Soạn siêu ngắn lịch sử 11 KNTT bài 8 Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam (Từ thế kỉ III trước công nguyên đến cuối thế kỉ XIX)
Baivan.net sẽ đưa ra lời giải nhanh, ngắn gọn chuẩn xác môn lịch sử 11 bộ sách kết nối tri thức với cuộc sống bài 8 Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam (Từ thế kỉ III trước công nguyên đến cuối thế kỉ XIX). Học sinh kéo xuống để tham khảo. Hi vọng đây sẽ là tài liệu hữu ích giúp các em đạt hiệu quả cao trong học tập.
1. MỘT SỐ CUỘC KHỞI NGHĨA TIÊU BIỂU TRONG THỜI KÌ BẮC THUỘC.
CH 1. Khai thác Bảng 1 (SGK trang 51) và thông tin trong mục, trình bày nét chính về một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc.
Hướng dẫn trả lời:
Khởi nghĩa Hai Bà Trưng | Khởi nghĩa Bà Triệu | Khởi nghĩa Lý Bí | Khởi nghĩa Phùng Hưng | |
Thời gian | Năm 40- 43 | Năm 248 | Năm 542 – 560 | Năm 776 |
Lãnh đạo | Hai Bà Trưng | Bà Triệu | Lý Bí | Phùng Hưng |
Địa điểm | Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam | Cửu Chân | Giao Châu | Tống Bình (Hà Nội) |
Diễn biến chính và kết quả | + Năm 40, Hai Bà Trưng dựng cờ khởi nghĩa ở Hát Môn. Nghĩa quân đánh chiếm Mê Linh, Cổ Loa và Luy Lâu. Cuộc khởi nghĩa giành thắng lợi. + Năm 43, Mã Viện đem quân tấn công. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng thất bại. | + Bà Triệu lãnh đạo nhân dân vùng Cửu Chân nổi dậy ở căn cứ núi Nưa + Quân Ngô do Lục Dận chỉ huy kéo sang đàn áp. Khởi nghĩa thất bại, Bà Triệu anh dũng hi sinh. | + Năm 542, khởi nghĩa Lý Bí bùng nổ, lật đổ chính quyền đô hộ. Sau đó, Lý Bí lập ra Nhà nước Vạn Xuân. + Đến năm 602, nhà Tùy đem quân sang đàn áp, cuộc khởi nghĩa thất bại. | + Năm 776, Phùng Hưng phát động khởi nghĩa ở Đường Lâm, giành quyền tự chủ trong một thời gian. + Năm 791, nhà Đường đem quân sang đàn áp và chiếm lại Tống Bình. |
CH 2. Nêu ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc. Trả lời:
- Thể hiện tinh thần yêu nước, đấu tranh bất khuất của dân tộc ta.
- Để lại những bài học kinh nghiệm lịch sử quý báu, đóng góp vào kho tàng kinh nghiệm đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam.
2. KHỞI NGHĨA LAM SƠN (1418 - 1427).
a. Bối cảnh lịch sử
CH: Trình bày bối cảnh lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Hướng dẫn trả lời:
+ Sau khi nhà Hồ thất bại trong cuộc kháng chiến chống quân Minh Đại Việt rơi vào ách đô hộ của nhà Minh.
+ Dưới ách thống trị của nhà Minh, nhân dân ta đã nổi dậy ở nhiều nơi.
+ Lê Lợi đã tập hợp lực lượng phát động cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
b. Diễn biến chính
CH1: Khai thác lược đồ Hình 3 và sơ đồ Hình 4, trình bày diễn biến chính của khởi nghĩa Lam Sơn.
Hướng dẫn trả lời:
+ Giai đoạn 1418 - 1423: Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa, xây dựng và bảo vệ căn cứ ở vùng rừng núi Lam Sơn.
+ Giai đoạn 1424- 1425: nghĩa quân tiến quân vào Nghệ An, giành thắng lợi trong hai trận Trà Lân, Khả Lưu - Bồ Ải.
+ Giai đoạn 1426 - 1427: quân Lam Sơn tổng tiến công ra Bắc, giải phóng Thanh Hoá, tiến tới giải phóng hoàn toàn đất nước. Tháng 1/1428, quân Minh rút hết về nước, đất nước hoàn toàn giải phóng.
CH2. Việc tổ chức Hội thề Đông Quan có ý nghĩa như thé nào?
Hướng dẫn trả lời:
Nó thể hiện ý chí, sức mạnh, truyền thống nhân đạo của người Việt Nam.
c. Ý nghĩa lịch sử:
Câu hỏi: Khai thác Tư liệu 2 và thông tin trong mục trình bày ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Hướng dẫn trả lời:
+ Đuổi quân Minh ra khỏi bờ cõi Đại Việt, chấm dứt 20 năm thống trị của nhà Minh, giành lại nền độc lập dân tộc.
+ Thể hiện ý chí và tinh thần độc lập của nhân dân Đại Việt đầu thế kỉ XV.
3. Phong trào Tây Sơn.
a. Bối cảnh lịch sử
CH1. Trình bày bối cảnh lịch sử của phong trào Tây Sơn.
Hướng dẫn trả lời:
- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong lâm vào khủng hoảng.
=> Mùa xuân năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa ở vùng Tây Sơn thượng đạo.
b. Diễn biến chính
CH: Khai thác Bảng 2 (SGK trang 56) và lược đồ Hình 6, trình bày diễn biến chính của phong trào Tây Sơn.
Hướng dẫn trả lời:
- Từ năm 1771 - 1773: nghĩa quân nhanh chóng làm chủ miền Tây Sơn thượng đạo, phủ Quy Nhơn, Quảng Ngãi, Quảng Nam, chia cắt kinh thành Phú Xuân với Gia Định.
- Từ năm 1774 - 1786: nghĩa quân Tây Sơn tập trung lực lượng tiêu diệt các tập đoàn phong kiến Trịnh, Nguyễn.
- Năm 1785, làm nên chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút vang dội.
- Tết Kỷ Dậu (năm 1789), giải phóng Thăng Long, khôi phục nền độc lập cho đất nước.
c. Ý nghĩa lịch sử
CH: Trình bày ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn.
Hướng dẫn trả lời:
- Lật đổ các chính quyền chúa Nguyễn, chúa Trịnh, xóa bỏ ranh giới Đàng Trong và Đàng Ngoài.
- Giải quyết đồng thời hai nhiệm vụ đấu tranh giai cấp và đấu tranh giải phóng dân tộc. Để lại những bài học quý báu về tư tưởng và nghệ thuật quân sự chống ngoại xâm.
4. NHỮNG BÀI HỌC LỊCH SỬ CHÍNH.
Câu hỏi: Khai thác các tư liệu 3, 4 và thông tin trong mục, nêu những bài học lịch sử của các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam.
Hướng dẫn trả lời:
+ Bài học về quá trình tập hợp lực lượng quần chúng nhân dân: nêu cao tinh thần dân tộc và tính chính nghĩa nên được đông đảo các tầng lớp nhân dân tin tưởng, ủng hộ và đi theo.
+ Bài học về vai trò của khối đại đoàn kết dân tộc: Đoàn kết là nhân tố quyết định mọi thắng lợi.
+ Bài học về nghệ thuật quân sự: Nghệ thuật quân sự quan trọng nhất trong các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng là nghệ thuật tiến hành chiến tranh nhân dân.
LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG
Luyện tập
CH1. Hoàn thành bảng thống kê (theo gợi ý dưới đây) về nội dung chính của các cuộc khởi nghĩa diễn ra từ thế kỉ III TCN đến cuối thế kỉ XIX.
Tên cuộc khởi nghĩa | Thời gian | Địa điểm | Người lãnh đạo | Trận đánh lớn | Kết quả |
|
|
|
|
|
|
Hướng dẫn trả lời:
Tên cuộc khởi nghĩa | Thời gian | Địa điểm | Người lãnh đạo | Trận đánh lớn | Kết quả |
Khởi nghĩa Hai Bà Trưng | Năm 40 | Hà Nội | Trưng Trắc, Trưng Nhị và một số nữ tướng. |
| Thất bại |
Khởi nghĩa Bà Triệu | Năm 248 | Núi Nưa (Triệu Sơn) | Triệu Thị Trinh | Thất bại | |
Khởi nghĩa Lý Bí | Năm 542 | Thái Bình | Lý Bí, Triệu Quang Phục | Thắng lợi | |
Khởi nghĩa Phùng Hưng | Khoảng năm 776 | Hà Nội | Phùng Hưng | Thất bại | |
Khởi nghĩa Lam Sơn | Năm 1418- 1428 | Thanh Hóa | Lê Lợi | Tốt Động - Chúc Động, Chi Lăng - Xương Giang. | Thắng lợi |
Phong trào Tây Sơn | Năm 1771- 1789 | Gia Lai | Quang Trung | Trận Ngọc Hồi- Đống Đa. | Thắng lợi |
CH 2. Xây dựng trục thời gian thể hiện những sự kiện chính của phong trào Tây Sơn.
Hướng dẫn trả lời:
Vận dụng
CH 1. Khai thác bài Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi, chỉ ra một số sự kiện lịch sử tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427).
Hướng dẫn trả lời:
Một số sự kiện lịch sử tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427):
+ Những trận tiến quân ra Bắc: trận Tây Kinh, Đông Đô, Ninh Kiều, Tốt Động
+ Chiến dịch diệt chi viện:
Trận Chi Lăng, Liễu Thăng thất thế,
Trận Mã An, Liễu Thăng cụt đầu,
Lương Minh bại trận tử vong
Lí Khánh cùng kế tự vẫn.
CH 2. Theo em, các bài học lịch sử từ các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng dân tộc có ý nghĩa như thế nào đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay? Lấy ví dụ chứng minh.
Hướng dẫn trả lời:
Theo em, các cuộc khởi nghĩa ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Là tấm gương, là động lực để thế hệ sau noi gương, tiếp bước đi theo trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Nó thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết của dân ta. Đồng thời nó để lại nhiều bài học quý báu.