điều hành của triều đình. 

- Các phủ, huyện, châu, tổng, xã vẫn giữ như cũ. 

=> Nhìn chung, các chính cải cách hình chính giúp vua thuận lợi trong việc quản lí đất nước.

CH 2: Trình bày một số biện pháp cải cách của vua Minh Mạng.

Hướng dẫn trả lời:

• Ở trung ương, vua Minh Mạng là tiến hành cải tổ hệ thống Văn thư phòng và thành lập Cơ mật viện.

• Đổi Thị thư viện thành Văn thư phỏng, lập Nội các thay thế cho Văn thư phòng. 

• Lập Cơ mật viện. 

• Ở địa phương, cải cách quan trọng nhất là về hành chính, đặc biệt là chia đất nước thành các tỉnh. 

• Đối với vùng dân tộc thiểu số, vua Minh Mạng cho đổi các động, sách thành xã như vùng đồng bằng, ...

3. KẾT QUẢ, Ý NGHĨA.

CH: Trình bày kết quả, ý nghĩa của cuộc cải cách Minh Mạng.

Hướng dẫn trả lời:

Kết quả: 

• Xây dựng được chế độ quân chủ trung ương tập quyền cao độ . 

• Thống nhất đơn vị hành chính địa phương trong cả nước

• Tổ chức cơ cấu bộ máy nhà nước gọn nhẹ, chặt chẽ. 

Ý nghĩa:

• Cuộc cải cách có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thành thống nhất đất nước về mặt hành chính, làm cho hoạt động của bộ máy nhà nước có hiệu quả hơn trước.

• Cuộc cải cách Minh Mạng cũng để lại bài học kinh nghiệm đối với tổ chức hoạt động của bộ máy nhà nước. Trong đó, cách thức phân chia đơn vị hành chính cấp tỉnh thời Minh Mạng là một trong những di sản lớn nhất của cuộc cải cách, còn có giá trị đến ngày nay.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Luyện tập

CH1: Lập sơ đồ tư duy tóm tắt bối cảnh, nội dung chính và ý nghĩa của cuộc cải cách Minh Mạng. 

Hướng dẫn trả lời:

CH2: Nêu nhận xét của em về cuộc cải cách MInh Mạng.

Hướng dẫn trả lời:

Sự phân chia của Minh Mạng được dựa trên cơ sở khoa học, phù hợp về mặt địa lí, dân cư, phong tục tập quán địa phương phù hợp với phạm vi quản lí một tỉnh. Là cơ sở để phân chia các tỉnh như ngày nay. Vì vậy, cải cách của Minh Mạng được đánh giá rất cao.

Vận dụng

CH: Liên hệ với thực tiễn và tìm hiểu thêm từ sách, báo, internet, cho biết những bài học kinh nghiệm nào từ cuộc cải cách của vua Minh Mạng có thể áp dụng vào việc xây dựng nền hành chính Việt Nam hiện đại? Lấy ví dụ cụ thể.

Hướng dẫn trả lời:

Cuộc cải cách để lại những bài học về các nguyên tắc hoạt động của bộ máy nhà nước, những giá trị cần lựa chọn trong chính sách quản lý, ...

- Bộ máy nhà nước nên thực hiện theo nguyên tắc “Trên dưới liên kết hiệp đồng, trong ngoài kiềm chế lẫn nhau” trong hoạt động của bộ máy nhà nước để đạt hiệu quả cao. 

- Bộ máy nhà nước nên thực hiện nguyên tắc “chức vụ và trách nhiệm nghiêm minh,  quyền lợi và nghĩa vụ tương xứng” nhằm khuyến khích, động viên quan lại, quan lại nào làm tốt sẽ được nhà vua ban thưởng, làm không tốt sẽ phải chịu trách nhiệm về việc làm của mình.

- Đề cao giá trị của pháp luật và tăng cường quản lý xã hội bằng pháp luật.